کدخدایی: از رد صلاحیت برخی افراد در شورا خیلی ناراحت می‌شدم اما قانون ملاک است
سخنگوی شورای نگهبان در مورد شایعه تعمد در کمبود تعرفه ها در جریان انتخابات ریاست جمهوری گفت: در بیان، این مساله خیلی بزرگ شد، چون ما همه را رصد می‌کردیم. … در برخی مناطق نیم ساعت و سه ربع و یک ساعت این تاخیر اتفاق افتاده است که بالاخره در یک کنش سیاسی و اجتماعی که قالب مردم و مسئولین درگیر هستند این موضوع یک امر طبیعی است.
عباسعلی کدخدایی سخنگو و عضو شورای نگهبان از دلایل ردصلاحیت چهره‌های معروف و تخلفات انتخابات ۹۶ گفته است.
کدخدایی در این گفت و گو در مورد رد صلاحیت ها صحبت می کند و وقتی خبرنگار می پرسد، با ساز و کارهای فعلی حاکم بر شورای نگهبان آیا صلاحیت خود شما در شورا تایید می‌شد؟ می گوید: « قطعا رد می‌شد (با خنده) آنقدر وضعیتم خراب است که آقایان به راحتی بنده را رد کنند، اما باید توجه کنید شورای نگهبان هم در چارچوب قوانین حرکت می‌کند، حالا این قوانین و مقررات ممکن است نواقصی داشته باشد که به اعضا برگشت نمی‌کند، شما تکلیفی را با قوانین فعلی بلادرنگ صلاحیت مرا هم رد می‌کنند! برعهده نهادی گذشتید و اعضا آن نهاد باید بررسی کنند و وظیفه خود را انجام دهند ممکن است قصوری از این جهت باشد که به قوانین و مقررات برگشت می‌کند و امیدوارم قوانین و مقررات هم به زودی اصلاح شود و به این واسطه من هم طمع نکنم، بروم جایی ثبت نام کنم که رد صلاحیت شوم».
او در پاسخ به اینکه سخت‌ترین احراز صلاحیتی که در شورای نگهبان داشتید داشته ، کدام بوده است؟ گفت: « شاید مصداقی نتوانم به موردی اشاره کنم، چون شورا جمعی عمل می‌کند و رای می‌دهد و باید آرای افراد به مرز حد نصاب برسد که ما بتوانیم فردی را تایید کنیم، اما از اینکه برخی افراد رای لازم را در شورای نگهبان نیاورند بنده هم ناراحت شدم خیلی هم ناراحت بودم و شاید مدت‌ها هم، عدم تایید این افراد روی من تاثیرگذار بوده است، اما چاره‌ای دیگر هم نمی‌توانیم داشته باشیم و ناچاریم که به حکم قانون تمکین کنیم و به روشی که قانون مشخص کرده عمل کنیم».
او همچنین در مورد اینکه تا به حال رد فرایند احراز صلاحیت ها تهدید یا تطمیع شده است، گفت: « ممکن است حواشی و شایعات باشد، اما کسی جرات تطمیع و تهدید شورای نگهبان را ندارد…. فشار به مفهوم اینکه غیر متعارف باشد، خیراما افرادی که فکر می‌کنند شخص صالحی است یا عکس آن به رایزنی می‌پردازند، اما اعضای شورای نگهبان مستقل هستند و این طور نیست که تحت تاثیر فشار‌ها بخواهند نسبت به فردی نظر دهند».
وی همچنین در واکنش به اینکه برخی شواری نگهبان را یک نهاد مهندسی انتخابات می دانند، گفت: « قسم می‌خورم که هیچ کداممان مهندسی نخوانده ایم (با خنده). در واقع هیچ یک از اعضای شورای نگهبان نه مهندس هستند و نه معمار. … می‌خواهم تاکید کنم که تایید و یا عدم تایید صلاحیت افراد امر مهندسی شده‌ای نیست بلکه کاملا طبیعی است؛ و اعضای شورای نگهبان براساس مستندات موجود و براساس نظراتشان رای می‌دهند. از سوی دیگر ممکن است بنده یک دور نباشم و فردی که به جای من رای می‌دهد نظر بنده را نداشته باشد مطمئنا با همان یک رای می‌تواند نتیجه تغییر کند.در واقع ملاک تایید و عدم تایید صلاحیت افراد رای اعضای شورای نگهبان است.ممکن است فلان فرد 7 رای یا بیشتر از 7 رای آورده باشد آیا می‌توانیم اعلام کنیم که رای نیاورده؟ خلاف است».
