چرا انتخابات ریاست جمهوری 2023 ترکیه جنجالی است؟

در ماه های باقی مانده به انتخابات سال 2023 ترکیه، “اکرم امام اوغلو” به دلیل آنچه توهین به مقام های سیاسی و انتخاباتی ترکیه عنوان شده، از سوی محاکم قضایی این کشور محکوم شده و عملا از حضور در انتخابات ریاست جمهوری ترکیه نیز کنار گذاشته است. موضوعی که بسیاری از تحلیلگران را واداشته تا به این نکته اشاره کنند که نفوذ اردوغان در دستگاه قضایی ترکیه سبب شده تا وی بتواند اصلی ترین رقیب انتخاباتی خود را در آستانه انتخابات از میدان به در کند و عملا خود را به یکه‌تازِ میدان انتخابات سال 2023 ترکیه تبدیل کند.

بازتاب –سال 2023 سالی سرنوشت ساز و مهم برای ترکیه است. کشوری که بیش از دو دهه است شاهد حضور بلامنازع رجب طیب اردوغان در بالاترین مناصب سیاسی و قدرت در این کشور است. ناظران و تحلیلگران سیاسی منتقد اردوغان بر این باورند که که سال ها حضور اردوغان در قدرت، نیاز به یک خانه تکانی را در این کشور اجتناب ناپذیر کرده و خودِ اردوغان باید فضا را برای ظهور چهره های جدید در عرصه قدرت سیاسی این کشور فراهم کند.

با این حال، اردوغان و حزب متبوع وی یعنی حزب عدالت و توسعه، تمامی امکانات و توان خود را بسیج کرده اند تا برای یک دوره دیگر بتوانند هم در انتخابات ریاست جمهوری ترکیه و هم انتخابات پارلمانی این کشور به پیروزی برسند. در این شرایط، ناظرانِ مسائل ترکیه بر این باورند که به 3 دلیل محوری بایستی انتخابات سال 2023 ترکیه را انتخاباتی جنجالی و پُرمناقشه ارزیابی کرد.

1- حذف رقبا از سوی اردوغان

یکی از اصلی ترین چهره های منتقد اردوغان که بسیاری از ناظران  تحلیلگران مسائل ترکیه بر این باور بودند وی می تواند رقیب اصلی اردوغان در جریان انتخابات ریاست جمهوری ترکیه نیز باشد، “اکرم امام اوغلو” بود. وی شهردار استانبول بوده و پیشتر در جریان انتخابات شهرداری های ترکیه توانسته بود حزب عدالت و توسعه را شکست دهد. با این حال، در ماه های باقی مانده به انتخابات سال 2023 ترکیه، امام اوغلو به دلیل آنچه توهین به مقام های سیاسی و انتخاباتی ترکیه عنوان شده، از سوی محاکم قضایی این کشور محکوم شده و عملا از حضور در انتخابات ریاست جمهوری این کشور نیز کنار گذاشته است.

موضوعی که بسیاری از تحلیلگران را واداشته تا به این نکته اشاره کنند که نفوذ اردوغان در دستگاه قضایی ترکیه سبب شده تا وی بتواند اصلی ترین رقیب انتخاباتی خود را آستانه انتخابات از میدان به در کند و عملا خود را به یکه‌تازِ میدان انتخابات سال 2023 ترکیه تبدیل کند.

2- ترکیه بر سر دوراهی دموکراسی یا اقتدارگرایی

یکی دیگر از دلایل جنجالی بودن انتخابات ریاست جمهوری 2023 ترکیه، این نکته است که اگر اردوغان بار دیگر در این انتخابات پیروز شود، عملا ترکیه با یک رهبر سیاسی رو به رو خواهد بود که قدرت را در این کشور قبضه کرده و او و حزب متبوعش، در همه ارکان ساختار سیاسی ترکیه نفوذ کرده اند و عملا دستورکارهای مختلف عرصه حکمرانی ترکیه را در راستای منافع خود تغییر داده و می دهند. منتقدان بر این باورند که ساختار سیاسی ترکیه به کارگزار اردوغان و حزب عدالت و توسعه در خواهد آمد و این به هیچ عنوان به نفع آینده دموکراسی در ترکیه نیست.

درست به هیمن دلیل هم است که تحلیلگران مسائل ترکیه معتقدند انتخابات سال 2023 این کشور را به معنای واقعی کلمه باید سرنوشت سازترین انتخابات تاریخ ترکیه ارزیابی کرد. انتخاباتی که یا به روی کارآمدن چهره ها و تفکرات جدید در عرصه حکمروایی ترکیه می انجامد و یا تسلط بیش از دو دهه ای اردوغان و متحدانش بر عرصه معادلات سیاسی و اقتصادی ترکیه را بیش از پیش تحکیم می بخشد و این کشور را در مسیر اقتدارگرای محض و تحولات منفی دیگر قرار می دهد.

3- انتخابات ترکیه و نمایش عملگرایی افراطی رجب طیب اردوغان

یکی دیگر از مسائلی که تا حد زیادی انتخابات سال 2023 ترکیه را به انتخاباتی جنجالی برای این کشور تبدیل می کند، نمایش جلوه هایی عینی از عملگرایی و فرصت طلبی اردوغان است. به عنوان مثال، او پس از چندین سال کنشگری منفی در چهارچوب مساله جنگ سوریه به تازگی دست دوستی را به سمت بشار اسد رئیس جمهور این کشور و نظام سیاسی سوریه دراز کرده است. همان نظام سیاسی که اردوغان سال ها به دنبال ساقط کردنش بود.

دلیل اصلی این رویکرد اردوغان نیز این است که وی از این طریق می خواهد انتقادات گسترده منتقدان و رقبای سیاسی اش از خود به دلیل نوعِ کنشگری ترکیه در مساله سوریه را خاموش کند و منافع زودگذر و مقطعی اش در مورد انتخابات ریاست جمهوری ترکیه را محقق سازد.

حذف عملیِ اکرم امام اوغلو اصلی ترین رقیب اردوغان در آستانه انتخابات ریاست جمهوری سال 2023 ترکیه نیز از سوی تحلیلگران جلوه ای دیگر از عملگرایی فرصت طلبانه اردوغان بوده است.

در عین حال، گرایش شدید اردوغان به تنش زایی از روابط ترکیه با دولت های عرب حاشیه خلیج فارس و استفاده از منابع مالی آن ها جهت تقویت اقتصاد بحران زده ترکیه نیز  از جمله دیگر مسائلی است که همه و همه گواهی روشن بر این مساله هستند که اردوغان حاضر است جهت تحقق اهداف و منافعش، چرخش هایی قابل توجه را در سیاست ها و رویکردهای کلی نظام سیاسی ترکیه از خود نشان دهد.

موضوعی که سبب شده تحلیلگران به این موضوع نیز اشاره کنند که اگر نتیجه انتخابات ترکیه به سمتی که مطلوب اردوغان نباشد حرکت کند، تردیدی نیست که او به احتمال فراوان از تمامی امکاناتش استفاده خواهد کرد تا جنجال آفرینی کند و زمینه را برای تغییر فضای سیاسی به نفع خود فراهم سازد.