کنایه ها و هشدارهای صریح ظریف در شورای روابط خارجی آمریکا: ما هرگز مانند ولیعهد سعودی نگفته‌ایم که درگیری را به داخل خاک عربستان خواهیم کشید
وزیر امور خارجه ایران در سخنرانی‌ای در شورای روابط خارجی آمریکا با تأکید بر لزوم گفت‌وگو میان کشورهای غرب آسیا، گفت باید یک مجمع گفت‌وگوی منطقه‌ای ایجاد شود.
«محمد جواد ظریف» وزیر امور خارجه ایران دوشنبه شب (بامداد سه‌شنبه به وقت تهران) در نشستی به میزبانی شورای روابط خارجی آمریکا حاضر شد.
منطقه ما از کمبود گفت‌وگو رنج می‌برد
وی در ابتدای این نشست با اشاره به بحران‌هایی که در منطقه غرب آسیا رخ داده، گفت بخش اعظم این بحران‌ها به دلیل «اضطراب» و «نگرانی» است که یکی از همسایگان، نسبت به ایران دارد.
او با بیان اینکه «منطقه ما به شدت به یک تغییر نیاز دارد»، به چرخه درگیری‌ها در غرب آسیا اشاره کرد و گفت: «ما معتقدیم که باید این چرخه را متوقف کرد و از اول شروع کرد. چطور باید این کار را کرد؟ منطقه ما از نبود گفت‌وگو رنج می‌برد. ما با هم گفت‌وگو نمی‌کنیم.»
به گزارش فارس وی افزود: «ما خیلی درباره یکدیگر صحبت می‌کنیم، به خصوص وقتی به اینجا می‌آییم. همسایگان ما، به طور خاص عربستان سعودی، می‌خواهد این تصور را ایجاد کند که ما یک تهدید موجودیتی هستیم.»
ظریف ادامه داد: «ما معتقدیم که یک کمبود گفت‌وگو وجود دارد. به همین دلیل هم هست که ما ایجاد یک مجمع گفت‌وگو را پیشنهاد کرده‌ایم. من این را در مقاله‌هایی که نوشته‌ام هم گفته‌ام.»
وزیر امور خارجه ایران با بیان اینکه این مجمع باید سال‌ها پیش ایجاد می‌شد، گفت طبیعی است که عدم برابری توانمندی و ابعاد کشورها در منطقه موجب اضطراب برخی از کشورها شود. به همین دلیل باید بین طرف‌ها گفت‌وگو صورت گیرد.
او با تأکید بر اینکه باید از طرز تفکر «مستثنا» کردن دیگر کشورها دست برداشت، گفت باید «برخی اصول و مبانی پذیرفته شود.»
احترام به حاکمیت ملی کشورها، غیرقابل تغییر بودن مرزها و عدم مداخله در امور دیگر کشورها مواردی بودند که ظریف به عنوان اصولی مطرح کرد که پذیرش آنها «بلیط» ورود به مجمع گفت‌وگو خواهد بود.
وی درباره اینکه برخی کشورهای منطقه ایران را به دخالت در امور خود متهم می‌کنند، گفت: «ما را به مداخله در امورشان متهم می‌کنند. خوب مواردی هم وجود دارد که آنها در امور داخلی ما دخالت کرده‌اند، اما ما هرگز مانند ولیعهد سعودی نگفته‌ایم که درگیری را به داخل خاک عربستان خواهیم کشید.»
او گفت در این مجمع کشورها می‌توانند تجربیات خود در حوزه‌های مختلف را به اشتراک بگذارند و ضمنا درباره مسائلی که در ارتباط با آنها با هم اختلاف نظر دارند، صحبت کنند، تا «دیگر به جای اینکه با هم صحبت کنیم، نیاییم اینجا و با شما درباره هم صحبت کنیم.»
ظریف در ادامه اصول دیگری را مطرح کرد که باید از سوی همه کشورها پذیرفته شود: پایان دوران بازی حاصل جمع صفر، امکان‌ناپذیر بودن خرید امنیت از خارج با هزینه کردن برای جنگ‌افزار و نهایتا پایان دوران نفوذ هژمونیک.
نه ایران و نه عربستان نمی‌توانند هژمون منطقه باشند
وی افزود: «من درباره منطقه خودمان صحبت می‌کنم. نه ایران و نه عربستان سعودی نمی‌توانند هژمون منطقه ما باشند. این یک واقعیت است و باید آن را بپذیریم. هرقدر هم که ناراحت‌کننده باشد، اما هیچ‌یک از ما نمی‌توانیم هژمون جدید منطقه باشیم.»