خبرنگار در ادامه گفت و گو به تناقض های کار شورای نگهبان اشاره کرد و گفت: « در روند بررسی صلاحیت انتخابات مجلس سال 90 دیدیدم که فردی رد صلاحیت شد دو سال بعد همان فرد به عنوان وزیر اطلاعات معرفی شد و به عنوان یکی از مراجع بررسی احراز صلاحیت افراد شناخته شدوهمچنین صلاحیتش برای مجلس خبرگان احرازشد ». کدخدایی پاسخ داد: « ما باید تصورمان را نسبت به شورای نگهبان تغییر بدهیم. برخی فکر می‌کنند شورای نگهبان یک فرد است که باید نظر ثابتی داشته باشد. در حالی که این گونه نیست، اعضا نظرات مختلفی دارند، اعضا عوض می‌شوند، نظراتشان هم عوض می‌شود. … نباید شورای نگهبان را به خط تولید تبدیل کنیم که حتما محصول واحد یک شکلی تولید کند. نه، نظر شورای نگهبان قابل تغییر است، افرادش هم قابل تغییر هستند و ممکن است نظرات اعضا از یک دوره‌ای به دوره دیگر متفاوت باشد. ما به نیت فرد نگاه نمی‌کنیم، برای ما نحوه کار مهم است. ما ناچاریم تایید صلاحیت هزاران نفر گمنامی که برای ریاست جمهوری ثبت نام می‌کنند را بررسی و در نهایت اعلام کنیم؛ اگر فردی در کنکور شرکت کرد و نمره هم آورد اداره سنجش نمی‌تواند بگوید این فرد امسال کنکور آزمایشی داده و نمی‌توانم نمره اش را اعلام کنم. زمانی که افراد ثبت نام می‌کنند و اینکه آیا می‌خواهند ادامه دهند و یا نه را قانونگذار مشخص کرده است؛ افراد بعد از ثبت نام می‌توانند انصراف بدهند. افراد به لحاظ شکلی با هر نیتی می‌توانند ثبت نام کنند، اما از جهت ماهوی بهتر است این کار را نکنند».
کدخدایی در ادامه این گفت و گو پیرامون تخلفات انتخاباتی در انتخابات اخیر ریاست جمهوری نیز گفت: « تخلفات انتخاباتی را ما درهر دوره‌ای داریم از جمله تاخیر، کمبود تعرفه، دیررساندن تعرفه و… این‌ها بیشتر تخلفات اداری است که به دلایل مختلف می‌تواند باشد. مثلا در حوزه‌ای ممکن است وضعیت آب و هوا بد باشد یا در حوزه‌ای کم کاری باشد. در این دوره شروع با تاخیر انتخابات، یک عامل اصلی داشت با این که توافق شده بود که احراز هویت فقط با کارت ملی و از طریق آن دستگاهی که وزارت کشور برای اولین بار به کار گرفته بود، انجام شود. همین عامل مزید بر علت شد که مشکلات جدیدی را به وجود آورد. مثلا کاربران هیئت‌های اجرایی برخی از استان‌ها بلد نبودند هنوز از این دستگاه چگونه استفاده کنند ساعت هشت که آغاز رای گیری اعلام شد، نتوانستند کار کنند، یک بخشی از آن نقص در سیستم بود یک بخش خود سیستم از لحاظ سخت افزاری مشکل داشت. چون برای اولین بار بوداین تاخیر‌ها طبیعی بود. در جاهایی که احراز شده است که این تاخیر عمدی است، قطعا برخورد شده و پرونده هم تشکیل شده است یا مثلا کمبود تعرفه مسئله‌ای است که همیشه اتفاق می‌افتد، به طور طبیعی یک تاخیرهایی را داریم.اما این که در جایی مهندسی شده باشد ما به آن مفهوم به آن نرسیدیم».
