نشانه هایی محکم از تلاش نتانیاهو برای آغاز یک جنگ خارجی/ چرا تحولات کنونی و انتخابات آتی اسرائیل مهم است؟

با انحلال کنست 23، اسرائیل در آستانه چهارمین انتخابات طی دو سال قرار گرفته است. این انتخابات که به احتمال زیاد روز سوم فروردین برگزار خواهد شد، ممکن است پایان زندگی سیاسی نتانیاهو را رقم زده و منجر به برآمدن طیف جدیدی از نخبگان در ائتلاف راست باشد؛ شرایطی که برای نخست وزیر فعلی اسرائیل تنها دو راه باقی خواهد گذاشت.

بازتاب؛ آرش صفار– شبکه خبری بی‌بی‌سی از انحلال کنست (پارلمان) و ورود اسرائیل به فرایند انتخابات زود هنگام خبر داده است. این انتخابات که بر اساس قوانین اسرائیل 91 روز دیگر، سوم فروردین، برگزار خواهد شد، چهارمین انتخابات اسرائیل در دو سال گذشته است.

بحران اخیر که منجر به انحلال کنست شد، در پی عدم حصول توافق میان حزب لیکود –به رهبری بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر- و حزب آبی و سفید –به رهبری بنی گانتز، وزیر دفاع- بر سر لایحه بودجه ایجاد شد. نتانیاهو خواهان ارائه یک بودجه یک‌ساله بود، در حالی که گانتز از ارائه یک بودجه دو ساله دفاع می‌کرد.

بر اساس توافقی که در ابتدای دوره کنونی کنست (دوره 23)، اسرائیل را بن‌بست سیاسی خارج کرد، قرار شده بود روسای دو حزب لیکود و آبی و سفید هر کدام به مدت 18 ماه پست نخست‌وزیری را بر عهده داشته باشند؛ بنابراین بنی گانتز عملا فراتر از وزارت دفاع و در جایگاه جانشین نخست‌وزیر قرار داشت.

پیش‌تر، هم‌زمان با بالا گرفتن اختلافات و احتمال انحلال کنست، گانتز و نتانیاهو از توافق بر سر بودجه خبر داده بودند؛ بر مبنای این توافق مقرر شده بود فرصت ارائه بودجه تا پنجم ژانویه 2021 تمدید شود؛ با این حال حزب آبی و سفید به این توافق پایبند نماند.

در پی این امر، نتانیاهو عدم پایبندی گانتز به توافق را ناشی از فشارهای درون حزبی بر او دانست و او را متهم کرد که در شرایط بحران کرونا، اسرائیل را بی‌جهت به سمت انتخابات مجدد برده است.

در نهایت، 49 رأی مخالف اعضای کنست به طرح تمدید مهلت ارائه بودجه در برابر 47 رأی موافق، منجر به انحلال پارلمان شد تا اسرائیل برای چهارمین بار طی دو سال به سمت انتخابات جدید برود.

اسرائیل در حالی به سمت برگزاری انتخابات کنست چهارم می‌رود که به لحاظ داخلی، حزب لیکود و شخص نتانیاهو در یکی از بدترین شرایط سیاسی خود قرار دارند.

عملکرد ضعیف نتانیاهو در برابر بحران کرونا، علاوه بر مخالفت‌ها و اعتراضات اجتماعی، منجر به شکاف درون حزب لیکود شده است؛ چند روز پیش «گیدعون سعر» از اعضای متنفذ حزب لیکود با اعلام اینکه این حزب به محملی برای تأمین منافع شخصی نتانیاهو تبدیل شده است، از این حزب جدا شد و حزب «امید جدید» را پایه گذاشت.

از سوی دیگر پرونده فساد اقتصادی نتانیاهو و خانواده او، همچنان باز است و تأیید اتهامات او در دادگاه به معنی پایان زندگی سیاسی او محسوب می‌شود؛ نتانیاهو همواره تلاش داشته با بهره‌گیری از موقعیت نخست‌وزیری، بر جریان رسیدگی به پرونده اتهامی خود تأثیر بگذارد.

نتانیاهو کوشیده است در برابر اعتراضات اجتماعی، اختلافات درون حزبی، فشار احزاب مخالف و اتهامات اقتصادی خود، دستاوردهای خود در عرصه سیاست خارجی را برای حفظ پایگاه رأی خود در اسرائیل به کار گیرد.