وزیر امور خارجه ادامه داد: «اگر بخواهیم این حرف را در قالبی زیبا قرار دهیم، می‌توانیم بگوییم که باید به دنبال منطقه‌ای قدرتمند باشیم، نه دنبال قدرتمندترین بودن در این منطقه. ما برای مستثنا کردن یکدیگر و تبدیل شدن به قدرتمندترین در منطقه، منطقه را نابود کرده‌ایم. باید این روند را متوقف کنیم. به شما می‌گویم که ایران آماده این کار است. به این دلیل که ما به اندازه کافی بزرگ، بالغ و فهمیده هستیم که این واقعیت را بپذیریم و امیدواریم که همسایگان ما هم این را بپذیرند و امیدوارم حکومت‌های دیگر هم به آنها در این فرآیند تغییر و تحول به آنها کمک کنند.»
ظریف این مسئله را «تغییری تحول‌زا» توصیف کرد و گفت تا زمانی که این تغییر تحول‌زا رخ ندهد، هرقدر هم از سوی آمریکا به این کشورها سلاح فروخته شود، هزینه‌ای که به واشنگتن تحمیل می‌شود به مراتب از درآمد ناشی از فروش این تسلیحات بالاتر خواهد بود.
تظاهرات در آمریکا را آزادی می‌خوانند، تظاهرات در ایران را تلاش برای تغییر نظام
وی در ادامه این نشست به سوالات مجری و حاضران در نشست پاسخ داد. اولین سوال درباره وضعیت اتباع آمریکایی‌ای بود که در ایران به حبس محکوم شده‌اند.
وزیر امور خارجه با اشاره به موارد متعدد بازداشت ایرانی‌ها به اتهام نقض تحریم‌های آمریکا، گفت وضعیت زندانیان به قوه قضاییه ایران مربوط است، اما قوه مجریه به دو روش امکان مداخله دارد؛ دلایل بشردوستانه و توافق برای تبادل زندانیان.
ظریف در ادامه در پاسخ به سوالی درباره وضعیت زنان در ایران، به آمار بالای فارغ‌التحصیلات دختر در ایران اشاره کرد و گفت: «در نزدیکترین متحدان شما، زنان حق رأی ندارند. مردان هم این حق را ندارند. بعد کسی پیدا می‌شود و به آنها اجازه می‌دهد به سینما بروند. سپس او مانند یک فرد تحول‌زا به تصویر کشیده می‌شود.»
او در پاسخ به سوال مجری درباره اظهارات اخیر «شیرین عبادی» که مدعی شده بود مردم ایران خواهان تغییر نظام هستند، گفت: «با کمال احترام، باید بگویم کسی ایشان را برای صحبت کردن از طرف مردم ایران، انتخاب نکرده است.»
ظریف تأکید کرد که آمار مشارکت ۷۳درصدی مردم ایران در انتخابات واقعیت و نظر آنها را نشان می‌دهد.
او با بیان اینکه در ایران هم مردم به جناح‌ها و سیاستمداران مختلف رأی می‌دهند، گفت: «در دنیا فقط شما نیستید که از دموکراسی برخوردارید. زمانی که اینجا [در آمریکا] تظاهرات می‌شود، اسمش آزادی است، وقتی ما در ایران تظاهرات داریم، به آن می‌گویند تغییر رژیم.»
وی با اشاره به تظاهرات و اعتراضات در آمریکا و فرانسه، گفت زمانی که این اعتراضات راه می‌افتد، کسی نمی‌گوید «این آغاز پایان رژیم فرانسه است.»
او با یادآوری ابراز خرسندی «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور آمریکا از اینکه هنگام سفرش به عربستان کسی علیه او تظاهرات نکرده، گفت: «دلیلش این بود که [مردم عربستان] نمی‌توانستند. اینکه مردم در کشور ما می‌توانند اعتراض کنند بد است؟»
مردم می‌پرسند منفعت اقتصادی تعامل با جامعه جهانی چه بود
وزیر امور خارجه با بیان اینکه دلیل اعتراضات در ایران نارضایتی از اوضاع اقتصادی بوده، گفت با وجود آمارهای خوب اقتصادی، مردم ایران انتظار داشتند جامعه بین‌المللی عملکرد بهتری داشته و به تعهدات خود در برجام عمل کند.
وی افزود: «از زمانی که رئیس‌جمهور ترامپ وارد کاخ سفید شده، حتی یک مجوز “OFAC” (مجوز دفتر کنترل دارایی‌های خارجی برای تجارت با ایران) هم صادر نشده است. در طول ۱۶ ماه. بنابراین ایالات متحده همین حالا هم ناقض برجام است.»
