چرا با پرداخت وام ۵ میلیارد دلاری به ایران مخالفت شد؟

در حالیکه در بحبوبه شیوع ویروس کرونا، ایران از صندوق بین‌المللی پول، درخواست وام ۵ میلیارد دلاری کرده بود، مجمع عمومی این نهاد بین‌المللی برای بررسی درخواست‌ها تشکیل شد، اما با تقاضای ایران موافقت صورت نگرفت.

به نظر می‌رسد تحریم‌های آمریکا مهم‌ترین مانع برای اعطای وام به ایران است، چرا که این کشور بزرگترین سهامدار صندوق بین‌المللی پول به شمار می‌رود و با توجه به اینکه موافقت آمریکا بسیار مهم است، سردمداران این کشور با دادن وام به ایران موافق نیستند، از سوی دیگر ورود ایران به لیست سیاه FATF نیز در این رابطه ممکن است تاثیر داشته باشد.

در همین رابطه خبرگزاری رویترز در گزارشی خبر داده که صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی، کمک‌های فوری خود را به کشور‌های در حال توسعه و کم درآمد در سراسر جهان آغاز کرده است که این کشور‌ها بتوانند تلاش خود را برای نبرد با ویروس به سرعت در حال گسترش کرونا افزایش دهند. نکته مهم اینکه در بین کشور‌های منتخب دریافت این وام، نامی از ایران آورده نشده است.

این در حالی است که ایران از حیث درگیری با این بیماری، یکی از بیشترین آمار آلودگی به ویروس کرونا را به نام خود ثبت کرده است. در آسیا نام کشور‌هایی نظیر افغانستان، کامبوج، هند، قرقیزستان، مالدیو، یمن، تاجیکستان و پاکستان دیده می‌شود.

در آمریکای جنوبی نیز نام کشور‌هایی نظیر آرژانتین، اکوادور، هائیتی و پاراگوئه وجود دارد. ایران از صندوق بین‌المللی پول درخواست وام ۵ میلیارد دلاری را کرده است. نبود اسم ایران در بین کشور‌های منتخب دریافت وام، باعث شد که برخی تایید کنند پرونده ایران برای دریافت وام از صندوق بسته شده است.

اما بررسی‌ها نشان می‌دهد که به‌دلیل وجود چالش هایی، رویه دریافت وام از صندوق بین‌المللی پول طولانی‌تر از سایر کشور‌ها خواهد شد. یکی از این چالش‌ها این است که در سال‌های گذشته ایران و صندوق بین‌المللی پول، همکاری مالی نداشتند؛ اگرچه در سال‌های اخیر هیات نظارتی از صندوق برای بررسی وضعیت ایران با بانک مرکزی همکاری می‌کردند، اما این همکاری به شکل غیرمالی و توصیه‌های اقتصادی بوده است. در نتیجه این موضوع باعث شده که همکاری مالی با ایران نیاز به پیش زمینه‌هایی باشد و فراهم کردن این مقدمات نیاز به زمان دارد.

آمریکا مخالف پرداخت وام

محمود جامساز کارشناس مسائل اقتصادی در گفتگو با فرارو با اشاره به اینکه دو دلیل برای عدم موافقت با درخواست وام ۵ میلیارد دلاری ایران از سوی صندوق بین‌الملل پول می‌توان برشمرد، اظهار داشت: اولا به دلیل اینکه آمریکا سهام‌دار اصلی صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی است، از قبل پیش‌بینی می‌شد که یا این درخواست موافقت نشود، از سوی دیگر چین و روسیه نیز به دلیل تحریم‌هایی که آمریکا علیه آن‌ها وضع کرده، خواستار آن شدند که تحریم‌ها به صورت موقت رفع شود، اما با این در خواست این دو کشور نیز موافقت نشد.

وی افزود: به دلیل مشکلاتی که با آمریکا وحود دارد و همجنین تحریم‌ها امکان اخذ وام وجود ندارد، دلیل دوم این است که بر اساس گزارش بانک مرکزی در اسفند ماه میزان ذخایر ارزی ایران در میان کشور‌های جهان ۱۱۷ میلیارد دلار عنوان شده، با توجه به این موضوع کارشناسان صندوق بین‌المللی پول اعلام کردند، به دلیل چنین منابعی ایران می‌تواند از آن‌ها استفاده کند و نیازی به دریافت وام ندارد، این در حالیست که مسئولان وزارت امور خارجه از این موضوعات آگاه بودند و جای تعجب دارد که چرا چنین درخواستی را مطرح کردند که با آن در ادامه مخالفت شود.

