چرا اسپند دود می کنیم؟
جوامع و اقوام مختلف، برخی اعتقادات و آداب و رسوم وجود دارند که فاقد جنبه علمی هستند و توسط متخصصان تایید نمی‌شوند. در کشور ما نیز دود کردن اسفند که از سال‌های دور جزو رسوم بوده و برای در امان ماندن از چشم‌زخم انجام می‌گرفته، از همین دسته آداب و سنن است.
با اینکه همه از قدیمیای فامیل شنیده ایم که اسپند دود کردن فواید بسیار دارد اما امروزه چیزهایی میشنویم مبنی بر مضرات دود کردن اسپند. البته شاید قدیمیان دلیل علمی برای این کار نداشته اند اما از انجایی که هرچه از پیشینیان به مارسیده را ارج می نهیم این مورد رانیز آویزه گوشمان کرده ایم و هر زمان که شخصی از خانواده سرما می خورد در خانه اسپند دود می کنیم و یا اگر بخواهیم از زخم چشم در امان بمانیم نیز به گمان خرافاتیمان باز هم اسپند به دست به دور سر می چرخیم. بهتر است با خواص و مضرات این گیاه آشنا شویم و از ان در بهترین زمان و مکان ممکن استفاده کنیم.
البته در جوامع و اقوام مختلف، برخی اعتقادات و آداب و رسوم وجود دارند که فاقد جنبه علمی هستند و توسط متخصصان تایید نمی‌شوند. در کشور ما نیز دود کردن اسفند که از سال‌های دور جزو رسوم بوده و برای در امان ماندن از چشم‌زخم انجام می‌گرفته، از همین دسته آداب و سنن است.
در واقع این مساله صرفا یک خرافه است که باید به صورت علمی و آگاهانه با آن برخورد کرد. جنبه تصفیه‌کنندگی و میکروب‌زدایی دود کردن اسفند نیز که گاهی از آن صحبت می‌شود، پایه علمی ندارد و توسط متخصصان توصیه نمی‌شود
متاسفانه این موضوع نه تنها در میان عوام، بلکه گاهی در سطوح بالاتر و در رسانه‌ها نیز عنوان می‌شود و حتی در صدا و سیما هم خیلی از این قبیل مسایل مطرح می‌شود که جنبه ژورنالیستی و غیرعلمی دارند و دست‌اندرکاران این حوزه‌ها باید توجه داشته باشند که اگر آموزش صحیح در این خصوص انجام نمی‌دهند، لااقل بدآموزی نیز نکنند.
اسفند با ایجاد دود غلیظ در هنگام سوختن، باعث می‌شود که نایژه‌های فرد مستعد آلرژی و آسم، به‌سرعت واکنش نشان دهند و با ایجاد اسپاسم و انقباض، موجب تشدید علایم آسم شوند.
باتوجه به این نکته که دود کردن اسفند در میان ایرانیان به‌صورت یک رسم معمول درآمده است، من از همکاران پزشک خواهش می‌کنم که در این زمینه حساس باشند و علاوه بر سوالات معمول در مورد افراد با علایم آسم (مثل حضور فرد سیگاری در منزل) این مساله را نیز سوال کنند که آیا در منزل اسفند نیز دود می‌شود یا نه.
علاوه بر افرادی که مبتلا به آلرژی‌های تنفسی و آسم هستند، افرادی نیز وجود دارند که زمینه ژنتیکی آسم دارند و به اصطلاح آتوپیک هستند و دود اسفند می‌تواند دستگاه تنفسی این افراد را نیز تحریک کند و موجب بروز علایم آسم در آنها شود. دود اسفند در صورت استفاده مکرر حتی در افرادی که زمینه ژنتیکی آسم ندارند نیز می‌تواند موجب حساس شدن ریه‌ها و بروز علایم آسم شود.
البته در جوامع و اقوام مختلف، برخی اعتقادات و آداب و رسوم وجود دارند که فاقد جنبه علمی هستند و توسط متخصصان تایید نمی‌شوند. در کشور ما نیز دود کردن اسفند که از سال‌های دور جزو رسوم بوده و برای در امان ماندن از چشم‌زخم انجام می‌گرفته، از همین دسته آداب و سنن است.
