هوش مصنوعی چگونه سواد رسانه ای آحاد جامعه را تهدید می کند؟
دکتر علی اصغر محکی:
خطرات ظهور «جعل عمیق» کم نیست و برخی افراد با بهره‌گیری از هوش مصنوعی و ساخت تصاویر، صداها و فیلم‌های غیر واقعی مدت‌هاست از فریب برای کسب سود، تغییر عقاید یا حتی شروع جنگ استفاده می‌کنند و دسترسی ساده به هوش مصنوعی و ایجاد حجم عظیمی از داده‌های جعلی باورپذیر همراه با نبود سواد رسانه، فقدان آگاهی عمومی و فرهنگ‌سازی تبدیل به یک تهدید فزاینده شده است.
عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران با تاکید بر اینکه رسانه‌ها باید از اصول شفافیت و افشای محتوای ساختگی دفاع کنند، گفت: به طور رسمی تلاش سازمان یافته برای ارتقا سواد رسانه‌ای آحاد جامعه وجود ندارد و این امر به عنوان یک مسیر فرهنگیِ آموزشی مطرح نیست.
آنچه امروزه به واسطه فناوری‌های نوین دیجیتالی صورت می‌گیرد و در فضای مجازی منتشر می‌شود، دست‌کاری در واقعیت است؛ چرا که هرگز فردی که صدایش منتشر شده آن سخن را به زبان نیاورده یا هرگز در لوکیشن ویدیو و عکسی که از او ساخته شده حضور نداشته است. این جعل‌سازی‌ها نه نتها به اعتماد عمومی خدشه وارد می‌کند، بلکه زندگی هنرمندان و حتی افراد سلبریتی را به خطر می‌اندازد.
علی اصغر محکی، عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران، در این باره گفت: این موضوع در بیان ساده به نظر می‌رسد؛ اما حتما افراد باید یک دانش اطلاعاتی و دیجیتال داشته باشند تا بتوانند منبع تصویر را جست‌وجو کنند و از حقیقی یا تقلبی بودن آن مطمئن شوند.
وی با تاکید براینکه نمی‌توان توقع داشت همه افراد جامعه از چنین دانشی برخوردار باشند، عنوان کرد: در این راستا باید مجاری خاصی در فضای مجازی حضور داشته باشند تا افراد حین مواجهه با شبهات اینچنینی به کانال‌های مشخص مراجعه کنند. با این حال اما تصاویر و فیلم‌ها دارای یک شرح و زیرنویس هستند و مخاطبان باید شرح را مورد بررسی قرار دهند و اطمینان حاصل کنند که این خبر مورد تائید رسانه‌های معتبر است.
عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران با اشاره به اینکه در روش دیگر قوانین بازدارنده می‌تواند مانع از انتشار «جعل عمیق» شود، اظهار کرد: در این راستا باید با تولیدکنندگان و حتی بازنشردهندگان اخبار ساختگی برخورد جدی شود تا شاهد انتشار اخبار، تصاویر و فیلم‌های غیرواقعی آسیب‌زا نباشیم.
محکی به منظور شناسایی تصاویر واقعی از غیرحقیقی راه‌هایی را پیشنهاد کرد و گفت: یکی از این راه‌ها مراجعه به منبع خبر است، روش دیگر توجه داشتن به ویژگی‌های سایت انتشاردهنده و نشانه‌هایی که می‌تواند تقلبی بودن تصویر از جمله شرایط آب و هوایی، نوع پوشش و زمان انتشار را نشان دهد، است. اخیرا نیز یک فناوری در دسترس قرار گرفته است و افراد می‌توانند تصویر مورد نظر خود را در این نرم‌افزار بارگذاری کنند تا منبع واقعی انتشار تصویر را اعلام کند.
وی افزود: در این میان علاوه بر سواد رسانه‌ای افراد، رسانه‌های رسمی وظیفه دارند به محض متوجه شدن از وجود چنین تصاویری که افراد مشهور را مورد خطاب قرار می‌دهد، روشنگری کنند و از اصول شفافیت و افشای محتوای ساختگی دفاع کنند.
وی سواد رسانه را مستلزم کسب دانش و مهارت خواند و عنوان کرد: یک بخشی از آن باید در مجامع رسمی سوادآموزی آموزش داده شود که متاسفانه امروز چنین بحثی را نداریم و تا پایان دبیرستان و در مقطع متوسطه دوم یک درس اختیاری تحت عنوان تفکر انتقادی و سواد رسانه‌ای قرار داده شده است و در مقاطع بالاتر این آموزش‌ها وجود ندارد؛ این در حالی است که برای آموزش سواد رسانه کلاس آموزش خصوصی نیز وجود ندارد و افراد با مراجعه به رسانه‌ها و فضای مجازی دانش خود را در این زمینه توسعه می‌دهند.
عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران خاطرنشان کرد: به طور جدی و رسمی تلاش سازمان یافته برای ارتقا سواد رسانه‌ای آحاد جامعه وجود ندارد، با این حال اما انجمن علمی سواد رسانه‌ای با حضور برخی از اساتید فعال مشغول به کار است، اما این امر به عنوان یک مسیر فرهنگیِ آموزشی و رسمی دارای بودجه و اعتبار مطرح نبوده است و نیاز به فرهنگ‌سازی دارد.
هنر ایران
