کاهش معافیت‌های مالیاتی موثرترین راه‌ افزایش درآمد دولت

یک کارشناس اقتصادی گفت: در حال حاضر موثرترین راه برای افزایش درآمد، کاهش معافیت مالیاتی است زیرا توسعه پایه­‌های مالیاتی ممکن است زمان‌بر باشد.

هادی ترابی‌فر، کارشناس مسائل اقتصادی در گفت‌وگو با فارس درباره راهکارهای افزایش درآمدهای مالیاتی در کشور گفت: در شرایطی که امکان فروش نفت و استفاده از درآمد آن وجود ندارد، بار تامین بودجه بر مالیات وارد می­شود. در بیشتر کشورها نسبت مالیات به میزان تولید ناخالص داخلی، رقم بالایی است. برای مثال در کشورهای دانمارک و فرانسه این عدد بیش از 45 درصد و حتی 50 درصد و میانگین کشورهای OECD این نسبت 34 درصد را نشان می دهد. اما این شاخص مذکور در کشورهای نفت­ خیز، به علت اتکا به درآمدهای نفتی بسیار کم است.

Revenue Statistics 2018, Tax Revenue Trends in the OECD

وی افزود: کشورهای نفت­ خیز خیالشان بابت درآمد راحت بوده بنابراین میزان درآمد از مالیات را جدی نمی­گیرند. در ایران این عدد بین 7 الی 8 درصد و در کشوری مانند عربستان، عراق، کویت و … زیر 5 درصد است. حال در شرایطی که نفت تحریم شده و امکان فروش آن نیست، مجبور هستیم به درآمدهای مالیاتی اتکاء کنیم. برای استفاده از مالیات باید سه کار اساسی صورت بگیرد. یک بحث گسترش پایه­‌های مالیاتی است.

این تحلیلگر مسائل اقتصادی تصریح کرد: در حال حاضر ما مالیات ارزش افزوده، مالیات بر سود عملکرد شرکت­‌ها، مالیات بر حقوق و مالیات بر مشاغل داریم ولی مالیاتی تحت عنوان مالیات بر مجموع درآمد نداریم، مالیات بر مجموع درآمد با حذف معافیت‌های چند باره و در نظر گرفتن هزینه‌های قابل قبول، می‌تواند درامدهای مالیاتی را افزایش دهد.

* کاهش معافیت‌های مالیاتی یکی از مطمئن‌ترین راه‌های افزایش درآمد دولت

وی ادامه داد: در موردی دیگر در ایران سود سپرده‌های بانکی به موجب ماده 145 قانون مالیات های مستقیم معاف از مالیات است. معافیت سود سپرده های بانکی بدین معنی است که سپرده‌گذاری در بانک و کسب سود قطعی به عنوان یک فعالیت بدون ریسک شناخته می‌شود و جذابیت سرمایه‌گذاری در بخش مولد اقتصاد را کاهش می‌دهد.

ترابی‌­فر با اشاره به مالیات بر عایدی سرمایه بیان کرد: یکی دیگر از پایه‌­های مالیاتی، مالیات بر عایدی سرمایه است. این مالیات از پولی که از مابه تفاوت خرید و فروش یک خانه نصب شخص می­شود، اخذ می­گردد. نکته مهم آنکه این مالیات مربوط به افرادی است که بیش از یک خانه دارند. یکی از اتفاقاتی که در سال 96-97 رخ داد و باعث افزایش قیمت خانه شد این بود که سوداگران چندین خانه را می­خریدند، منتظر می­ماندند گران شود و بعد می­فروختند. از این راه سود کلانی نصیب‌شان می­شد. اگر مالیاتی که از مابه تفاوت خرید و فروش خانه از سوداگران گرفته می­شد، سود حاصله کاهش می­یافت و شخص دیگر انگیزه چنین کاری پیدا نمی­کرد. ضمن اینکه قیمت خانه هم بیشتر نمی­شد و درآمد دولت هم افزایش می­یافت.