در واقع این مساله صرفا یک خرافه است که باید به صورت علمی و آگاهانه با آن برخورد کرد. جنبه تصفیه‌کنندگی و میکروب‌زدایی دود کردن اسفند نیز که گاهی از آن صحبت می‌شود، پایه علمی ندارد و توسط متخصصان توصیه نمی‌شود
متاسفانه این موضوع نه تنها در میان عوام، بلکه گاهی در سطوح بالاتر و در رسانه‌ها نیز عنوان می‌شود و حتی در صدا و سیما هم خیلی از این قبیل مسایل مطرح می‌شود که جنبه ژورنالیستی و غیرعلمی دارند و دست‌اندرکاراناین حوزه‌ها باید توجه داشته باشند که اگر آموزش صحیح در این خصوص انجام نمی‌دهند، لااقل بدآموزی نیز نکنند.
اسفند با ایجاد دود غلیظ در هنگام سوختن، باعث می‌شود که نایژه‌های فرد مستعد آلرژی و آسم، به‌سرعت واکنش نشان دهند و با ایجاد اسپاسم و انقباض، موجب تشدید علایم آسم شوند.
باتوجه به این نکته که دود کردن اسپند در میان ایرانیان به‌صورت یک رسم معمول درآمده است، من از همکاران پزشک خواهش می‌کنم که در این زمینه حساس باشند و علاوه بر سوالات معمول در مورد افراد با علایم آسم (مثل حضور فرد سیگاری در منزل) این مساله را نیز سوال کنند که آیا در منزل اسفند نیز دود می‌شود یا نه.
علاوه بر افرادی که مبتلا به آلرژی‌های تنفسی و آسم هستند، افرادی نیز وجود دارند که زمینه ژنتیکی آسم دارند و به اصطلاح آتوپیک هستند و دود اسفند می‌تواند دستگاه تنفسی این افراد را نیز تحریک کند و موجب بروز علایم آسم در آنها شود. دود اسفند در صورت استفاده مکرر حتی در افرادی که زمینه ژنتیکی آسم ندارند نیز می‌تواند موجب حساس شدن ریه‌ها و بروز علایم آسم شود.
اسپند و خواص درمانی آن
برای رفع سنگینی گوش و کری گوش و صدای گوش می توانید اسفند را در آب ترب و روغن زیتون بجوشانید و ۳قطره در گوش بریزید
خواص درمانی اسپند به شرح زیر است:
۱- طبیعت این گیاه گرم وخشک است
۲- اسفند جلادهنده سینه و شش از رطوبت. مقوی نیروی جنسی . چاق کننده . ادار آور . روان کننده شیر . مسهل می باشد. برای این منظور بعد از غذا نصف قاشق چای خوری اسفند را با یک استکان آب قورت دهید برای بالغین تا هفت روز
۳- خوردن اسپند برای صرع . فلج . جنون . نسیان و سایر بیماری های سرد دماغی و عصبی مفید است و برای گرم کردن بدن رفع استسقا یرقان و سیاتیک مفید است
۴- دود کردن دانه آن برای ضد عفونی کردن محیط مفید است و از قدیم این مرسوم بوده است( که الان البته به عنوان رفع چشم بد دود می کنیم)
۵- چنانچه به سیاتیک مبتلا هستید به مدت ۱۵ شب مقدار ۵ گرم اسفند را با آب قورت دهید که بسیار مفید است
۶- مصرف آن همراه با آب و یا آسیابب شده همرا ه با روغن حیوانی جهت رفع بی حسی و یا نقصان حس و حرکت اعضا و رعشه بسیار مفید می باشد
۷- اگر ۳۰گرم از آن را آسیاب کنید و با ۱۲۰گرم آب بجوشانید و آن را صاف کنید و با ۹۰گرم عسل و ۶۰گرم روغن کنجد بخورید حالت بهم خوردگی شدیدی بهتون دست می ده که سینه را از هرچی ماده لزج هست پاک می کند و برای تنگی نفس و سرفه های شدید رطوبتی بسیار بی نظیر است
۸- اگر ۱.۵ گرم اسفند را صبح ناشتا به همراه خاکشیر با کمی آب بدون اینکه کوبیده شود بخورید برای تکرارادارو سستی ادار بسیار مفید است البته در هنگام معالجه نباید ماست و کشک و ترشی جات مصرف کنید
