چرا میثاق اخلاق حرفه‌ای رسانه‌ها را امضا نمی‌کنید؟
رعایت اخلاق حرفه‌ای در رسانه همواره مورد تاکید و توجه پیشکسوتان و کارشناسان این عرصه بوده و هست؛ اما از سوی دیگر تجربه نشان داده عمل کردن به این اصول اخلاق حرفه‌ای با چالش‌های زیادی نیز همراه بوده است.
در همین راستا چندی پیش میثاق‌نامه‌ای برای رعایت اخلاق حرفه‌ای رسانه‌ای تدوین و در اختیار مدیران مسئول رسانه‌های کشور قرار گرفت؛ میثاق‌نامه‌ای که در چهار فصل و ۲۳ بند تنظیم شده و حاوی سرفصل‌های «اصول اجتماعی و ملی»، «محتوای رسانه»، «رفتار رسانه‌ای» و «رفتار سازمانی» است.
این میثاق‌نامه از سوی تعدادی از مدیران پیشکسوت رسانه‌ها و با همکاری تشکل‌های مدیریتی رسانه‌ها و انجمن‌های صنفی کارفرمایی و مدیریتی رسانه‌ها و همراهی کارگروه توسعه مطبوعات تدوین شده و در اختیار مدیران مسؤول رسانه‌ها قرار گرفته است.
حمایت از ارزش‌ها و هنجارهای دینی، انقلابی و اخلاق اسلامی، پرهیز از تحریک قومیت‌ها و اقلیت‌های دینی، راست‌گویی و نقل صحیح و دقیق اخبار، جدا کردن آگهی و ریتاژ آگهی از مطالب و محتوای رسانه‌ای، درج منبع یا نام پدیدآورنده، عدم استفاده مخفیانه از دستگاه‌های ضبط صوت و تصویر، پرهیز از ایراد اتهام، اهانت و نشر مطالب کشذ علیه رسانه‌های رسمی کشور، احترام به حریم خصوصی افراد، حمایت از شأن و کرامت خبرنگاران، عدم دریافت هدیه‌های غیرمتعارف از سازمان‌ها و عدم استفاده از سمت‌های غیرروزنامه‌نگارانه در لیست بیمه از جمله مواردی است که در میثاق‌نامه اخلاق حرفه‌ای رسانه‌ها به آنها اشاره شده است.
اما با وجود اینکه عدم رعایت این اصول هیچ پیگرد قانونی در پی ندارد و تنها از رعایت اخلاق رسانه‌ای سخن می‌گوید، اما تاکنون برخی از رسانه‌ها از امضای آن سرباز زده‌اند.
بهروز بهزادی، رئیس شورای سیاست‌گذاری روزنامه «اعتماد» که در میثاق‌نامه اخلاق حرفه‌ای رسانه‌ها شرکت کرده است، در گفت‌وگویی با ایسنا با اشاره به رسانه‌هایی که این میثاق‌نامه را امضا نکرده‌اند، اظهار کرد: رسانه‌هایی که امضا نکرده‌اند باید دلایل خودشان را ارائه بدهند. تاکنون من دلیل مشخصی از کسانی که امضا نکرده‌اند، ندیده‌ام. تصورم این است که اصل موضوع که برخی رسانه‌ها میثاق‌نامه را امضا نکرده‌اند، سیاسی باشد.
او ادامه داد: اعتقاد دارم که در مسائل اینچنینی ما نباید اخلاق و کار حرفه‌ای خودمان را کنار بگذاریم و فعالیت سیاسی داشته باشیم. این رویکرد برای اهالی مطبوعات که ادعا دارند با مردم ارتباط دارند و می‌توانند سطح فرهنگ جامعه را افزایش دهند، باعث می‌شود که از جایگاه اصلی خودشان عدول کنند. کسانی که مدعی کار فرهنگی هستند نباید اینچنین فعالیت‌های سیاسی داشته باشند؛ حتی کار تا آنجایی پیش رفته است که این نگاه سیاسی حتی بر نحوه خبررسانی برخی از رسانه‌ها نیز تاثیر گذاشته است.
