چالش های صنعت داروسازی کشور/حلقه های مفقوده در نظام سلامت

رئیس کمیته صادرات سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی ایران، با اشاره تغییرات در وزارت بهداشت، خواستار توجه بیش از پیش به نیازها و مشکلات صنعت داروسازی کشور شد.

به گزارش بازتاب به نقل از روابط عمومی سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی ایران، مهرداد علیمیان، با اشاره به تغییرات در وزارت بهداشت، گفت: سرپرست وزارت بهداشت به تمام بخش‌ها و حوزه‌های مرتبط با دارو اشراف کامل دارد و از ایشان این توقع و انتظار وجود دارد که موارد و مسائل مرتبط با حلقه تولید دارو در کشور بیشتر مورد توجه قرار بگیرند و اتکای ما بیش از پیش به تولید داخل باشد.

رئیس کمیته صادرات سندیکا، اظهارداشت: اگر قرار بود سهم ۹۷ درصدی تولید داخل برای نیازهای دارویی، از خارج تامین شود هزینه‌های گزافی برای کشور ایجاد می‌کرد. در حالی که می‌دانیم تلاش شبانه‌روزی برای حل مشکلات دارویی کشور در حال انجام است و امیدواریم موارد فوری و مهم زودتر به سرانجام برسد.

علیمیان گفت: دوستانی که قبلا در وزارت بهداشت مسئولیت داشتند، حداکثر تلاش خود را کردند تا مجموعه بهداشت و درمان کشور حرکت پویایی داشته باشد. طبیعتا مشکلات و موانعی هم در این مسیر وجود داشت که بخشی از آن‌را حل کردند ولی بخشی هم حل نشده باقی ماند.

وی ادامه داد: در همین دوره طرح نظام نوین سلامت هم پیشنهاد شد و آغاز بکار کرد که فی نفسه طرح بسیار خوبی بود ولی اجرای آن با مشکلات و چالش‌هایی همراه شد. مشکلات مرتبط با اجرا هنوز باقی مانده‌اند و نیاز است به آن‌ها پرداخته شود و اصلاح شوند تا این طرح به نحوی همچنان پویایی خود را داشته باشد، به حرکتش ادامه دهد و نتایج مثبتی که از ابتدا برای آن در نظر گرفته و پیش‌بینی شده بود، حاصل شوند و به دست بیایند.

رئیس کمیته صادرات سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی ایران با اشاره به این مطلب که پیش‌بینی‌ها و تعریف‌های اولیه در اجرای طرح نظام نوین سلامت مغفول مانده بود، اظهار داشت: حلقه‌های مفقوده زیادی در اجرای طرح تحول سلامت داریم که این طرح را شبیه جزایر جدا افتاده کرده که به هم راهی ندارند، بنابراین ضروری است که این جزایر به هم متصل شوند تا بتوانیم حداکثر بهره‌برداری لازم را از این طرح داشته باشیم.

وی ادامه داد: از آنجایی که مسائل و مشکلات مرتبط با تحریم‌ها نیز به موارد قبل اضافه شد، حتی بخش‌هایی از این طرح، اجرایی و عملی نشده‌اند.

عضو هیأت مدیره سندیکای داروسازی، تاکید کرد: وقتی درباره طرح نظام نوین سلامت حرف می‌زنیم، انتظار داریم که از ابتدا تا انتهای آن در یک زنجیره پیوسته قرار بگیرد و شرط اول زنجیره این است که برای هر ایرانی یک شناسنامه بهداشتی الکترونیک -که پیش‌نیاز این طرح است- آماده، قابل رویت و در دسترس باشد.

علیمیان گفت: در این شناسنامه نسخه الکترونیک که از طرف پزشک صادر می‌شود، باید براساس سوابق موجود در همین شناسنامه بهداشتی باشد، سپس پزشک به موسساتی که سرویس‌ها و خدمات پزشکی دارند مثل رادیولوژی، داروخانه، آزمایشگاه و…، متصل شود و بعد از آن نسخه یا تجویز برای فرآیندهای درمانی به این مراکز ارسال گردد؛ یعنی این شناسنامه و زنجیره تا بخش‌های بستری و بیمارستان هم انتقال پیدا کند.

وی در ادامه ضمن اشاره به شکل نگرفتن و کامل نشدن این زنجیره، این نکته را دلیل پایین آمدن عملکرد سامانه «جی تک» دارو دانست و توضیح داد: ما در بخش صنعت دارو و در سامانه این موارد را رعایت می‌کنیم ولی حلقه اتصال آن در داروخانه مفقود است. بنابراین مشتری یا مصرف‌کننده می‌تواند از قابلیت ردیابی دارو استفاده کند ولی اتصال سامانه کل داروخانه‌ها به «جی تک» کامل نیست و احتمال دارد این نقص و عدم اتصال در بخش‌های درمانی دیگر نیز وجود داشته باشد. بنابراین لازم است همه این حلقه‌ها به هم وصل شوند تا بتوانیم منابع و مصارف را به دقت کنترل کنیم و بدانیم مسیر درستی را طی می‌کند یا سوء‌مصرف، مشکل جانبی یا اشتباهی در فرآیند درمانی وجود دارد.

