کمبود فلوراید در خمیردندان‌های ایرانی
پوسیدگی دندان یکی از شایع‌ترین و پرهزینه‌ترین مشکلات بهداشتی در کشور است و فلوراید، مؤثرترین عنصر شناخته‌شده برای پیشگیری از آن به شمار می‌رود. با این حال، نتایج یک پژوهش تازه در دانشگاه علوم پزشکی اصفهان نشان می‌دهد میزان واقعی فلوراید در خمیردندان‌های ایرانی با مقدار درج‌شده روی بسته‌بندی آن‌ها همخوانی ندارد.
فاصله میان استاندارد و واقعیت
بررسی جدیدی که توسط دکتر بهاره طحانی، دانشیار مرکز تحقیقات دندان‌پزشکی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان و همکارانش انجام شده، نشان می‌دهد بیشتر خمیردندان‌های تولید داخل دارای میزان فلوراید کمتر از سطح استاندارد جهانی هستند. طبق استانداردهای بین‌المللی، برای اثربخشی مطلوب، غلظت فلوراید در خمیردندان باید بین ۱۰۰۰ تا ۱۵۰۰ قسمت در میلیون (ppm) باشد؛ اما نتایج آزمایش‌ها حاکی از آن است که برخی برندهای داخلی حتی به حداقل این بازه نیز نمی‌رسند.
روش پژوهش و نتایج نگران‌کننده
در این مطالعه، شش برند رایج ایرانی مورد آزمایش قرار گرفتند. از هر برند ۹ تیوب در شرایط کنترل‌شده و با نظارت سازمان غذا و دارو بررسی شد. میانگین فلوراید واقعی هر محصول با مقدار ادعایی روی تیوب مقایسه شد.
نتایج نشان داد در هیچ‌یک از برندها، مقدار واقعی فلوراید با اطلاعات درج‌شده روی بسته‌بندی مطابقت نداشت. در چند مورد، سطح فلوراید کمتر از ۱۱۰۰ ppm بود؛ یعنی در محدوده‌ای که احتمالاً نمی‌تواند به‌طور مؤثر از پوسیدگی دندان جلوگیری کند. در برخی برندهای دیگر نیز هرچند اختلاف کمتر بود، اما همچنان از مقدار اعلام‌شده پایین‌تر گزارش شد.
چرا فلوراید کاهش می‌یابد؟
پژوهشگران علت احتمالی این اختلاف را در ترکیب شیمیایی مواد ساینده خمیردندان‌ها دانستند. به گفته آنان، استفاده از ساینده‌های پایه‌کلسیمی می‌تواند با یون‌های فلوراید واکنش داده و میزان آزادسازی مؤثر آن را کاهش دهد. همچنین تحریم‌های اقتصادی و کاهش نظارت برندهای خارجیِ تولید داخل، بر کیفیت نهایی محصول تأثیر منفی گذاشته است.
پیامدهای بهداشتی و ضرورت نظارت بیشتر
این یافته‌ها که در فصلنامه دانشکده پزشکی اصفهان منتشر شده، زنگ خطری برای نظام سلامت کشور محسوب می‌شود. در شرایطی که آب آشامیدنی در بسیاری از شهرهای ایران حاوی فلوراید کافی نیست، استفاده از خمیردندان‌های استاندارد اهمیت دوچندان دارد.
به باور پژوهشگران، عدم تطابق مقدار واقعی فلوراید با ادعای تولیدکنندگان می‌تواند خطر افزایش پوسیدگی دندان را در سطح جامعه بالا ببرد. آنان تأکید کردند که نهادهای نظارتی باید به‌صورت مستمر، کیفیت خمیردندان‌های موجود در بازار را پایش کنند و شفافیت اطلاعات درج‌شده روی بسته‌بندی را تضمین نمایند.
تجربه جهانی و درس برای ایران
به گزارش ایسنا، مطالعات مشابه در کشورهای منطقه مانند اندونزی و پاکستان نیز نتایجی مشابه را نشان داده‌اند؛ در حالی‌که در کشورهایی با نظارت سخت‌گیرانه‌تر نظیر ژاپن، سطح فلوراید خمیردندان‌ها دقیقاً با استانداردهای تعیین‌شده هم‌خوان است. مقایسه این کشورها یادآور می‌شود که کیفیت و سلامت عمومی زمانی تضمین می‌شود که رقابت صنعتی بر پایه شفافیت و کنترل واقعی شکل گیرد.