او در مورد موضوع تعمد در کمبود تعرفه ها در برخی حوزه ها نیز گفت: « در بیان، این مساله خیلی بزرگ شد، چون ما همه را رصد می‌کردیم. ستاد نظارت انتخاباتی ما لحظه به لحظه از طریق خود نمایندگان، نامزد‌ها و دفاتر و ناظرین هر اتفاقی می‌افتاد را رصد می‌کردند.جایی مشکلی بود تماس می‌گرفتند، علت را جویا می‌شدند و برطرف می‌شد، اما برخی‌ها می‌گفتند 5 ساعت در یک حوزه تعرفه نبود، ما می‌گفتیم مصداقی بگویید کدام حوزه این مدت زمان بدون تعرفه مانده است چراکه 5 ساعت زمان زیادی است. اما گاهی اوقات در برخی مناطق نیم ساعت و سه ربع و یک ساعت این تاخیر اتفاق افتاده است که بالاخره در یک کنش سیاسی و اجتماعی که قالب مردم و مسئولین درگیر هستند این موضوع یک امر طبیعی است».
کدخدایی در پاسخ به اینکه آیا تخلفات در انتخابات در حد جابجایی چندمیلیون رای بود؟ گفت: « تخلفات صورت گرفته تاثیری در سرنوشت انتخابات نداشت و تعداد آن به میلیون نمی‌رسید. حرف‌های بی پایه‌ای زده می‌شد. در کل انتخابات که بیش از 43 میلیون رای به صندوق‌ها ریخته شده بود حدود دوازده هزار تعرفه بدون مهر داشتیم هرچند که پیش آمدن چنین موضوعاتی طبیعی است، اما با آن برخورد کردیم همان زمان شمارش این تعرفه‌ها را کنار گذاشتیم و جزء آرای باطله محسوب شدند».
سخنگوی شورای نگهبان در پاسخ به خبرنگار که اظهارات آیت الله جنتی در مورد ضرورت توبه کردن متخلفان بعد از انتخابات را یادآوری کرده بود، گفت: « تخلفات در حوزه انتخابات بر دو بخش است یک بخش تخلفاتی که تخلف و جرم است و باید با آن برخورد شود، اما تاثیرگذار بر سرنوشت انتخابات نیست همان چیزی که توضیح دادم. مثلا فرماندار، استاندار، مدیر فلان سازمان و یا فردی عادی خرید و فروش آرا کرده است و این تخلف به قوه قضاییه معرفی و مجازات می‌شود و آرایی که از این طریق به دست آمده نیز ابطال می‌شود. بخش آرا به دست آمده را شورای نگهبان وارد می‌شود و قوه قضاییه به بخش اول ورود می‌کند. یک زمانی هم تخلفات آنقدر گسترده است که این حجم تخلفات بر سرنوشت انتخابات تاثیرگذار است. ممکن است تخلف در بخشی از آرای صندوق باشد؛ ممکن است آرای یک حوزه باشد. درآنجا شورای نگهبان وارد می‌شود اگر در حین برگزاری انتخابات باشد فرآیند انتخابات متوقف شده و تصمیم گیری می‌شود.اگر بعد از این باشد ممکن است صندوق‌های یک حوزه یا شهرستان ابطال شود. آنچه برای ما در انتخابات محرز شد این که تخلفاتی وجود داشته و حجم آن زیاد بوده و متخلفین هم به قوه قضاییه معرفی شدند، اما این تخلفات در سرنوشت انتخابات تاثیرگذار نبود».