به رسمیت‌شناسی قدس به عنوان پایتخت اسرائیل و الحاق بلندی‌های جولان توسط آمریکا، طرح معامله قرن و قراردادهای عادی‌سازی روابط اسرائیل با امارات، بحرین، سودان و مراکش از جمله این موفقیت‌ها محسوب می‌شود.

با این حال هم‌زمان با «پرواز صلح» از تل‌آویو به رباط و دیدار مئیر بن شابات، مشاور امنیت ملی اسرائیل با محمد ششم، پادشاه مراکش، امروز مجمع عمومی سازمان ملل متحد با 153 رأی موافق، 5 رأی مخالف (آمریکا، کانادا، جزایر مارشال، میکرونزی و جمهوری نائورو) و 17 رأی ممتنع، قطعنامه حاکمیت دائمی فلسطین بر اراضی اشغالی فلسطین را تصویب کرد.

اگرچه به طور کلی این قبیل قطعنامه‌ها هیچ اثری بر عملکرد اسرائیل نداشته و جامعه داخلی آن را هم چندان تحت تأثیر قرار نداده است، با این حال این موضوع می‌تواند توسط رقبای نتانیاهو برای کاهش اهمیت دستاوردهای او در سیاست خارجی مورد بهره‌برداری قرار گیرد.

در عرصه داخلی نیز شاهد تغییر در آرایش سیاسی هستیم. در حالی که در دو انتخابات گذشته احزاب لیکود و آبی و سفید بازیگران اصلی محسوب می‌شدند و عملا جامعه اسرائیل را حول خود قطبی کرده بودند؛ به نظر می‌رسد جایگاه هر دو جریان -به ویژه با توجه به ناتوانی آن‌ها از جلوگیری از انحلال کنست- تنزل یابد.

در این میان تبدیل شدن حزب نوپای «امید جدید» به رهبری گیدعون سعر به یکی از نیروهای سیاسی جدی در انتخابات آینده دور از انتظار نیست؛ به ویژه اینکه این حزب توانسته است برخی از اعضای بانفوذ حزب لیکود و همچنین احزاب موتلف حزب آبی و سفید را به خود جذب کند.

در همین راستا، آوگیدور لیبرمن، از چهره‌های مهم مخالف نتانیاهو و رهبر حزب «اسرائیل خانه ما» تلاش‌های خود را برای شکل‌دادن به ائتلافی متشکل از احزاب امید جدید (به رهبری گیدعون سعر)، یامیناه (به رهبری نفتالی بنت) و یش عتید (به رهبری یائیر لاپید) آغاز کرده است.

در صورت موفقیت لیبرمن، جریان جدید ضمن حفظ قدرت سیاسی در بلوک راست، نتانیاهو را با چالش جدی روبه‌رو خواهد کرد.

با این همه آنچه اینجا قابل تأمل است، تحلیلی است که برخی کارشناسان مطرح می کنند و بر اساس آن مدعی هستند شرایط بد داخلی برای نتانیاهو این فرضیه را تقویت می کند که او بخواهد با آغاز یک جنگ خارجی فضای منفی داخلی را علیه خودش مدیریت کند.

پیشتر و در همین باره وسی ابو مرزوق، عضو دفتر سیاسی جنبش حماس در گفتگویی با شبکه خبری المیادین با اشاره به اینکه اختلافات داخلی در “اسرائیل” می‌تواند در یک جنگ خارجی تخلیه شود، تاکید کرد: احتمال دارد (رژیم) اشغالگر هر زمانی جنگی را علیه غزه آغاز کند.

ابو مرزوق با تاکید بر اینکه اهمیت جنگ ۲۰۱۴ در آن بود که حماس و مقاومت حضور منطقه‌ای خود را نشان دادند، اظهار کرد: جنگ سال ۲۰۱۴ غزه طولانی‌ترین جنگ در تاریخ درگیری‌ها بوده و هدف از آن کنار گذاشتن حماس و مقاومت از میدان بود.

بر اساس این فرضیه باید منتظر روز و هفته های آتی ماند و دید آیا نتانیاهو تسلیم شرایط بد داخلی خواهد شد و پایان عمر سیاسی خود را خواهد پذیرفت و یا خیر با آغاز جنگ های خارجی علیه دشمنانی چون نیروهای مقاومت تلاش خواهد کرد تا فضا را به نفع خود تغییر دهد؟