کلاه گشادی که دولت با صندوق پالایشی روی سر سهامداران گذاشت!

همزمان با رشد شتابان قیمت ها در بازار سرمایه و سودهای هنگفتی که در این میان جا به جا می شد، در ابتدای سال جاری مسئولان دولتی ترغیب شدند تا با دخالت موثر در این بازار نقش مفیدی در این فرایندها ایفا کنند؛ هر چند امید سهامداران این بود که نقش آفرینی دولت در بازار سرمایه یک برد دو طرفه باشد، اما گذشت زمان نشان داد که چنین انتظاری از دولت درست نیست.

به گزارش «بازتاب»، این موضوع را می توان از اتفاقی که برای صندوق های ETF افتاد، برداشت کرد که در سال جاری دولت به سهامداران و حتی دیگر سرمایه گذاران عرضه کرد و سرنوشت نگران کننده ای یافتند.

ماجرا از آنجایی آغاز شد که در اردیبهشت ماه سال جاری  دولت پذیره نویسی اولین صندوق ETF خود که شامل سهام باقیمانده دولت یا شرکت‌های دولتی در شرکت‌های بیمه البرز، بیمه اتکایی امین، بانک صادرات، بانک ملت و بانک تجارت بود را با ۲۰ درصد تخفیف آغاز کرد. در آن زمان آخرین مهلت پذیره نویسی ۳۱ اردیبهشت ماه اعلام و در نهایت واحد‌ها اولین صندوق ETF دولت با نماد دارایکم در تیرماه سال جاری قابل معامله شد.

هرچند در ابتدا و با بازگشایی و انجام معاملات واحد‌های دارایکم سود قابل توجهی نصیب کسانی که این واحد‌ها را خریداری کرده بودند، شد، اما به مرور زمان سهامدارانی که پس از بازگشایی آن را خریدند، به واسطه سیر نزولی قیمت سهم دچار خسارت های سنگینی شدند و ضررهای هنگفتی را در قیاس با تورم جامعه و نیز اصل پول خود تجربه کردند.

به طور مثال صندوق ETF یا همان دارایکم که با ارزش هر سهم 10 هزار تومان و حداکثر تا 200 سهم به خریداران عرضه شد، پس از یک رشد قابل توجه تا هر سهم 32 هزار تومان در تاریخ 10 تیرماه سال جاری، سیر نزولی خود را آغاز کرد و در پایان روز معاملاتی روز جاری یعنی 11 آبان ماه به قیمت 18660 تومان برای هر سهم رسید؛ رقمی که به خوبی نشان می دهد خریداران این سهم پس از بازگشایی بعضاً تا 50 درصد متضرر شده اند.

با این همه استقبال قابل توجه مردم و سهامداران از این عرضه و نیز درآمد سرشاری که عاید دولت شد، مسئولان را بر آن داشت تا در قبال دومین صندوق خود تعداد دیگری از سهام دولتی را به خریداران عرضه کنند. اتفاقی که حواشی و اختلاف نظرهای فراوانی در مورد آن بود و حتی برخی عقیده دارند اختلافات فی ما بین وزارت اقتصاد و وزارت نفت در مورد عرضه و یا عدم عرضه آن سهم بسزایی در ریزش اعتماد سهامداران از بازار سرمایه و سقوط بورس داشت.

با این همه آغاز پذیره نویسی دومین صندوق ETF دولت که شامل سهام باقی‌مانده دولت یا شرکت‌های دولتی در شرکت پالایش نفت تبریز، پالایش نفت بندرعباس، پالایش نفت اصفهان و پالایش نفت تهران بود، سرانجام پس از کش و قوس‌های فراوان، در پنجم شهریورماه ۱۳۹۹ آغاز و اعلام شد، این پذیره نویسی تا نوزدهم شهریورماه ۱۳۹۹ ادامه خواهد داشت.