وی تاکید کرد: در برخی کشورها از بازار طلا، سکه و … هم مالیات بر عایدی سرمایه گرفته می­شود. در ایران اگر مالیات بر مجموع درآمد فرد وضع شود، این مالیات در آن لحاظ خواهد شد. در این صورت دیگر صرفا از بازار مسکن مالیات بر عایدی اخذ نمی‌­شود بلکه از دیگر دارایی­ها مثل سهام و طلا هم گرفته می­شود.

این کارشناس مسائل اقتصادی راهکار دیگر افزایش درآمد مالیاتی دولت را کاهش معافیت­‌ها دانست و خاطرنشان کرد: در حال حاضر موثرترین راه برای افزایش درآمد، کاهش معافیت مالیاتی است. زیرا توسعه پایه­‌های مالیاتی ممکن است زمان‌بر باشد. در پیش‌نویس بودجه سال 1399 هم مجلس مواردی از معافیت‌­ها را کاهش داده است.

ترابی‌­فر در مورد معافیت مناطق آزاد از مالیات ارزش افزوده گفت: این نوع مالیات مصرف­ کننده را هدف قرار می­دهد. بنابراین با توجه به هدف اصلی ایجاد مناطق آزاد که افزایش تولید، سرمایه‌­گذاری و اشتغال است، این مالیات اثر سوء بر آن نخواهد داشت. طبق این معافیت، کالایی که در سرزمین اصلی خریداری می­شود با احتساب 9 درصد مالیات ارزش افزوده است اما همان کالا در منطقه آزاد این 9 درصد مالیات را ندارد بنابراین قیمت کمتری هم دارد. این مزیتی برای مصرف‌کننده است.

این تحلیلگر مسائل مالیاتی تاکید کرد: در کشورهای مختلف برای مناطق آزاد حمایت‌­های مالیاتی وضع می­شود اما حمایت­هایی از نوع مالیات مستقیم و سود شرکت­‌ها. به این صورت که به شرکت­‌ها به صورت موقتی معافیت می­دهند. ما هم این نوع معافیت از مالیات های مستقیم را به صورت 20 ساله در مناطق آزاد داریم که البته در مقاسیه با دیگر کشورها، 20 سال زمان زیادی است. در نهایت وی خاطرنشان کرد که حذف معافیت مالیات ارزش افزوده در مناطق آزاد و ویژه اقتصادی ضروری است.

* بررسی تراکنش‌های بانکی جلوی فرار گسترده مالیاتی را می‌گیرد

وی راهکار سوم افزایش درآمد مالیاتی را جلوگیری از فرار مالیاتی دانست و بیان کرد: بحث بعدی بررسی تراکنش‌های بانکی مودیان و استفاده از طرح جامع مالیاتی می‌باشد که سالیان زیادی اجراء نشده است. در دنیا مساله بررسی تراکنش ها با قواعد و چارچوب خاص خصوصا قواعد پولشویی حل شده است و کسی قائل به این نیست که حاکمیت نباید به بررسی تراکنش های افراد بپردازد. این حق هر حاکمیتی است که جهت وصول مالیات بتواند مودیان را از این طریق رصد کند. اما در هر صورت عدم شفافیت، زمینه­‌ساز تخلف است و یکی از این تخلفات می­تواند فرار مالیاتی باشد.

ترابی‌­فر در مورد معافیت هنرمندان از مالیات گفت: در این بحث اگر عدالت را ملاک قرار دهیم، این سوال مطرح می­‌شود چرا باید کارگر و کارمند با حقوق چهار میلیونی خود مالیات بپردازد اما بازیگر پر درآمد معاف باشد. کشورهای دیگر به شکل سرسختانه‌­ای با مالیات بازیگران برخورد می­کنند به طوری که گاهی کار بازیگران به مصادره خانه و جریمه‌های سنگین مالی کشیده است. حال من نمی­دانم با چه منطقی می­خواهیم هنرمندان را از پرداخت مالیات معاف کنیم.