چه کسی شهردار آینده تهران می شود؟
پس از انتخابات شورای شهر پنجم، تاکنون نام های مختلفی به عنوان شهردار آینده تهران معرفی شده است، اما ۶نفر محتملترین هستند.
بحث‌ها بر سر انتخاب شهردار تهران از زمانی آغاز شد که محمد باقر قالیباف به عنوان یکی از کاندیداهای ریاست جمهوری در مجامع عمومی و رسانه‌ها ظاهر شد. گرچه آن زمان نتیجه هنوز کاملا مشخص نبود که او بر کدام صندلی ریاست تکیه خواهد زد اما با این حال احتمال رفتن او از شهرداری قوت گرفته بود. به دنبال کناره گیری قالیباف از انتخابات ریاست جمهوری، برگزاری و اعلام نتایج انتخابات شورای شهر و پیروزی صد در صد لیست اصلاح طلبان شمارش معکوس برای رفتن قالیباف آغاز شد و مهمترین پرسش این بود که حالا چه کسی به جای او بر صندلی ریاست مدیریت شهر تهران می‌نشیند؟ تغییر مدیریت شهری، مهمترین مسئله‌ای که مردم را به پای صندوق رای شورای شهر کشاند و میزان مشارکت را به ۷۰ درصد رساند.
انتخاب شهردار یکی از دلایل اصلی مشارکت بالای مردم تهران در انتخابات شورای شهر بود. انتخاباتی که تا پیش از این با حداقل رای یا به واسطه زیر سایه بودن انتخابات ریاست جمهوری رای مردم را جذب می‌کرد. حالا اما نارضایتی مردم تهران از مدیریت شهری در طول ۱۲ سال گذشته که بارها از سوی برخی اعضای شورای شهر چهارم مطرح شده بود، تصمیم گرفتند تغییری در مدیریت ساختمان خیابان بهشت بوجود بیاورند. اختلاف رای بالای اعضای لیست امید با لیست خدمت، نشان از نظر مردم درباره مدیریت شهری دارد و همین بار مسئولیت بیشتری را بر دوش منتخبان شورای شهر پنجم انداخته است و اگر انتخاب شهردار به درستی انجام نشود، ممکن است اصلاح‌طلبان در انتخابات بعدی هزینه سنگینی را پرداخت کنند. همانطور که پس از شورای اول و جنجال های پررنگش، شورای دوم را به آبادگران واگذار کردند.
ساز و کار انتخاب گزینه‌های شهرداری
بر طبق اظهارت مرتضی الویری مقرر شده بود تا ۳۱ خرداد هر کدام از اعضا سه نفر را به‌عنوان نامزد به اعضای منتخب شورای شهر معرفی کنند. هر نامزد برای آنکه وارد مرحله بعد شود باید حداقل رأی پنج نفر از اعضا را داشته باشد. این رأی‌گیری تا اوایل تیر ادامه خواهد یافت و لیست مرحله دوم تا سوم تیر مشخص می‌شود.
در مرحله بعد شورای شهر به یک لیست پنج‌نفره می‌رسد و این پنج نفر موظفند تا چهارم تیر تفاهمنامه یا میثاقنامه‌ای را که توسط اعضای شورا تنظیم شده، امضا کنند. نامزدها تا ۲۰ تیر فرصت دارند برنامه و کادر پیشنهادی خود را برای شهرداری تهران ارائه دهند. این برنامه‌ها به مدت یک هفته توسط نامزدها در جلسه شورای شهر مطرح شده و مورد بررسی قرار می‌گیرد. در ۲۸ تیر رأی‌گیری خواهد شد و تعداد نامزدها از پنج نفر به دو نفر می‌رسد. آن طور که الویری شهرداری سابق تهران گفته است شورای شهر قصد دارد این فرآیند را تا هفته اول مرداد به اتمام برساند و به نامزد نهایی دست پیدا کند. بر طبق اظهارات او، دو نامزد در اولین جلسه رسمی شورای شهر حضور پیدا می‌کنند تا برنامه‌های خود را ارائه دهند. در آخرین مرحله پس از ارائه برنامه دو نامزد رأی‌گیری در جلسه علنی شورا صورت می‌گیرد و شهردار آینده تهران مشخص می‌شود.
