چرا سقوط لیر برای اقتصاد ترکیه چاقوی دولبه است؟

لیر ترکیه در چند روز گذشته پس از آن که افزایش شدید نرخ بهره بانک مرکزی نتوانست بازارها را تضمین کند تا ۳.۳ درصد تضعیف شد و به پایین‌ترین حد خود رسید.

بازتاب– اقتصاد ترکیه بر خلاف بسیاری از کشور ها، مانند ایران و ونزوئلا، مبتنی بر اقتصاد تک محصولی مانند نفت نیست و در حقیقت یک اقتصاد مبتنی بر صادرات و سرمایه گذاری خارجی است. سقوط لیر یک چاقوی دولبه برای اقتصاد ترکیه است که از یک طرف باعث تشدید تورم شده و از طرف دیگر، قدرت رقابت کالاهای ترک را در بازارهای جهانی بیشتر خواهد کرد.

ارزش واقعی لیر چقدر است ؟

تحلیل گران بازار سرمایه و اقتصاد ترکیه اعتقاد دارند، انتخابات ترکیه و شرایط اقتصادی بعد از زلزله اخیر این کشور، باعث شد نرخ دلار در برابر لیر به صورت دستوری و کاذب پایین نگه داشته شود در حالیکه بهترین قیمت برای رقابت کالاهای ترک در بازارهای جهانی و کنترل تورم به صورت میان مدت عدد 25 تا 30 لیر در مقابل هر دلار آمریکا تخمین زده می شود.

تبعات پایین بودن ارزش لیر در مقابل دلار:

1- وابستگی به واردات

ترکیه وابسته به واردات بسیاری از کالاها و مواد اولیه است. پایین بودن ارزش لیر باعث افزایش هزینه‌های وارداتی و وابستگی بیشتر به خارج می‌شود. این ممکن است منجر به آسیب‌پذیری بیشتر اقتصادی شود.

2- افزایش تورم و کاهش قدرت خرید مردم

روی دیگر سکه در ماجرای لیر ترکیه، تورم و پایین آمدن قدرت خرید شهروندان ترک و افزایش نارضایتی اجتماعی است. در حال حاضر حداقل حقوق یک کارگر ترک در حدود 450 دلار در ماه است که از میانگین جهانی بالاتر است. دولت همزمان با افزایش تورم، گاها در سال چندین بار پایه حقوق را تغییر میدهد تا حداقل دریافتی ماهیانه به زیر 400 دلار در ماه سقوط نکند که البته همین افزایش حقوق پایه نیز خود منتج به تورمی جدید می شود.

سقوط ارزش لیر می‌تواند منجر به افزایش نرخ تورم در ترکیه شود. زیرا ارزش کمتر لیر به افزایش قیمت کالاها و خدمات منجر می‌شود، که می‌تواند برای مردم ترکیه بار سنگینی داشته و باعث کاهش قدرت خرید آنان شود.

3- افزایش بدهی خارجی

سقوط ارزش لیر می‌تواند بر بدهی خارجی ترکیه تأثیر منفی بگذارد. این کشور در سال 2022 قریب به 435 میلیارد دلار بدهی خارجی داشته است و پرداخت این بدهی‌ها به دلیل ارزش کمتر لیر، سخت تر خواهد شد.

4- افزایش صادرات

با سقوط ارزش لیر، کالاها و خدمات ترکیه برای بازارهای خارجی قیمتی رقابتی‌تر خواهند داشت. این موضوع می‌تواند برای صنایع تولیدی کشور تحریک کننده و وسوسه انگیز باشد و در نهایت صادرات را افزایش دهد.

در دو سال گذشته، ارزش برابری لیر در مقابل دلار و یورو، رقابت پذیری کالاهای ترک را در بازار آزاد اروپا به همراه داشته است تا جایی که بسیاری از تولید کنندگان اروپایی مانند رییس اتحادیه تولید کنندگان پوشاک اروپا، از وضع موجود به شدت انتقاد کرده و عامل ورشکستی و انتقال بسیاری از تولید کنندگان پوشاک در اروپا را، قیمت پایین تولیدات ترک عنوان می کند.

5-رشد صنعت توریست

یکی از منافع پنهان پایین آمدن ارزش لیر، رقابت بهتر صنعت توریست ترکیه با دیگر کشورهای رقیب خود مانند اسپانیا، پرتقال، یونان و بلغارستان است. در حال حاضر هم، سفر به شهرهای توریستی ترکیه به لطف وجود زیرساخت های استاندارد و به روز حمل و نقل و قیمت های رقابتی، چندین سال است که ترکیه را در صدر کشورهای توریستی دنیا قرار داده است.

6- افزایش سرمایه گذاری خارجی و  خرید ملک

پایین بودن ارزش لیر در نهایت می تواند سرمایه گذاری در ترکیه را به خاطر مسکن ارزان و همچنین هزینه های پایین تر کارگرهای ترک برای تولید و سرمایه گذاری جذاب تر کند. ولی نباید فراموش کنیم که تورم شدید و عدم ثبات بازار هم می تواند سرمایه ها را از ترکیه فراری داده و سرمایه گذاران کشورهای دیگری را برای تولید و سرمایه گذاری انتخاب کنند.

پایین بودن ارزش لیر نسبت به ارزهای معتبر جهانی، در نهایت می تواند به ضرر یا سود اقتصاد ترکیه باشد. در دولت جدید ترکیه و با رویکرد اقتصادی جدید، پیش بینی می شود ارزش لیر بر روی یک مبلغ مشخص و منطقی، ثبات یافته و در نهایت تورم در محدوده زیر 15% کنترل گردد.

محمد کامبد