ظریف ادامه داد: «و مردم می‌گویند “پس چه شد؟ وعده‌هایی که می‌گفت تعامل با جامعه بین‌الملل منفعت اقتصادی به همراه می‌آورد، چه شد؟” و همین به خشم منجر می‌شود.»
شوخی ظریف با کری درباره متحدان آمریکا
در ادامه دو سوال درباره نقش ایران در سوریه مطرح شد، که ظریف بار دیگر تأکید کرد که ایران برای مقابله با تروریسم و شکل‌گیری حکومت‌های تروریستی به درخواست دولت سوریه به این کشور مستشار اعزام کرد. وی گفت ایران به همین دلیل به بغداد و اربیل هم مشاور اعزام کرد. ظریف با بیان اینکه غرب باید از ایران ممنون باشد، گفت اگر کمک‌های ایران نبود، اکنون جهان به جای مبارزه با یک سازمان تروریستی، با دو حکومت تروریستی در عراق و سوریه مواجه بود.
وی همچنین با یادآوری طرح ایران برای حل و فصل دیپلماتیک بحران سوریه، گفت برخی متحدان آمریکا هنوز هم به دنبال پیروزی نظامی در این مناقشه هستند.
ظریف گفت: «من در نشست گروه حمایت از سوریه تلاش کردم – اگر باور ندارید، از وزیرسابق، جان کری بپرسید – که یک جمله در گزارش‌های آن نشست درج شود: “مسئله سوریه هیچ راهکار نظامی‌ای ندارد.” اما متحدان شما گفتند که به کمک خدا ما [بشار] اسد [رئیس‌جمهور سوریه] را یا از طریق سیاسی یا از طریق نظامی، برکنار می‌کنیم. و من به شوخی به وزیر کری گفتم منظورشان از خدا، ایالات متحده است.»
وی افزود: «زمانی که آنها این درگیری را در سوریه آغاز کردند، رمضان هفت سال پیش بود. آنها در برابر دوربین‌ها گفتند که تا پایان رمضان، اسد در قدرت نخواهد بود. هفت رمضان گذشته. میلیون‌ها سوری بی‌خانمان شده‌اند. کسانی باید متهم شوند که این درگیری را در سوریه به راه انداختند، نه کسانی که از سقوط دمشق به دست داعش جلوگیری کردند.»
ظریف سپس به بحران یمن پرداخت و گفت: «سه سال پیش، زمانی که در یمن جنگ آغاز شد، ما به تفاهمی رسیدیم که درگیری فورا متوقف شود – این را هم از وزیر کری بپرسید. در مورد هیچ‌یک از این‌ها به حرف من اتکا نکنید، از وزیر کری بپرسید – ما حوثی‌ها را متقاعد کردیم. چون ما کسی را کنترل نمی‌کنیم، اما از نفوذ یا هر چیز دیگری که داریم، استفاده کردیم تا درگیری متوقف شود. [اما] متحدان شما تأکید کردند که ظرف سه هفته به پیروزی نظامی دست پیدا می‌کنند.»
وی ادامه داد: «آن فرد تحول‌زا (محمد بن سلمان) به سه هفته نیاز داشت که به یک پیروزی نظامی دست یابد تا جایگاهش تثبیت شده و جاه‌طلبی‌های داخلی‌اش تأمین شود. سه سال گذشته، یک میلیون نفر دچار وبا شده‌اند و آنها به اندازه همان سه سال پیش از پیروزی فاصله دارند. بعد ایالات متحده ما را متهم می‌کند.»
وزیر امور خارجه با اشاره به صحبت‌های «جیمز متیس» وزیر دفاع آمریکا، گفت متیس اذعان کرده است که واشنگتن مستقیما در جنگ یمن مشارکت دارد.
در پایان این نشست ظریف بار دیگر تأکید کرد که ایران هرگونه استفاده از سلاح شیمیایی از سوی هر طرفی را محکوم می‌کند و منتظر نتیجه بررسی سازمان ملل در این مورد است. وی با این حال با اشاره به حملات شیمیایی رژیم صدام به ایران در زمان جنگ تحمیلی و بی‌تفاوتی کشورهای غربی به این مسئله، گفت: «شما نمی‌توانید از خط قرمز صحبت کنید. اگر این مسئله برای کسی خط قرمز باشد، آن کس ما هستیم که قربانی این تسلیحات بوده‌ایم.»