گزینه‌های شهرداری تهران
از چند ماه پیش از برگزاری انتخابات شورای شهر تا به امروز که نزدیک به یک ماه از مشخص شدن اعضای شورای شهر گذشته، گزینه‌های مختلفی برای شهرداری تهران از جمله محسن هاشمی، حسین مرعشی، محمدعلی نجفی، محمود حجتی، حبیب الله بیطرف مطرح شده‌اند. نام این ۵ نفر البته همراه با نام عباس آخوندی در بین آخرین گزینه‌های احتمالی شهرداری تهران دیده می‌شود.
در میان این افراد اما محسن هاشمی از شاخص‌ترین و محتملترین و البته پر حاشیه‌ترین گزینه‌ها بوده است. فردی که هم سابقه ۱۳ سال ریاست هیئت‌مدیره و مدیرعامل شرکت متروی تهران را در کارنامه دارد و هم در چهارمین دوره شورای اسلامی شهر تهران، گزینه اصلی اصلاح‌طلبان برای شهرداری تهران بود که در نهایت با یک رأی مغلوب محمدباقر قالیباف شد. فردی که البته احتمال شهردار شدنش گاه و بی‌گاه قوت و ضعف می‌گیرد.
احتمال شهردار شدن محسن هاشمی در نوسان
اولین اتفاقی که سبب شد تا احتمال شهردار شدن محسن هاشمی به صفر نزدیک شود خبری بود که دبیر شورای سیاستگذاری اصلاح طلبان اعلام کرد. تصمیمی که البته پیش از برگزاری انتخابات شورای شهر از سوی برخی از اصلاح‌طلبان مطرح شده بود، یعنی« عدم انتخاب شهردار از میان افراد حاضر در شورای شهر». مسئله‌ای که حضور مرتضی الویری را نیز در شهرداری منتفی کرد. البته کمی بعد این تصمیم منتفی شد و شهربانو امانی، عضو منتخب شورای شهر تهران در گفت‌وگو با ایلنا از «حذف بند عدم عضویت شهردار آینده در شورا» خبر داد.
او که در جلسه اعضای شورای شهر برای بررسی شاخص‌های شهردار آینده شرکت کرده بود در تشریح نتایج این جلسه شورا گفت: «این کارگروه 7 نفره مشخصات عمومی شهردار تهران را در جلسه رسمی در اختیار اعضای شورا قرار داد. بند بند این شاخص‌ها که شامل ویژگی‌های فردی و مدیریتی شهردار آینده بود، در جلسه شورا بررسی شد و بند 16 این شاخص‌ها مبنی بر عدم عضویت شهردار آینده در شورای پنجم بود که به اتفاق آرا حذف شد.»
این خبر احتمال تکیه زدن محسن هاشمی بر صندلی شهرداری تهران را قوت بخشید اما این احتمال چند روزی بیشتر به طول نیانجامید. چرا که در جلسه روز چهارشنبه ۳۱ خرداد مصوب شد که هیچ کدام از اعضای شورای شهر نه برای شهرداری و نه برای قبول هیچ سمت دیگری امکان خروج از شورای شهر را ندارند.
حسین مرعشی، سخنگوی حزب کارگزاران در این باره گفت: «گزینه محسن هاشمی در صورتی جدی می‌شود که از دوستان خارج از شورا و شخصیت‌های شناخته شده مطرح و ملی، کسی قبول نکند شهردار شود و یا در دولت مسئولیت‌هایی داشته باشند و حاضر نشوند به شهرداری بروند.»
البته شهردار شدن محسن هاشمی بدون این بندها و تذکرات نیز کمی سخت به نظر می‌رسد. صادق زیباکلام درباره میزان احتمال انتخاب محسن هاشمی برای شهرداری تهران به روزنامه آرمان گفته است: «محسن هاشمی دو مشکل اساسی برای شهردار شدن دارد. نخست اینکه خروج او از شورای شهر موجب می‌شود چمران به‌عنوان نفر ٢٢ وارد شورای شهر شود که تقریبا همه آن 21 نفر فعلی ازجمله خود محسن هاشمی مخالف ورود چمران به شورا هستند. مشکل دوم این است که محسن هاشمی فرزند ارشد مرحوم آیت‌ا… هاشمی رفسنجانی است و بخش عمده‌ای از بغض و کینه‌ای که نسبت به مرحوم آیت‌ا… هاشمی هنوز هم در میان بسیاری از اصولگرایان تندرو وجود دارد، پس از رحلت ایشان هم تغییری در دیدگاهشان به وجود نیاورد. این موارد موجب می‌شود محسن هاشمی شهردار نشود و به‌عنوان رئیس شورای شهر راه توسعه تهران را در پیش بگیرد.»
