کلیسای سنت استپانوس

آذربایجان ‌شرقی به‌ عنوان یکی از تاریخی‌ترین استان‌های ایران با قدمت هزاران‌ساله، جاذبه‌های گردشگری بی‌شماری را در دل خود جای داده است که دو مورد از آن‌ها در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده‌اند و سالانه گردشگران بسیاری را از سرتاسر جهان به سوی خود فرا می‌خوانند.

شهرستان جلفا از جمله مناطق ویژه گردشگری ایران محسوب می‌شود که از زمان‌های پیش از میلاد به سبب موقعیت جغرافیایی و استراتژی اهمیت خاصی داشت و از لحاظ فرهنگی و مدنی دارای شهرتی فراوان بود، به ‌طوری‌که اصحاب الرس در زمان حضرت سلیمان‌بن داود در این منطقه ظهور کرده، باعث ایجاد دوازده شهر در کنار رودخانه ارس شدند، که نام دوازده ماه بر آن‌ها اطلاق شد.

کلیساها به‌عنوان بخشی مهم از تاریخ منطقه آذربایجان، همواره حضوری ارزشمند در زندگی مردم منطقه و پیروان عیسی مسیح داشته‌اند و استان‌ آذربایجان‌شرقی با توجه به موقعیت خاص مکانی و اهمیت تاریخی، میزبان نمونه‌های منحصر به‌فردی از مهم‌ترین کلیساهای جهان است. تعدادی از تاریخی‌ترین و زیباترین کلیساهای این استان، در فهرست میراث جهانی سازمان یونسکو به ثبت رسیده‌اند.

از این میان می‌توان به «کلیسای سنت استپانوس جلف» اشاره کرد که در تاریخ ۲۰ تیرماه ۱۳۸۶ در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید. کلیسای «سنت استپانوس» یا» «کلیسای استفانوس» مقدس دومین کلیسای مهم ارامنه ایران است که از نظر اهمیت بعد از قره‌کلیسا قرار می‌گیرد. کلیسای استپانوس مقدس در منطقه آزاد «ارس» در ۶ کیلومتری روستای دره شام به فاصله ۱۵ کیلومتر غرب شهر جلفا در محلی به نام قزل وانک (صومعه سرخ) در استان آذربایجان شرقی قرار دارد. این بنای تاریخی در فهرست آثار ملی قرار دارد و در سال ۸۶ نیز در میراث جهانی به ثبت رسید. این کلیسا مانند دژهای دوره ساسانی و قرون اولیه اسلام بارویی است؛ بلند با هفت برج نگهبانی و پنج پشت استوانه‌ای سنگی. دروازه این بارو در وسط دیوار غربی قرار دارد و دارای دری چوبی و آهن کوبی شده است. در پایه‌های طرفین و طاق جناغی آن سنگ تراش با حجاری‌های ظریف به کار رفته و نقش برجسته ای از مریم و کودکی عیسی در پیشانی طاق نمای آن به چشم می‌خورد.