چرا تب خرید و فروش طلای آنلاین به یکباره بالا گرفت؟
بازتاب– تب خرید و فروش طلای آنلاین به‌طور قابل‌توجهی در سال‌های اخیر افزایش یافته است. یکی از اصلی‌ترین دلایل این روند، نوسانات اقتصادی و تورم است که مردم را به دنبال راه‌هایی برای حفظ ارزش پول خود سوق داده است. طلا به‌عنوان یک سرمایه‌گذاری امن و پایدار در برابر تورم شناخته می‌شود و این موضوع باعث شده تا افراد بیشتری به خرید آنلاین طلا روی آورند. همچنین، دسترسی آسان به اینترنت و گسترش استفاده از تلفن‌های هوشمند، فرآیند خرید طلا را راحت‌تر کرده است و مردم به‌راحتی از هر نقطه‌ای می‌توانند با استفاده از پلتفرم‌های آنلاین طلا خریداری کنند.
علاوه بر این، معرفی برخی درگاه‌های پرداخت آنلاین و سیستم‌های امن برای تراکنش‌های مالی، اعتماد مردم به خرید آنلاین را افزایش داده است. در دوران پاندمی کرونا نیز با افزایش خریدهای آنلاین در تمام حوزه‌ها، بازار طلا نیز از این روند بهره‌برداری کرد و بسیاری از افراد برای خرید طلا به پلتفرم‌های آنلاین مراجعه کردند. به این ترتیب، با ارائه خدمات متنوع و راحتی در دسترسی، پلتفرم‌های آنلاین طلا به یک گزینه جذاب برای سرمایه‌گذاری تبدیل شدند و این روند باعث رشد سریع بازار طلا در فضای آنلاین گردید.
این موضوع آنقدر سریع در حال رشد است که گفته می شود از زمان راه‌اندازی درگاه ملی مجوزها، مجموعاً ۱۳۳۷ درخواست برای دریافت مجوز فعالیت در پلتفرم‌های فروش آنلاین طلا به ثبت رسیده است که از این تعداد، تنها ۲۶۱ مجوز صادر شده است. نکته قابل توجه این است که از ۱۹۰ مجوز صادرشده در سال ۱۴۰۳، بسیاری از این مجوزها، حتی بدون رعایت الزامات امنیتی و ضوابط دقیق، به پلتفرم‌ها اعطا شده است.
محمدرضا حاجی جعفری، معاونت بهبود محیط کسب‌وکار، در گفتگو با رسانه‌ها اعلام کرد که برخی از درخواست‌های مجوز به طور غیرقانونی و بدون رعایت الزامات امنیتی صادر شده‌اند و تنها با ارائه قراردادهای رسمی و دریافت اینماد، پلتفرم‌ها می‌توانند به فعالیت خود ادامه دهند. در این بین، از آنجا که فرآیند نظارتی همچنان با مشکلاتی همراه است، این اقدام، به نظر می‌رسد تنها گامی ابتدایی در تنظیم بازار آنلاین طلا باشد.
از طرف دیگر، در حالی که بعضی از مسئولان بر این باورند که مجوزهای صادرشده برای پلتفرم‌های فروش آنلاین طلا در حال حاضر موقت بوده و برای تعیین ضوابط امنیتی و تنظیم فعالیت این کسب‌وکارها در نظر گرفته شده است، برخی دیگر معتقدند که اعمال این ضوابط به نحو شایسته صورت نگرفته و این بازار همچنان به سمت عدم شفافیت پیش می‌رود. به عنوان مثال، پلتفرم‌های آنلاین طلا موظف شده‌اند تا از زیرساخت‌های امنیتی خاصی برای ذخیره‌سازی طلا استفاده کنند و این طلای ذخیره‌شده باید به بانک کارگشایی سپرده‌گذاری شود. در حالی که این موارد به ظاهر شرایط قابل قبولی برای امنیت فعالیت‌ها فراهم می‌کند، هنوز در عمل، نظارت‌های عملیاتی و اجرایی به حدی قوی نبوده که از هرگونه سوءاستفاده یا بروز مشکلاتی در بازار جلوگیری کند.