علاوه بر این، اعضای منتخب شورای شهر تهران در جلسه روز چهارشنبه در یک توافق جمعی متعهد شدند در طول ۴ سال نمایندگی مردم در این شورا هیچ‌گونه مسئولیتی که قابل جمع با عضویت در شورا نباشد، بر عهده نگیرند. این تعهد درواقع راه شهردار شدن محسن هاشمی را حداقل سخت می‌کند.
ضعیف شدن احتمال شهردار شدن هاشمی و ورود عباس آخوندی به لیست
با ضعیف شدن احتمال انتخاب محسن هاشمی، نام عباس آخوندی بار دیگر برای شهرداری تهران مطرح شد. او تصدی وزارتخانه مسکن و شهرسازی دولت سازندگی و وزارت راه و شهرسازی دولت تدبیر و امید را در کارنامه خود دارد. آخوندی مدرک دکتری اقتصاد سیاسی از کالج رویال هالووی دانشگاه لندن و کارشناسی ارشد رشته مهندسی ساختمان از دانشکده فنی دانشگاه تهران دارد. در سوابق کاری او، عضویت شورای رقابت از سال 1388، عضویت شورای مرکزی و هیأت مدیره دوره چهارن و پنجم نظام مهندسی ساختمان استان تهران، قائم مقام مدیر عامل صدا و سیما جمهوری اسلامی ایران از مهر 86 تا شهریور 1377، عضو شورای عالی پول و اعتبار از سال 1374 تا 1376، رئیس بنیاد مسکن انقلاب اسلامی از بهمن 1366 تا مرداد 1372، مشاور رئیس بنیاد مسکن و مسئول بازسازی مناطق سیل‌زده از بهمن 1365 تا بهمن 1366، معاون سیاسی و اجتماعی وزارت کشور از مرداد 1361 تا آبان 1365و عضو شورای مرکزی جهاد سازندگی از خرداد 1358 تا تیر 1361 دیده می‌شود.
بعد از اعلام تصمیم جدید شورا مبنی بر عدم خروج اعضا از شورای شهر، یک عضو شورای شهر پنجم تهران درباره پنج گزینه جدی و محتمل اعلام شده برای شهرداری تهران به دیده‌بان دولت گفته است: اسامی پنج نفری که مطرح است را باید به اضافه یک بکنید و در واقع شش نفر از ۲۵ گزینه اصلی مطرح شده برای شهرداری تهران شانس بیشتری دارند. وی گفت: آن یک نفر عباس آخوندی است که با توجه به تحولات جدیدی که عصر روز گذشته اتفاق افتاد بار دیگر به صورت جدی مورد توجه قرار گرفت و با توجه به سابقه کار وزارت و همچنین فعالیت‌های موثر و سابقه مدیریتی در حوزه‌های اجتماعی و فرهنگی، از شانس بالایی در بین اعضا برخوردار است و باید گفت گزینه‌های جدی برای شهرداری ۱+۵ نفر هستند.
انتخاب شهردار تهران از دل یک حزب
بنا بر گفته‌ها احتمال حضور حسین مرعشی در شهرداری پایتخت هم وجود دارد. او که هم اکنون سخنگوی حزب کارگزاران سازندگی است، نمایندگی مردم در دوره‌های پنجم و ششم مجلس شورای اسلامی را در کارنامه دارد. او که در دوران ریاست جمهوری هاشمی رفسنجانی در دولت پنجم استاندار کرمان و در دولت ششم، رئیس دفتر هاشمی رفسنجانی، دو دوره نماینده مردم کرمان در مجلس شورای اسلامی در دوران ریاست جمهوری دولت اصلاحات معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری بوده، از گزینه‌های احتمالی شهرداری تهران به شمار می‌آید.