این روزنامه‌نگار با سابقه با تاکید بر اینکه گرایش‌های زیاد سیاسی برخی از رسانه‌ها باعث دور شدن آنها از فعالیت حرفه‌ای رسانه‌ای می‌شود، خاطرنشان کرد: البته تا حدی طبیعی است که رسانه‌ها گرایش‌های نرم سیاسی داشته باشند، ولی سیاست‌بازی در رسانه‌ها اصلاً قابل توجیه نیست.
بهزادی بار دیگر به رسانه‌هایی که میثاق‌نامه اخلاق حرفه‌ای رسانه‌ها را امضا نکرده‌اند اشاره و اظهار کرد: این متن اگر مورد توجه اکثریت جامعه مطبوعاتی قرار بگیرد، آن وقت هر رسانه‌ای که امضا نکرده است بعد از مدتی مجبور است که امضا کند یا در تنگنا و در معرض پرسش‌ها قرار می‌گیرد؛ این واقعیتی است که من در سال‌ها و با تجربه به آن دست یافته‌ام. معتقدم که اشکالی ندارد اگر الان برخی از رسانه‌ها امضا نکرده‌اند، این موضع به مرور زمان جا خواهد افتاد؛ به ویژه که در مملکت ما نیز همیشه اینگونه بوده که سر هر موضوعی شاهد برخی اختلافات هستیم.
رئیس شورای سیاست‌گذاری روزنامه «اعتماد» در پایان گفت: امیدوارم همه ما رسانه‌ها درباره رعایت اخلاق حرفه‌ای در یک موضع قرار بگیریم و فراموش نکنیم که مهمیشه در این قبیل موضوعات بهترین راه گفت‌وگو است. افراد دلایل خودشان را صریح مطرح کنند و این دلایل نیز مورد بررسی قرار بگیرند. به هر حال روزنامه‌نگاران از روشنفکران جامعه محسوب می‌شوند و باید بتوانند با هم گفت‌وگو کنند.
همچنین منصور مظفری، مدیر مسئول روزنامه «آفتاب یزد»، از دیگر روزنامه‌هایی که میثاق‌نامه اخلاق حرفه‌ای رسانه‌ها را امضا کرده است، اظهار کرد: بنده جزو کارگروهی بودم که این میثاق‌نامه را تهیه کردیم که جلسات متعددی در این راستا برگزار و بحث‌های زیادی در مورد همه بندها مطرح شد. ولی متاسفانه برخی از رسانه‌ها اینطور تصور می‌کنند که این میثاق‌نامه اخلاق حرفه‌ای باعث ایجاد محدودیت‌هایی می‌شود. این افراد معتقدند که تخلف‌های رسانه‌ای در قانون مطبوعات، قانون اساسی (قانون مادر) و قانون مجازات اسلامی زسیدگی می‌شود و این میثاق‌نامه هم باعث می‌شود که ما خودمان را محدودتر کنیم.
او ادامه داد: این در حالی است که میثاق‌نامه اخلاق حرفه‌ای رسانه‌ها ضمانت‌نامه اجرایی ندارد، به این معنی که اگر کسی بندهای میثاق‌نامه را رعایت نکرد مجازات نمی‌شود. اما متاسفانه فضای جامعه ما بداخلاق شده است و بعضی از رسانه‌ها پا روی اخلاق می‌گذارند و در موضوعات مختلف سیاسی، اجتماعی، حوادث و … جامعه را ملتهب می‌کنند؛ به عنوان مثال یک رسانه برای اینکه جلب توجه کند تصویر خشن از فرد یا حادثه‌ای را منتشر می‌کند یا اینکه کودک زیر پنج ساله‌ای را آرایش غلیظ می‌کنند و تصویر آن روی جلد نشریه خود منتشر می‌کنند. این موارد بداخلاقی در موضوعات اجتماعی و سیاسی هم بسیار رخ می‌دهد.
مظفری با اشاره به میثاق‌نامه اخلاق حرفه‌ای رسانه‌ها خاطرنشان کرد: با تدوین این میثاق‌نامه خواستیم بگوییم که ما فارغ از مسائل قانونی، خودمان باید اصول اخلاقی را رعایت کنیم و به آنها پایبند باشیم تا بتوانیم از این فضای بداخلاق حاکم بر جامعه و رسانه‌ها فاصله بگیریم. رسانه‌هایی که بهانه می‌گیرند که ما امضای این میثاق‌نامه خودمان را محدود می‌کنیم، اصلا اینچنین نیست.
