کشتار در سرزمین شرقی ؛ ناگفته های تراژدی میانمار از نسخه آمریکا برای چین تا سکوت دنباله دار سازمان ملل

بحران در شرق آسیا می تواند وارد فضای جدیدی شود که اقدامی جدی و سریع را در این راستا می طلبد.
مناطق شرق آسیا کمتر دچار بحرانهای قومیتی شده بود. اما به نظر می رسد افراط گرایی مرز و قوم نمی شناسد و در حال تکثیر است. در این میان رقابت و کنش قدرتهای بزرگ در این منطقه نیز، مسائل را پیچیده کرده است. نگاه امریکا به شرق و تمایل به کنترل چین در این منطقه و رویکرد چین برای نفوذ بیشتر در میانمار نمودی از این رقابت است. اما کشتار و جنایات علیه مسمانان و حضور گروههای افراطی مانند القاعده می تواند این روند را پیچیده تر کند.

ژئوپلتیک میانمار

میانمار کشوری است در آسیای جنوب شرقی بیش از ۶۰ میلیون نفر جمعیت که بعد از بودایی ها، مسلمانان با 4 درصد بزرگترین اقلیت در این کشور محسوب می شوند. میانمار، با نام پیشین برمه، از مستعمره‌های بریتانیا بود که در سال ۱۹۴۸ به استقلال رسید. میانمار که از شمال شرقی با چین، از شرق با لائوس، از جنوب شرقی با تایلند، از غرب با بنگلادش و از شمال غربی با هند مرز مشترک دارد و از جنوب غربی با خلیج بنگال و از جنوب با دریای آندامان در مجاورت است. برمه در سال ۱۸۴۲ توسط بریتانیا اشغال و ضمیمه خاک هند تحت استعمار شده و “برمه بریتانیا” نام گرفت. برمه پس از استقلال به همراه منطقه آراکان، به میانمار تغییر نام داد. از نظر وسعت میانمار دومین کشور بزرگ آسیای جنوب شرقی با مساحت ۶۷۸۵۰۰ کیلومترمربع است .
از زمان استقلال، این کشور شاهد درگیری‌های درازمدت میان اقوام پرشمار خود بوده و یکی از طولانی‌ترین جنگ‌های داخلی را به خود دیده‌است.
میانمار از ۱۹۶۲ تا ۲۰۱۱ تحت یک رژیم نظامی اداره می‌شد اما پس از برگزاری انتخابات در سال ۲۰۱۲، این رژیم نظامی در سال ۲۰۱۱ رسماً پایان یافت و حکومتی نیمه‌نظامی جایگزین آن شد.
میانمار از لحاظ ژئوپلتیکی حائز موقعیت راهبردی است و به دلیل برخورداری از منابع طبیعی، بویژه نفت و گاز دارای ثروت هنگفتی می باشد. ساحل میانمار به تنگه “مالاکا “، یکی از بزرگترین آبراه های راهبردی جهان دسترسی دارد که اقیانوس هند و آرام را بهم متصل می کند و کوتاهترین مسیر دریایی میان خلیج فارس و چین است. روزانه ۱۲ میلیون بشکه نفت ( ۸۰ درصد واردات نفتی چین ) از مسیر این تنگه وارد چین می شود.