۹- کودکانی که به علت سستی کمر و ضعف مثانه شبها رختخواب خود را خیس می کنند یعنی شب اداری دارند بهتر است هر شب مخلوطی از تخم رازیانه و اسفند از هریک یک قاشق چای خوری بخورند و در ضمن صبحها یک یا دو عدد زرده تخم مرغ و کمی عسل خالص خوب میل کنند
۱۰-جهت رفع ناراحتی سینه و تنگی نفس می توانید اسفند را همراه با تخم کتان به نسبت مساوی خوب آسیاب کنید و با عسل مخلوط کنید سپس روزی دو بار به اندازه دو حبه میل کنید
۱۱-برای رفع سنگینی گوش و کری گوش و صدای گوش می توانید اسفند را در آب ترب و روغن زیتون بجوشانید و ۳قطره در گوش بریزید
۱۲-برای رفع اعتیاد به مواد افیونی می توانید مقداری دانه اسفند را بو داده کنبد بعد آن را خوب آسیاب کنید و با عسل مخلوط کنید و و روزی سه حبه میل کنید
۱۳-شیاف گرد دانه اسفند با روغن ایرسا دهانه عروق و خون بو اسیر را باز می کند
۱۴-بخور دانه های اسفند برای تسکین درد دندان بسیار مفید است
۱۵-روغن اسفند از نظر طبیعت گرم وخشک است و برای رفع فلج و لقوه رعشه سستی صرع و پریدن ناگهانی اعضای بدن چه از طریق خوردن و چه استفاده از ضماد آن مفید است تنقیه با آن نیز برای تسکین درد کمر و سیاتیک و سردی کلیه و رحم بسیار مفید است
تذکر مهم
۱- اسفند برای گرم مزاجان مضر است سبب درد دل بهم خوردگی و استفراق می شود که برای رفع آن می توان میوه های ترش و سکنجبین میل کرد
۲- مقدا مصرف اسفند۵-۱۰ گرم بوده و زیاده بر این سمی می باشد
۳- از جویدن دانه های اسفند اکیدا خوداری کنید چرا که حاوی مواد سمی است
۴- منظور از خوردن دانه های اسفند که برای درمان بیماری گفته شد همان دانه های سیاه رنگی است که دود می کنید
آیا اسپند دود کردن و شکستن تخم مرغ برای چشم زخم و نظر کردن منشأ اسلامی دارد و در روایات به این کارها توصیه شده؟ یا این کارها خرافاتی بیش نیستند؟
گیاه اسفند به سبب داشتن خاصیتهای طبی در درمان برخی از بیماریها به کار میرود”.(2) در مورد دود کردن اسفند حدیثی نیافتیم ولی درباره رویاندن اسفند و خواص آن روایاتی وارد شده ؛ در حدیث است که پیغمبر اکرم (ص) فرمود: از اسفند درخت یا برگ یا میوهاى نمی روید، مگر آن که فرشتهاى بر آن گماشته شده است تا آن را به آن که باید برساند، یا خشک شود، و در ریشه و ساقهاش شفا است، و در دانه آن داروى 72 بیمارى (3) نیز از محمد بن حکم نقل شده است: پیغمبرى به خداوند از ترسویى امتش شکایت کرد، خداوند به وى وحى فرمود: دستور ده امتت اسفند بخورند که شجاعت را زیاد مىکند. (4)
از امام صادق(ع) درباره اسپند و کندر سوال شد
فرمود: هیچ ریشه ای از گیاه در زمین نمی جنبد و هیچ شاخه ای در آسمان بالا نمی رود مگر آنکه خدافرشته ای را ماموریت داده تا آن را به قطعات خرد شده تبدیل کند یا به سرنوشتی که دارد برساند و شیطان (میکروب) از هفتاد خانه ای می گریزد که در نزدیکی خانه ای باشد که در آن اسپند است و شفا از هفتاد بیماری در اسپند است که آسان ترین آن خوره است، پس دود کردن اسپند را از یاد نبرید.
ولی کندر منتخب و برگزیده پیامبران سابق است و حضرت مریم(ع) از آن، کم گرفت و هیچ دودی سریع تر از دود کندر به آسمان بالا نمی رود. دود کندر میکروب ها را دفع و آفات و بلاها را طرد می کند پس دود کردن کندر را از یاد نبرید.