کدخدایی در پاسخ به اینکه برای حل کردن مسئله شائبه مهندسی شدن تایید صلاحیت‌ها در شورای نگهبان چه راهکاری در نظر گرفته اند، گفت: « یک مشکل ما این است که قانون انتخابات شفاف نیست اگر قانون انتخابات شفاف باشد ما هیچ ابایی نداریم وقتی قانون اجازه نمی‌دهد که ما مذاکرات مربوط به انتخابات را منتشر کنیم چه باید بکنیم؟ یا اینکه آرای افراد را بخواهیم بیان کنیم چه کسی به چه افرادی رای مثبت داده است. نکته دوم که شرایطی که در قانون انتخابات است عمدتا شرایط کیفی است و به تشخیص اعضای شورای نگهبان واگذار شده است. این تشخیص این طور نیست که هر کسی بگوید که من براساس تشخیص خودم رای مثبت یا منفی دادم و این تشخیص من این است تن‌ها کاری که می‌توان کرد آنجا که شرایط انتخابات را ذکر می‌کنیم معیارهاوشاخصه‌ها را کمی کنیم. مثلا شرط میزان تحصیلات که در انتخابات مجلس است کاملا واضح است کسی که کمتر از کارشناسی ارشد داشته باشد، نمی‌پذیریم. این شرط قانونی روشن وشفاف است. یا درشرایط سنی ملاک شناسنامه فرد است. اما بحث التزام و عدم التزام به ولایت فقیه و قانون اساسی و جمهوری اسلامی نیازمند بررسی‌های زیادی است. یک جا سند و مدرک ندارد که بگوییم به این استناد و سند مراجعه می‌کنیم. اگر گزارشی هم به دست ما برسد گزارش را ممکن است یک نفر قبول کند یک نفر قبول نکند پس در این شرایط اختلاف می‌شود تا به رای گیری برسیم و در رای گیری ببینیم چه کسانی موافق و چه کسانی مخالفند بخش هایی از این‌ها را نمی‌توانیم بیرون اعلام کنیم. چگونه اعلام کنیم مثلا بگوییم آقای فلانی شش رای آورد تلاش کردیم تا هفت شود، ولی نشد».
وی همچنین در مورد ضرورت اصلاح قانون انتخابات گفت: « الان یک اجماعی بین همه مسئولین صورت گرفته که این قوانین و نظام انتخاباتی اشکالات متعددی دارد و باید اصلاح کنیم اگر این فرضت را غنیمت بدانیم و همه قانون جامعی را تدوین کنیم بسیاری از این ابهامات برطرف شود، طبیعتا انتخابات آینده از مهندسی انتخابات صحبت نمی‌شود. یک بخشی برعهده ماست یک بخشی برعهده مجلس است یک بخشی برعهده دولت است، اما از طرف همه این نهادهاتلاش می‌شود. … سیاست‌های کلی انتخابات نقشه راه ما برای انتخابات است وهمه دستگاه‌های مسئول هم با جدیت کامل در پیاده سازی و اجرای این سیاست‌ها تلاش کنند. در انتخابات ریاست جمهوری همه کم کاری داشتیم این را باید بپذیریم. مجلس، دولت و شورای نگهبان همه، اما الان این جلسات شکل گرفته و مجلس و دولت مصصم هستند. ما هم کمک می‌کنیم وامیدواریم که به یک نتیجه روشن تقنینی برسیم که ان شالله قانون موثر و جامعی داشته باشیم».
کدخدایی در ادامه این گفت و گو در پاسخ به اینکه مجلس نهم به او به عنوان حقوقدان شورای نگهبان رای نداد و آیت الله جنتی این اتفاق را حاصل زد و بند دانست، گفت: « مجلس حق رای دادن دارد است ما مثل بقیه نیستیم که بگوییم چرا شورای نگهبان رای داد، چرارای نداد، مجلس در یک مقطعی تشخیص داده من نباشم رایش مغتنم است و در مقطعی تشخیص داده باشم باز هم رایش قابل احترام است».
خبرنگار در بخش پایانی این گفت وگو از برخی چهره های سیاسی نام می برد تا کدخدایی در یک جمله در مورد آنها اظهار نظر کند. اسامی و نظر کدخدایی به شرح زیر است:
غلامحسین الهام: با ایشان در دانشگاه تهران آشنا شدم و انسان خدومی هستند.
مرحوم آیت الله هاشمی: یکی از بزرگان نظام بودند که خدمت‌های زیادی برای نظام داشتند.
مهندس غرضی: همشهری ما هستند.
دکتر احمدی نژاد: بگذریم بعدی.
بقایی: من ایشان را نمی‌شناسم.
مشایی: هیچ کدام را نمی‌شناسم اسمشان در شورای نگهبان مطرح شد و رای نیاوردند.