فردی از دل کابینه برای شهرداری
محمدعلی نجفی که امروز یکی از گزینه‌های پیشنهادی شهرداری تهران است، در پاییز ۱۳۸۵ با قرار گرفتن در لیست ائتلاف اصلاح‌طلبان نامزد شرکت در انتخابات شورای شهر تهران شد و توانست همراه با احمد مسجد جامعی، معصومه ابتکار و هادی ساعی در جمع ۱۵ نفره شورای شهر تهران قرار بگیرد. او در انتخابات شورای بعدی شرکت نکرد. هرچند در ۲۹ مرداد ۱۳۹۲ و دو هفته پیش از پایان شورای سوم و به دنبال انتصاب به عنوان معاون رئیس جمهور و رییس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری استعفا کرد.
نجفی اکنون مشاور امور اقتصادی رئیس جمهور، عضو شورای عالی میراث فرهنگی و گردشگری و عضو شورای سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی، دبیر سابق ستاد هماهنگی اقتصادی، سرپرست سابق وزارت علوم، تحقیقات و فناوری را در کارنامه دارد. نجفی از بنیان‌گذاران حزب کارگزاران سازندگی، عضو هیئت علمی (بازنشسته) دانشکده ریاضی و علوم کامپیوتر دانشگاه صنعتی شریف و رئیس سابق سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری است.
نجفی از ۱۳۶۰ تا ۱۳۶۴ در دولت‌های دکتر باهنر، مهدوی کنی و مهندس موسوی وزیر فرهنگ و آموزش عالی و از ۱۳۶۷ تا ۱۳۷۶ در دولت‌های موسوی و هاشمی رفسنجانی وزیر آموزش و پرورش ایران بود. در دولت اول اصلاحات رئیس سازمان برنامه و بودجه بود. او در جریان تبلیغات انتخابات ریاست جمهوری ایران (۱۳۸۸) مشاور اقتصادی و برنامه‌ریزی مهدی کروبی از نامزدهای معترض به نتایج انتخابات بودو نمایندگی مهدی کروبی در شورای نگهبان برای پیگیری مسائل مربوط به تقلب در انتخابات رابرعهده داشت. نجفی در دولت یازدهم حواشی بسیار داشت. او یکی از سه وزیر پیشنهادی کابینه حسن روحانی بود که با وجودی که موافقت نیمی از مجلس را جلب کرده بود، با اختلاف یک رای از مجموع ۲۸۴ رای موفق به حضور در وزارت آموزش و پرورش نشد.
با این حال محمدعلی نجفی که هنوز در سمت مشاور رئیس‌جمهور است، درباره احتمال شهردار شدن خود گفته است: «صحبت جدی برای شهردار شدن من برای تهران نشده، اما اگر پیشنهاد شود روی آن فکر می‌کنم. البته بین اعضای شورای شهر وقتی صحبت از کاندیداها بوده، نام بنده هم مطرح شده، اما صحبت جدی نشده است.»
صندلی شهرداری به جای تصدی بر وزارتخانه جهادکشاورزی
محمود حجتی که وزیر جهاد کشاورزی دولت تدبیر و امید است، تصدی وزارت جهاد کشاورزی در سال ۱۳۷۹ را نیز برعهده داشته، از جمله گزینه‌های مطرح برای شهرداری تهران است. در کنار کارنامه او در وزارت جهاد کشاورزی و شورای مرکزی جهاد سازندگی اصلی‌ترین بخش فعالیت او توانایی‌اش در خودکفایی گندم است. کارشناسان دوران تصدی او در بخش کشاورزی بعنوان دوران طلایی این بخش ارزیابی می‌کنند. او استانداری سیستان و بلوچستان در سال 1368، مجری طرح سد کرخه در سال 1373 و تصدی وزارت راه و ترابری در سال 1376 تا سال 1379 را نیز در کارنامه دارد.
