کشف آبراهه‌ها در تخت‌جمشید هنوز ادامه دارد
بعد از نخستین کشف موسوم به آبراهه‌ها در محوطه جهانی تخت‌جمشید، کاوش‌های جدید در این اثر بی‌نظیر خبر از به دست آمدن آبراهه‌ای جدید به همراه برخی آثار تاریخی در محوطه گسترده تخت‌جمشید می‌دهند.
به گزارش ایسنا، باستان‌شناسان آبان سال گذشته در تخت جمشید از کشف تعدادی آبراهه و سیستم فاضلاب (اگو) در محوطه‌ی جهانی تخت‌جمشید خبر دادند، کشفی که یک ساختار زیر زمینی عظیم در زیر تخت‌جمشید را نمایان کرد و امروز نیز به دنبال ادامه کاوش در این محوطه‌ی تاریخی، آبراهه‌ای جدید همراه با آثاری تاریخی به دست آمد.
می‌توان گفت تخت جمشید (پارسه) سه سیستم متفاوت آب‌گردانی داشته و علاوه‌بر این، فاضلاب هم داشته است. بنابراین آبراهه‌های این مجموعه‌ی تاریخی، یکی از پیچیده‌ترین سیستم‌های تاریخی دفع آب به‌شمار می‌آید. شاید یکی از دلایلی که اکنون پس از بارش باران، آب در محوطه‌ی تاریخی تخت جمشید جمع می‌شود، فعال نبودن این سیستم باشد، البته بیش از پنج سال است که باستان‌شناسان مشغول کاوش برای بیرون آوردن این سیستم از خاک هستند و بخشهایی از آن را از زیر خاک بیرون کشیده‌اند. براساس آن‌چه که مسئولان پایگاه میراث جهانی تخت جمشید آذر سال ۱۳۹۵ اعلام کردند؛ قرار است با فعال کردن دوباره‌ی این آبراهه، معضل همیشگی جمع شدن آب در تخت جمشید حل شود.
احمد علی اسدی، سرپرست فصل سوم کاوش آبراهه‌های تخت جمشید درباره‌ی شناسایی آبراهه‌ی جدید که به سمت جنوب و احتمالا به سمت کاخ موسوم به «اچ» امتداد دارد، اظهار کرد: بررسی این آبراه به درک بهتر وضعیت کاخ «اچ» در دوره هخامنشی کمک می‌کند.
این باستان شناس در توضیح فصل سوم کاوش آبراهه‌های تخت جمشید گفت: در این فصل دو بخش از آبراهه‌ها شامل بخشی از آبراهه‌ها در زیر حیاط جنوبی کاخ «تچر» و بخشی نیز در شمالِ خاوری «تختگاه» و در حاشیه بنای موسوم به «دروازه ناتمام» در حال کاوش است.
او با اشاره به کاوش درآبراه حیاط جنوبی کاخ «تچر» با جهتی خاوری (شرق)– باختری (غرب)، در آخرین روزهای فصل دوم در سال ۱۳۹۳ گفت: در آن زمان دریچه مسدود شده‌ای در سمت شمال شرقی حیاط تچر شناسایی شد که در دوره هخامنشی برای تخلیه آب‌های سطحی حیاط مورد استفاده بود. در این فصل،کاوش از فاصله حدود نیم متری غربی دریچه آغاز و به سمت غرب تختگاه ادامه یافت.
اسدی با اشاره به مشخص شدن جزییات و نکات جدیدی با ادامه کار در این آبراهه بیان کرد: این جزییات به ویژه در شناخت بهتر کارکرد و وضع ظاهری حیاط تچر در دوره هخامنشی و روند تحولاتی که پس از دوره هخامنشی در این محل رخ می‌دهد، اهمیت زیادی دارد.
این باستان‌شناس آبراهه دیگر کاوش شده در شمال خاوری را متعلق به بنای موسوم به «دروازه ناتمام» دانست و ادامه داد: این آبراه از سمت جنوب به زیر کاخ «صد ستون» ادامه دارد، ولی از سمت شمال امتداد آن مشخص نیست. ویژگی این آبراه ارتفاع زیاد نزدیک به هشت متری آن است که همگی در صخره‌های کوه کنده شده است.