نماد در نظر گرفته شده برای دومین صندوق ETF دولت پالایش یکم بود و مهلت خرید این سهام که برای هر فرد حقیقی تا 500 سهم 10 هزار تومانی آزاد اعلام شد، در نهایت تا پایان شهریور ماه تمدید شد. فرصت خریدی که برای آن 30 درصد تخفیف در نظر گرفته و مقرر شد کسانی که در خرید اولین صندوق ETF مشارکت داشته اند، این بار تنها تا 300 سهم شامل تخفیف شوند و فرصت دریافت تخفیف تا 500 سهم تنها به کسانی داده شود که برای اولین بار در خرید این صندوق ها مشارکت دارند.

همچنین مقرر شد تا یک ماه پس از پایان آخرین فرصت ثبت سفارش سهم، یعنی ابتدای آبان ماه، صندوق پالایش یکم قابل معامله شود و سهامداران بتوانند آن را در سبد سهام خود رویت کنند.
با این همه صندوق پالایشی یکم که قرار بود اوایل آبان ماه قابل معامله شود، اکنون و با وجود گذشت 11 روز از ابتدای ماه نه تنها قابل معامله نشده که هر روز بیشتر از روز گذشته ارزش خود را از دست می دهد.

بر اساس بررسی های انجام شده در پایان معاملات امروز بازار سرمایه و متناسب با قیمت چهار سهمی که در این صندوق وجود دارد (شبندر، شبریز، شتران و شپنا) ارزش این صندوق حالا به منفی 17 درصد رسیده است.

این یعنی افرادی که 5 میلیون تومان بابت این صندوق هزینه کرده اند، سرمایه آن ها به 4 میلیون و 100 هزار تومان و افرادی که به میزان 3 میلیون تومان از این صندوق خریده اند، سرمایه شان به 2 میلیون و 470 هزار تومان رسیده است.

رویه ای که نشان می دهد بر خلاف اولین صندوق ETF یا دارا یکم این بار حتی در زمان بازگشایی این سهم نیز نه تنها خریداران سودی نخواهند کرد، بلکه ضرر سنگینی از این خرید تجربه خواهند کرد.
تجربه ای که بار دیگر حاصل اعتماد ده ها هزار سهامدار و سرمایه گذاری است که به طرح و برنامه های دولتی اعتماد کردند ولی ضربه مالی سنگینی از این فرایند نصیب شان شد.

از آن سو اما دولت و وزارتخانه متبوع یعنی اقتصاد و دارایی و نفت با فروش سهام خود در اوج قیمت به مردم حالا در این معامله سود سرشاری حاصل خواهند کرد و در برابر زیان زیاد شهروندان به سود زیادی دست خواهند یافت.

حالا و با شرایط موجود حداقل دو پرسش جدی مطرح می شو؛ پرسش هایی که چون می دانیم مسئولان مربوطه برای آنها پاسخ قانع کننده ای ندارند، پس می توانیم نتیجه بگیریم که در این معامله آن هم از سوی دولت کلاه گشادی بر روی سر سهامداران گذاشته شده است.

سئوال اول اینکه آیا مسئولان مربوطه از اینکه سهم گنجانده شده در صندوق پالایش یکم را دارند در اوج قیمتی به مردم می فروشند، خبر داشتند یا خیر؟ اگر خبر داشتند که این اوج بی انصافی آنها را نشان می دهد و اگر خبر نداشتند که بدا به حال بازار سرمایه ای که مدیریت آن در اختیار چنین مسئولان نا آگاهی قرار گرفته است!

سئوال دیگر اینکه چرا علی رغم گذشت یازده روز از موعد بازگشایی صندوق مورد اشاره، مسئولان امر اقدام به بازگشایی آن نمی کنند؟ آیا جز این است که آنها نگران هستند که سهامداران پس از مشاهده وضعیت پیش آمده نسبت به کلاهی که بر سرشان رفته است، معترض شوند؟

بر اساس مواردی که رفت انتظار مشخص این است که نهادهای نظارتی و مسئول این شیوه های در پیش گرفته از سوی مسئولان در بازار سرمایه که اعتماد مردم و سرمایه آنها را هدف قرار داده را با دقت نظر رصد کنند و اجازه ندهند با سایه افکندن چنین رویه های شومی در بازارهای معاملاتی نظیر بورس، خسارت های تحمیلی بر مردم استمرار و افزایش یابد.