کاندیدای بی‌حاشیه شهرداری
حبیب الله بیطرف که هم‌اکنون به عنوان معاون امور مهندسی، پژوهش و فناوری وزیر نفت ایران و رئیس سازمان نظام مهندسی استان تهران فعالیت می‌کند، از گزینه‌های دیگر شهرداری تهران است. بیطرف دانش‌آموخته کارشناسی ارشد مهندسی عمران از دانشکده فنی دانشگاه تهران است و از اعضای کمیته مرکزی دانشجویان مسلمان پیرو خط امام بوده که در آبان ۱۳۵۸ در تسخیر لانه جاسوسی نقش داشته است. در طول جنگ ایران و عراق به عنوان عضو رسمی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به فعالیت ادامه داده و در فاصله سال‌های ۱۳۶۵ تا ۱۳۶۸ استاندار یزد بوده است. از ابتدای سال ۱۳۶۹ تا پایان سال ۱۳۷۳ به مدت پنج سال، در سمت معاون آموزشی وزارت نیرو فعالیت داشته است. بیطرف در دولت‌های هفتم و هشتم، در کابینه اول و دوم اصلاحات بعنوان وزیر نیرو فعالیت داشته است.
شهرداری تهران یکی از مهمترین و اثرگذارترین نهادهای شهری است. نهادی که به دلیل داشتن رسانه‌های گسترده، بانک شهر و سازمان‌های بسیار از جمله سازمان بازرسی شهرداری تهران، سازمان ورزش و تندرستی، سازمان بهشت زهرا، سازمان نوسازی، سازمان میادین میوه و تره بار، سازمان املاک و مستغلات شهرداری تهران، سازمان فرهنگی هنری و … مورد توجه است. شاید هر شش نفری که نامشان برای شهردار شدن مطرح می‌شود بدشان نیاید که ریاست چنین سازمانی را بر عهده گیرند. با این حال باید منتظر ماند و دید که اعضای شورای شهر پنجم چه کسی را برای مدیریت شهر تهران انتخاب می‌کند.
کاندید وزارت نیرو، شهردار امروز تهران خواهد شد؟
یکی دیگر از افرادی که نامش در برخی از منابع به عنوان یکی از گزینه‌های شهرداری برده می‌شود، رضا اردکانیان است. او درحال حاضر مدیر برنامه دهه بین‌المللی آب سازمان ملل متحد است و تا سال 2015 این مسئولیت را عهده دار خواهد بود. این اولین باری نیست که نام او در دولت روحانی برای سپرده شدن یک مسئولیت ویژه دولتی مطرح می‌شود. چند ماه بعد از پیروزی حسن روحانی در دوره اول ریاست جمهوری‌اش از اردکانیان به عنوان یکی از گزینه‌های وزارت نیرو نام برده شد که البته در آخر وزارت نیرو به حمید چیت‌چیان رسید و اردکانیان در سمت قبلی خود به کارش ادامه داد.
اردکانیان در سال 1337 در یزد متولد شد؛ وی مدرک کارشناسی خود را در رشته مهندسی سازه از دانشگاه صنعتی شریف ، مدرک کارشناسی ارشد خود را از دانشگاه مک مستر کانادا و مدرک دکترای خود را در رشته مدیریت آب از انگلستان گرفته است.
او که اکنون مدیر برنامه دهه بین‌المللی آب سازمان ملل متحد است، پیش از این عهده دار سمت‌های معاونت وزیر نیرو و وزیر کشور، نایب رییسی انجمن آب‌شناسی ایران و مدرس در دانشگاه شریف بوده است و طرح‌ها و پروژه‌های مختلفی را به انجام رسانده است.
بر این اساس اردکانیان در سال‌های 1380 تا 1384معاون امور آب وزارت نیرو بوده است و همچنین در گذشته به عنوان رئیس شورای حکام مرکز بین‌المللی قنات و سازه‌های تاریخی آبی- یزد فعالیت می کرده است. او در مدیریت مجامع مختلف علمی و تخصصی بین‌المللی مرتبط با آب از جمله فرهنگستان بین‌المللی آب، شورای حکام موسسه آموزشی آب یونسکو، انستیتوی آب و محیط زیست دانشگاه ملل متحد، انجمن بین‌المللی برقابی، مرکز منطقه‌ای مدیریت آب شهری تهران و برنامه جهانی مطالعات اقلیم سازمان جهانی هواشناسی همکاری دارد.