او گفت: اگر امتداد شمالی این آبراه به شمال دیوار تختگاه برسد، اهمیت بسیار زیادی در شناسایی یک چرخش آب در زیر تختگاه تخت جمشید خواهد داشت و در شناسایی منظر هخامنشی اطراف تختگاه تخت جمشید دلایل مستندی را در اختیار قرار می‌دهد.
وی از یافته‌های شاخص آبراهه «تچر» به تعداد زیادی از قطعه سنگ‌های کوچک و بزرگ نقش برجسته‌دار مانند خدمه‌هایی در پلکان‌های کاخ «تچر» و «هدیش» اشاره کرد و افزود: نقش چهار خدمه در دو سوی یکی از قطعه سنگ‌ها دیده می‌شود.
اسدی از دیگر اشیا به دست آمده به چند قطعه سنگ با نوشته‌های میخی (بابلی) ، دسته تزیینی شمشیر از سنگ لاجورد، قطعه‌هایی از آجرهای لعاب‌دار، سنگ‌های تراش‌خورده کنگره‌دار مربوط به پلکان‌های اطراف حیاط ، تعداد چهارده مهره سنگی عقیق تزیینی و اشیاء دیگری مربوط به دوره هخامنشی اشاره کرد.
او در ادامه به ایجاد کارگاهی دیگر در حاشیه دیوار جنوبی تختگاه تخت جمشید اشاره کرد و گفت: این کارگاه با هدف شناسایی امتداد آبراهی که فصل یکم کاوش در این محل شناسایی شده بود، ایجاد شده است.
به گفته این باستان شناس، با کاوش در این محل، بخش دیگری از دیوار تختگاه تخت جمشید که با خاک کاوش‌های آغازین این محل پوشیده شده بود، آشکار شد.
او هدف دیگر این کارگاه را ایجاد یک مسیر بازدید برای سنگ نوشته دیوار جنوبی داریوش بزرگ اعلام کرد و افزود: به دلیل نبود مسیری مناسب برای بازدید از اثر، آگاهی چندانی از آن در اختیار بازدیدکنندگان تخت جمشید قرار نمی‌گیرد.
به گزارش ایسنا، در ادامه کاوش های متعددی که توسط باستان شناسان که در گذشته در تخت جمشید انجام شد، در بخش انتهایی آبراهه‌های تخت جمشید، بقایای یک کانال دیگر انتقال آب و همچنین بخشهایی از یک ساختار نامشخص کشف شد. می‌توان گفت بخشی از این کانال شناسایی شده نشانگر استفاده از بلوک‌های سنگی تراش خورده بوده است و به نظر می‌رسد مانند کانالهای زیر تختگاه سرپوشیده بوده است.
نخستین کانال شناسایی شده، آبراهی است که از محل خروجی کانالهای تخت جمشید به سمت جنوب امتداد یافته و کارکرد اصلی آن انتقال آب جمع شده در داخل کانالهای زیرزمینی تختگاه به بیرون این مجموعه است.
پس از آن دو کانال دیگر در این محوطه شناسایی شدند که دارای جهت‌های حرکت متفاوتی نسبت به کانال نخست است یکی از آنها که دارای جهت شرقی غربی است، در فاصله سی متری ضلع جنوبی تختگاه شناسایی شده و به نظر می رسد با کانالی که از سمت شمال، یعنی از محل خروجی آبراهه های تخت جمشید به سمت جنوب امتداد داشته در یک نقطه برخورد می کنند و به هم می پیوندند.
همچنین در کنار این کانال(دومین کانال شناسایی شده) بقایای یک ساختار نامشخص که شامل بخشهایی از یک سطح سکو مانند شفته آهکی است نیز شناسایی شده و نشانگر این است که به جز کانال ها، بناها و ساختارهای دیگری نیز در ضلع جنوبی تختگاه قرار داشته است.
مجموعه این کانالهای شناسایی شده نشان می‌دهد که ساختارهای مختلفی در ضلع جنوبی تختگاه تخت جمشید در دوره هخامنشی وجود داشته و شاید بتوان آنها را با باغ‌هایی که احتمالا در فاصله بین ضلع جنوبی تختگاه و مجموعه بناهای برزن جنوبی قرار داشته مرتبط دانست. می‌توان گفت تا پیش از کشف آبراهه جدید در این محوطه‌ی جهانی بیش از ۵۰ متر کانال از دوره هخامنشی در این محوطه کشف شده بود.