یکی دیگر از نکات کلیدی در این گزارش، نگرانی‌هایی است که پلیس امنیت اقتصادی فراجا در مورد نگهداری طلا توسط پلتفرم‌های فروش آنلاین مطرح کرده است. حسن رحیمی، رئیس این پلیس، اشاره کرده است که با توجه به حجم بالای خرید و فروش طلای آنلاین، حدود ۱.۵ تن طلا از پلتفرم‌ها جمع‌آوری شده و در بانک کارگشایی و بانک ملت سپرده‌گذاری شده است. این میزان طلا به وضوح نشان‌دهنده حجم بالای تبادلات طلا از طریق پلتفرم‌هاست. با این حال، آمار رسمی دقیقی در مورد میزان طلای خریداری‌شده توسط مردم از این پلتفرم‌ها وجود ندارد. در این میان، رحیمی تأکید دارد که علی‌رغم حجم بالای خرید و فروش، هنوز هیچ شکایتی مبنی بر عدم تحویل طلای خریداری‌شده ثبت نشده است. این وضعیت تا حدی باعث خوشبینی در بازار شده است، اما نمی‌توان از ریسک‌های پنهانی که در عدم شفافیت آمار و اطلاعات نهفته است، غافل شد.
کیومرث امیریان، رئیس کمیسیون تخصصی طلا و جواهر اتاق اصناف ایران، نیز در بررسی‌های خود اعلام کرده است که در سال ۱۳۹۹، حدود ۲۸۶ کسب‌وکار مجوز فروش آنلاین طلا دریافت کرده‌اند. این در حالی است که او تخمین می‌زند که ۱.۵ تن طلا، حدود ۸۰ درصد از مجموع طلای فروخته‌شده توسط پلتفرم‌ها، در بانک‌ها سپرده‌گذاری شده است. این آمار نشان می‌دهد که بخشی از طلای خریداری‌شده در اختیار پلتفرم‌ها قرار دارد و مردم هنوز نسبت به شرایط ذخیره‌سازی و مدیریت آن نگرانی‌هایی دارند. امیریان همچنین به لزوم صدور فاکتور برای هر طلای فروخته‌شده تأکید کرده است و معتقد است که در غیر این صورت، پلتفرم‌ها مرتکب تخلف صنفی خواهند شد.
کیومرث امیریان هم چنین گفت: خرید طلا برای حفظ ارزش سرمایه در شرایط کاهش ارزش پول ملی امری طبیعی است، اما خرید آنلاین طلا از هر پلتفرمی ضامن حفظ سرمایه نیست. وی افزود که با افزایش تبلیغات خرید طلا، نگرانی‌هایی درباره تکرار تجربه سرمایه‌گذاری در بورس وجود دارد. امیریان تأکید کرد که خرید از واحد صنفی یا پلتفرم‌های دارای مجوز با خرید طلا از بورس تفاوت دارد، زیرا در خرید از بورس طلا قابل رویت نیست، اما در پلتفرم‌های مجاز می‌توان طلا را دریافت و مشاهده کرد. او همچنین توصیه کرد که مردم تنها از پلتفرم‌های دارای مجوز خرید کنند تا از سرمایه خود محافظت کنند.
اما بزرگترین چالش همچنان در نبود نظارت کافی بر کسب‌وکارهای مجازی در این حوزه است. رضا الفت‌نسب، عضو هیئت‌مدیره کسب‌وکارهای مجازی، در مصاحبه خود به این موضوع پرداخته و بیان کرده است که اتحادیه کسب‌وکارهای مجازی در طول سه سال گذشته با بلاتکلیفی روبه‌رو بوده و در این مدت، نظارت خاصی بر فروشندگان آنلاین طلا انجام نشده است. این بلاتکلیفی باعث شده که بسیاری از کسب‌وکارها تحت سرپرستی اداره شوند و جلسات هیئت‌مدیره به صورت غیرمنظم برگزار گردد، که این امر موجب بروز مشکلاتی در تنظیم و نظارت بر بازار آنلاین طلا شده است.
باوجود رشد چشمگیر بازار طلای آنلاین و استقبال عمومی از آن، کمبود نظارت و مشکلات اجرایی باعث ایجاد عدم شفافیت در این بازار شده است. برای جلوگیری از بروز مشکلات جدی‌تر، نیاز است که ضوابط دقیق‌تری برای فعالیت پلتفرم‌های آنلاین طلا وضع شود و نظارت‌های مؤثری در این زمینه اعمال گردد. تنها در این صورت است که می‌توان به رونق پایدار و امن این بازار امیدوار بود.