جامساز با تاکید بر اینکه شیوع ویروس کرونا خسارات زیادی را بر اقتصاد کشور تحمیل کرده، گفت: با توجه به اینکه بسیاری از کسب‌وکار‌ها این روز‌ها تعطیل هستند، فشار زیادی بر آن‌ها وارد شده و این مشاغل بسیاری از نیرو‌های خود را تعدیل کرده‌اند، بنابراین در چنین شرایطی باید از این کسب و کار‌ها و بنگاه‌های کوچک و متوسط حمایت کنند، تا بعد از کرونا با بحران بزرگ‌تری یعنی بیکاری گسترده روبرو نشویم، در همین رابطه در شب عید بسیاری از صنوف هیج درآمدی کسب نکردند و متعاقب این موضوع نتوانستند، بدهی‌خود را به تولیدکنندگان پرداخت کنند، بر همین اساس باید تمهیداتی اندیشیده شود تا زیان‌های ناشی از کرونا به حداقل برسد.

این اقتصاددان با بیان اینکه اگر دولت جبران مافات نکند، وضعیت اقتصادی از وضع کنونی شکننده‌تر خواهد شد، بیان‌داشت: در حال حاضر دولت خود با کسری بودجه شدیدی روبرو است و کاهش بی‌سابقه قیمت نفت نیز مزید بر علت شده تا این امر تشدید شود، این در حالیست که دولت برای حمایت‌های اقتصادی در موضوع کرونا ۱۰۰ هزار میلیارد تومان به صورت ریالی و ۱ میلیارد دلار از اعتبارات صندوق توسعه ملی در نظر گرفته، شده، اما تاکنون با مورد دوم هنوز موافقت نشده، از سویی باید منابع تامین این ۱۰۰ هزار میلیارد تومان مشخص شود، در غیر این صورت تامین این مبلغ کار بسیار دشواری خواهد بود.

بودجه باید بازنگری شود

وی با اشاره به اینکه نیاز است بودجه سنواتی سالجاری مورد بازنگری و اصلاح قرار بگیرد، اضافه کرد: به دلیل اینکه بودجه اصولی بسته نشد، در حالت عادی کسری بودجه وجود دارد و ردیف‌هایی که دولت به عنوان منابع درآمدی در بودجه ذکر کرده قابلیت تحقق ندارد و باید تکلیف آن‌ها مشخص شود، از سوی دیگر این بودجه ۱۰۰ هزار میلیارد تومانی برای مبارزه با کرونا نیز باید محل‌های آن مشخص شود، تا بر اساس آن به کسب و کار‌ها و افراد آسیب پذیر کمک کرد، بر همین اساس باید اقدامات لازم در این باید انجام شود.

جامساز با اشاره به راه‌های تامین بودجه مبارزه با کرونا، تصریح کرد: یکی از راه‌ها انتشار اوراق مالی دولتی و قرضه اسلامی است، که از فروش آن‌ها بخشی از این منابع تامین شود، همچنین اختصاص کل بودجه ۷۰ هزار میلیارد تومانی بخش عمرانی نیز از دیگر کار‌هایی است که می‌توان در این زمینه انجام داد، چرا که در حال حاضر حفظ جان انسان‌ها و جلوگیری از بیکار شدن افراد جامعه مطرح است و این اولویت بسیار مهمی است و باید به آن توجه ویژه‌ای صورت گیرد.

این کارشناس مسائل اقتصادی ادامه داد: استفاده مالیات نیز راهکار دیگر است، در حال حاضر حدود ۷۵ هزار میلیارد تومان فرار مالیاتی شناسایی شده، اگر دولت بتواند از این ظرفیت استفاده کند، به طورقطع بسیاری از مشکلات کسری بودجه در بحث کرونا حل می‌شود، اما انجام این مورد بسیار سخت است، این در حالیست که حذف تمامی بودجه‌های اضافی و غیر ضروری باید در دستور کار قرار بگیرد، زیرا که اگر دولت محبور شود از بانک مرکزی استقراض کند، چاپ پول می‌تواند موج تورمی بسیار سهمگینی را به دنبال خود داشته باشد که در دوران پسا کرونا قیمت کالا‌ها و خدمات را با افزایش لجام گسیخته‌ای همراه می‌سازد.