شروع جنگ بودایی – اسلامی؟

بوداييان ميانمار در طول استقلال اين كشور، همواره نگاه نامناسبی به مسلمانان داشتند و از اعلام جدايي مسلمانان از بوداييان و تشكيل يك منطقه مستقل هراس داشته‌اند. از سوي ديگر تشكيل حزب مسلم ليگ و همچنين جدا كردن دانش آموزان مسلمان از بودايي در مدارس مسلمانان جرقه‌هاي اختلاف ميان بوداييان و مسلمانان را آشكار كرد.
در سال 1974 ميلادي، رژيم نظامي ميانمار قانون اساسي جديدي را وضع كرد و بر اساس آن، اسم ميانمار به جمهوري سوسياليستي اتحاديه ميانمار تغيير كرد و بعد از اين تغيير، عملا مسلمانان به عنوان ساكنين بيگانه و غير قانوني معرفي شدند . تمامي اموال و داريي‌هاي آنان توقيف و از شغل‌هاي دولتي بركنار شدند. حق شهروندي آنها نيز توسط رژيم نظامي ميانمار سلب و تكذيب شد. بنابر اظهارات مسلمانان، در حدود 20 هزار مسلمان شيعه در ميانمار زندگي مي‌كنند و همه آنها تحت آزار حكومت نظامي ميانمار قرار دارند.
از علل و ریشه های بحران در میانمار می توان به تبعیض نژادی در این کشور، منافع بعضی از کشورها مانند امریکا و چین در این کشور که چشمشان را به مسائل حقوق بشری بسته اند، شرایط سیاسی ویژه در داخل آن و اختلاف نظامی ها با نهادهای دموکراتیک، اسلام هراسی جهانی و سیاست تلافی جویانه بودایی‌ها اشاره کرد. این مسائل باعث شده است روند کنترل بودایی های افراطی با کندی پیش برود.
آنچه باعث شدید شدن اختلافات و شروع بحران در سال 2012 در ایالت راخین شد، به درگیری بین یک فرد مسلمان با یکی از بوداییان، بر می گردد که طی آن فرد بودایی کشته شد و این واقعه خشم مردم محلی و مأموران دولتی را برمی انگیزد. این ماجرا بهانه‌ای برای افراط طلبان جهت حمله به روستاهای مسلمان نشین و آتش زدن منازل آنها شد. این خشونت‌ها درحالی ادامه داشت که رئیس جمهور وقت میانمار اعلام کرد که مسلمانان شهروند میانمار نیستند.
در سال ۱۹۸۲ قانون حقوق شهروندی به تصویب رسید که به واسطه این قانون از میان ۱۴۴ قومیت موجود در میانمار ۱۳۵ قومیت حق شهروندی دریافت کردند و ۹ دسته از اقوام اقلیت از حق شهروندی محروم شدند که بزرگترین این قومیت‌ها، قوم روهینگیا است.
دولت میانمار برای رفع اختلافات و مشکلات میان مسلمانان و بوداییان، سیاست کوچ اجباری کل ۶ میلیون مسلمان روهینگیایی را از منطقه آرکان اتخاذ کرده ‌است. البته اگر چه آمار رسمی جمعیت روهینگیا ۶ میلیون نفر است اما طبق آمار غیررسمی جمعیت این قوم که صد در صد آنها مسلمان هستند به ۸ میلیون نفر می‌رسد. به واسطه این سیاست اتخاذ شده از جانب دولت هزاران نفر از مسلمانان آرکان به بنگلادش، تایلند و مالزی و تعداد قابل توجهی به دیگر کشورهای آسیایی مهاجرت کردند.
اما در حال حاضر این کش و قوس و بحران ادامه دارد و بخاطر سیاستهای دولت میانمار، سازمانهای حقوق بشری و کشورهای دیگر نمی توانند به موضوع ورود پیدا کنند. یک مقام دولت میانمار به تازگی عنوان کرد این کشور جلوی ورود اعضای یک هیات تحقیقات سازمان ملل درباره هشدارها، شکنجه‌ها و تجاوزهای نیروهای امنیتی میانمار علیه مسلمانان قوم روهینجا را خواهد گرفت.
از زمان کشته و آواره شدن ده‌ها هزار مسلمان روهینجایی میانمار در سال‌های ۲۰۱۲ و ۲۰۱۳ تاکنون و در جریان درگیری‌های میان مسلمانان و بودائی‌ها تنش‌ها میان این دو گروه ادامه پیدا کرده است.
براساس گزارش سازمان ملل اعلام شده که حداقل 90 هزار نفر از مسلمانان میانماری تحت عنوان مسلمانان روهینگیا، بعد از آتش گرفتن مزارع و خانه‌های خود توسط بودائیان افراطی میانمار که با حمایت نیروهای دولتی صورت گرفته، مجبور به ترک محل سکونت‌شان شده‌اند. سازمان ملل این آمار مهاجرتی را براساس تصاویر ماهواره‌ای از سیل مهاجرت مسلمانان روهینگیا تائید و منتشر کرده است.

مرحله ای جدید برای میانمار

در این میان اما یک اتفاق دیگر هم رخ داده است .گروه القاعده هفته جاری در بیانیه ای ضمن حمایت از اقلیت مسلمان و قومی روهینگیا، به دولت میانمار هشدار داده است به دلیل ‘جنایاتش’ مجازات می شود و تصریح کرده است: آیا نباید شکنجه های اعمال شده علیه برادران مسلمان ما، با مجازات پاسخ داده شود. دولت میانمار باید آنچه که برادران مسلمان ما متحمل شده اند را تجربه کنند.
القاعده از تروریست های بنگلادش، هند، پاکستان و فیلیپین خواست عازم میانمار شوند و به مسلمانان روهینگیا کمک کنند و با انجام اقدامات و آموزش های لازم در مقابل این سرکوب مقاومت نمایند.

اما گروه رستگاری روهینگیا آراکان (آرسا) که گروهی شبه نظامی حامی اقلیت قومی روهینگیا در میانمار است یک روز پس از درخواست القاعده از مسلمانان برای ایستادگی مقابل دولت میانمار، هرگونه ارتباط خود با گروه های تروریستی جهانی را رد کرد.

دولت میانمار که ‘آنگ سان سوچی’ رهبری آن را در اختیار دارد و هرگونه اتهامی علیه روهینگیا را رد می کند، شبه نظامیان را ‘تروریست های افراط گرایی’ می داند که خواستار اعمال قوانین اسلامی در بخشی از استان راخین هستند.
این در حالی است که گروههای حقوق بشر اعلام کردند ارتش میانمار از حملات ارتش رستگاری روهینگیا آراکان (آرسا) به منظور پوشش تلاش برای خروج یک میلیون و 100 هزار روهینگیایی استفاده می کند.

تقابل قدرتهای بزرگ

همچنان که گفته شد میانمار حائز موقعیت راهبردی از لحاظ ژئوپلتیکی است و این روند و تقابل با رویکرد طولانی مدت امریکا در نگاه به شرق تطابق دارد. بدون شک امریکا، چین را قدرتی بزرگ می داند که سرعت توسعه و پیشرفت آن قدرت امریکا را به چالش کشیده است. امریکا هر چند از بحران کره شمالی ابراز نگرانی می کند اما به نظر می رسد از شکل گیری بحران در مناطق نزدیک چین مانند کره شمالی و میانمار استقبال می کند و مشغولیت چین به بحرانهای امنیتی را در راستای اهداف دیپلماتیک خود می بیند.
اما این روند می تواند همه بازیگران را دچار مشکل کند. بهترین راه کمک به مسلمانان روهینگیا، مسیر دیپلماسی است. این موضوعی است که شورای امنیت و قدرتهای بزرگ به آن توجه کنند. هر چند صداهایی در سازمان ملل و در داخل میانمار وجود دارد که بحران میانمار و مسئله کشتار مسلمانان را پیگیری کند اما این صداها به خاطر نبود اراده قوی کشورهای مهم سازمان ملل به جایی نرسیده است.

منبع:نامه نیوز