چه کنیم که کشورمان “پیر و فقیر” نشود؟

طبق بررسی های وزارت کار، مرکز پژوهش های مجلس و برخی آمارهای دولتی، توجه به این صنایع می تواند سالانه 600 هزار تا یک میلیون شغل ایجاد کند.

دکتر آقامحمدی، اقتصاددان و از اعضای اصلی ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی با اشاره به وضعیت بیکاری در کشور گفته است که اگر تا ۲۰ سال آینده بر این معضل فائق نیاییم جمعیتی خواهیم داشت پیر و فقیر. علاوه بر تاکید خاص ایشان، دیگران نیز این روزها درباره اشتغال بسیار سخن گفته اند؛ باید شغل ایجاد کرد. سوال این است که چگونه؟

اقتصادی ها دو راه پیش روی سیاستمداران قرار می دهند: راه اول این است که دولت مداخله جدی در اقتصاد نکند. فقط حواسش به متغیرهایی مثل نرخ ارز، نرخ سود بانکی و …  باشد و هرگاه انحراف جدی یا تلاطم دید مداخله کند و ثبات را بازگرداند.

طرفداران این راه حل، معتقدند که دولت اطلاعات کافی برای مداخله بیشتر در اقتصاد ندارد و چنانچه مداخله کند منابع را هدر خواهد داد. اگر دولت فضای عمومی (متغیرهای فوق به همراه تامین فضای کسب و کار و فضای سیاسی مناسب) را آرام و مناسب نگه دارد، فعالان اقتصادی خودشان راه را می یابند و هم اقتصاد رشد می کند و هم شغل ایجاد می شود.

اما منتقدان این نگاه می گویند که این روش برای کشورهای توسعه یافته مناسب است؛ کشورهایی که از تمام امکانات تولید استفاده می کنند، بحران های جدی ندارند و از یک حداقل معیشت و تامین اجتماعی برخوردارند. اما این نگاه برای کشورهای در حال توسعه اصلا مناسب نیست.

گروه دوم معتقدند که دولت باید بیش از این مداخله کرده و دست به انتخاب های آگاهانه ای بزند که بر اساس اولویت های اصلی یا برای رفع مهمترین بحران ها برگزیده شده اند. مثلا در موضوع اشتغال، ممکن است که دولت فضا را برای سرمایه گذاری داخلی و خارجی فراهم کند. اما آیا آنها در ایران، با وجود منابع عظیم معدنی و بازار بزرگ برای مونتاژ کالاهای صنعتی، روی صنایع کاربر و اشتغالزا سرمایه گذاری خواهند کرد؟ پاسخ به احتمال قوی منفی است.

لذا دولت باید انتخاب کند و پای انتخاب هایش بایستد. در موضوع اشتغال صنایعی چون پوشاک، گردشگری، صنایع لاستیک و پلاستیک ( و به طور کلی پایین دست پتروشیمی)، IT و حوزه های دانش بنیان مربوط به آن، به شدت مستعد ایجاد شغل است. طبق بررسی های وزارت کار، مرکز پژوهش های مجلس و برخی آمارهای دولتی، توجه به این صنایع می تواند سالانه ۶۰۰ هزار تا یک میلیون شغل ایجاد کند. سوالی که باقی می ماند این است که منظور از توجه چیست؟ قبل از هرچیز مقابله با قاچاق است؛ می توان در این حوزه های خاص، تمرکز ایجاد کرد و نیروهای گمرک، انتظامی و رسانه ای و مردمی را برای شناسایی و مقابله با قاچاق در این حوزه ها بسیج کرد.

بعد مسئله تحدید واردات است تا تولید داخلی جان بگیرد. بعد می توان از همه نیروها برای بازاریابی و صادرات استفاده کرد. دسته دوم، که نسخه مناسبتری برای کشور ما ارائه می کنند، معتقدند که اگر آن انتخاب ها درست و دقیق باشند و آن توجهات هم انجام شود، بعد از چند سال آن صنایع برگزیده علاوه بر ایجاد میلیون ها شغل، بالغ می‌شوند و دیگر نیازی به حمایت هم نخواهند داشت.