چراغ سبز سازمان هواشناسی به کوهنوردانی که رفتند و دیگر برنگشتند/ چرا سازمان هواشناسی وقوع بهمن جمعه را پیش بینی نکرد؟

روز جمعه گذشته مورخ پنجم دی ماه سال جاری دوباره افکار عمومی جامعه با شنیدن خبری تلخ که حکایت از مرگ 12 کوهنورد در کوه های شمال تهران داشت، متأثر شد؛ کوهنوردانی که برخی می گویند جملگی از حرفه ای های این حوزه بوده و برای انجام این صعود به گزارش های هواشناسی نیز دقت کرده بودند.

بازتاب؛ آرش خداپرست– اولین بارش های برف سال نو، فرصتی بی بدیل بود تا عده ای از علاقمندان رشته کوهنوردی برای صعود به ارتفاعات شمال تهران عازم منطقه کوهنوردی کلکچال شوند؛ منطقه ای که همه ساله میزبان شمار زیادی از کوهنوردان است، اما به ندرت حوادثی مثل حادثه ای که روز جمعه در آنجا رخ داد، برایشان پیش آمده بود.

در جریان سانحه سقوط بهمن که روز جمعه و در این منطقه کوهنوردان را غافلگیر کرد، ۹ نفر در کلکچال و ۲ نفر در دارآباد اسیر بهمن شده و جان خود را از دست دادند. همچنین در ادامه یک نفر از کسانی که در کلکچال زنده پیدا شده بود نیز در بیمارستان جان خود را از دست داد، تا شمار قربانیان حادثه مذکور به 12 تن برشد.

حالا که این حادثه تلخ رخ داده و چندین خانواده عزادار شده اند، گمانه های فراوانی در مورد مقصران احتمالی حادثه مطرح می شود؛ گمانه هایی که البته در آنها کمتر به نقش و جایگاه سازمان هواشناسی در بروز چنین فاجعه ای اشاره شده است.

علی رغم اینکه در برخی رسانه ها اینگونه مطرح شده که سازمان هواشناسی در رابطه با وقوع بهمن و شرایط خطرناک روز جمعه به درستی پیش بینی های لازم را انجام داده بود، بررسی های «بازتاب» نشان می دهد که نه تنها این ادعا درست نیست، بلکه اتفاقاً برعکس سازمان هواشناسی با اعلام شرایط زرد عملاً مجوزهای لازم برای صعود کوهنوردان را صادر کرده بود.

این را از آنجایی می توان مورد تأکید قرار داد که بررسی های ما نشان می دهد کسانی که از این حادثه جان سالم به در برده بودند، مدعی هستند که قبل از حرکت هشدارهای سازمان هواشناسی را مرور کرده بودند ولی هیچ هشداری از سوی سازمان هواشناسی مبنی بر احتمال سقوط بهمن صادر نشده بود.

ادعایی که برای اثباتش کار سختی پیش رو نداریم و تنها کافیست با باز کردن بخش هشدارهای صادر شده در سایت سازمان هواشناسی به نشانی www.irimo.ir ، چند هشدار منتهی به روز حادثه را مرور کنیم.

توضیح اینکه در هشدار شماره 65 این سازمان که در روز دوشنبه مورخ 99/10/1  صادر شده است، برای روز جمعه و برای استان تهران بارش برف و کولاک در سطح نارنجی پیش بینی می شود، اما دو روز بعد این سازمان هشدار دیگری با شماره 66 صادر می کند و استان تهران را عملاً از لیست مناطق بحرانی حذف می کند.

این اما همه اشکال و قصوری که متوجه سازمان هواشناسی است، نیست و این سازمان در اقدام عجیب دیگر و در روز پنجشنبه (یک روز قبل از سانحه) سطح هشدار را در گزارش شماره 113 از نارنجی به زرد تنزل می دهد و به درستی هشدار شماره 66 تاکید می کند! تأسف برانگیز اینکه در هیچ یک از این هشدارها حتی اشاره ای به احتمال سقوط بهمن نشده است.

اگرچه در گزارش شماره 113 روز پنجشنبه به پرهیز از فعالیت کوهنوردی اشاره شده است، اما از سویی باید دقت کنیم که این توصیه در دیگر هشدارها نیز آمده است و به نوعی نشان از روتین بودن این توصیه است و از سویی نیز تنزل سطح هشدار از نارنجی به زرد و عدم اشاره به احتمال وقوع بهمن، در واقع نوعی چراغ سبز به کوهنوردانی بوده که می خواستند عازم کوه های شمال تهران شوند.

این را یکی از کوهنوردان ارتفاعات شمال تهران نیز در گفت و گو با خبرنگار ما تأیید کرد و گفت، برای ما کوهنوردان بارش برف و کولاک به تنهایی مانع از صعود نمی شود، ولی وقتی سازمان هواشناسی هشدار سقوط بهمن صادر کند، تقریباً همه کوهنوردان حرفه ای از صعود و کوهنوردی صرف نظر می کنند و درواقع هشدار وقوع بهمن یک مانع بازدارنده جدی و مهم محسوب می شود.

شرایطی که مستند به گزارش های سه روز سازمان هواشناسی در روزهای دوشنبه، چهارشنبه و پنجشنبه هفته گذشته مورد اشاره قرار گرفت، به خوبی اثبات می کند که این سازمان در بروز حادثه تلخ روز جمعه به واسطه خطا در محاسبات نقش اثرگذاری داشته است.

عقب گرد سازمان هواشناسی

وقتی این خطای محاسباتی را در کنار پیش بینی صحیح سیل سال 98 که انصافاً یکی از پیش بینی های منحصر بفرد سازمان هواشناسی هست، قرار بدهیم، ناگزیر باید این را بپذیریم که سازمان مذکور به لحاظ توانمندی و ابزار، قدرت کافی برای پیش بینی مخاطرات جوی را دارد، اما اینکه چرا در یک سال اخیر علی رغم افزایش شمار هشدارها، میزان دقت آنها کاهش یافته، ابهامی است که پاسخ به آن را باید در نحوه مدیریت و برنامه ریزی در این سازمان جستجو کرد.