علیمیان افزود: متاسفانه به دلیل مجموعه‌ای از مشکلات طرح نظام نوین سلامت به ثمر ننشست و معضلاتی هست که تیم جدید باید به آنها بپردازد و حل آن‌ها جزو مسئولیت‌های اصلی قرار بگیرد.

وی ضمن آرزوی موفقیت برای افرادی که اخیرا مسئولیت‌های وزارت بهداشت را پذیرفته‌اند، گفت: امیدوارم با تغییراتی که صورت گرفته، منابع و مصارف این طرح به درستی تعریف شود و اجرای آن در مسیر درستی قرار بگیرد تا نواقص هم حل و رفع شوند.

علیمیان همچنین پیش‌بینی اشتباه در مورد منابع لازم در مرحله اجرا را از نواقص اجرای طرح نظام نوین سلامت عنوان کرد.

به گفته وی، این مورد بیش از هر چیز دیگری صنعت دارو را با چالش و مشکل روبه‌رو کرد.

علیمیان افزود: منابع و مصارف به خوبی هماهنگ نشده بود و به همین دلیل هزینه‌هایی برای صنعت دارو داشت و پس از اجرای طرح آن هزینه‌ها و مطالبات به صورت کامل برگشت داده نشد؛ یعنی بیمارستان‌ها و مراکز درمانی خریدهایی داشتند که باید هزینه را به شرکت‌های پخش می‌پرداختند تا از آن طریق در اختیار صنعت دارو قرار بگیرد، اما این اتفاق نیفتاد. از طرف دیگر در بعضی موارد اندک هم سوءعملکردهایی وجود داشت که باعث افزایش هزینه‌های این طرح شد، مثلا بیماری که شاید به دو بار سونوگرافی نیاز نداشت یا انجام ام‌ارآی برایش ضروری نبود با تجویز اشتباه این کار را انجام داد. چنین مواردی منابع و مصارفی بود که باید پیش بینی می‌شد اما مدتی بعد از اجرای طرح مشخص شد که باید کنترل شوند.

وی خاطرنشان کرد: طبیعتا با این روش، تاخیر و ناهماهنگی در یک بازه زمانی هزینه‌های سنگینی بر دوش نظام سلامت گذاشته شد و بدهی‌های چند صد میلیارد تومانی ایجاد کرد که بخش عمده آن هنوز پرداخت نشده‌ است.

عضو هیات مدیره سندیکا در ادامه گفت: سرپرست وزارت بهداشت به‌ عنوان کسی که خودش داروساز است، مدتی در این صنعت فعال بوده و بعد از آن هم در مدیریت‌های کلان کشور نقش داشته‌ است. نکته مهم دیگر درباره ایشان اینکه به دلیل سابقه حضور در معاونت برنامه و بودجه، بر مبحث منابع و مصارف اشراف دارد. بنابراین امیدواریم نگاه کامل و تخصصی هم در اجرای طرح نظام نوین سلامت داشته باشند و در ادامه اجرا هم به گونه‌ای عمل شود که با توجه آن‌چه در توانمان است، عمل کنیم و از هزینه‌های اضافی جلوگیری شود. در واقع اگر از ابتدا هم بر مبنای تعاریف درستی عمل شده بود و برای این طرح با شتاب زدگی‌ اولیه و بدون وجود منابع مشخص و درست، هزینه نشده بود به مشکلات فعلی برنمی خوردیم.

علیمیان، تخصیص کامل ارز به بخش‌های مختلف صنعت داروسازی را یکی از نیازهای صنعت دارو دانست که از ابتدا هم برای آن قول داده شده بود، ولی عملی نشد.

وی درباره ضرورت و اهمیت این اقدام گفت: در واقع قرار است ما پیشاپیش برای یک بازه زمانی طولانی‌تری ، نه برای نیاز سه یا شش آمادگی پیدا کنیم، بنابراین تامین ارز هم باید با همین نگاه انجام می‌شد که خوشبختانه در زمان مدیریت قبلی هم صورت گرفت ولی در مورد تخصیص و اجرای آن از طریق بانک مرکزی و بانک‌های عامل مشکلات عدیده‌ای داشتیم و داریم که باید به سرعت حل شوند.

وی ادامه داد: لازم است که بتوانیم به راحتی و در کمترین زمان ممکن مرحله نقل و انتقال را انجام دهیم و خریدهای لازم را نهایی کنیم و خودمان را آماده‌تر کنیم؛ خصوصا که ممکن است دوره دیگری از تحریم را هم پیش رو داشته باشیم.

به باور علیمیان، بحث نقدینگی و مطالبات صنعت داروسازی یکی دیگر از نکاتی است که باید سریع‌تر به آن رسیدگی شود چون این صنعت باید توان خرید ریالی و نقدی خود را مجدد بازیابی کند.

وی درباره نیازهای دیگر صنعت دارو، گفت: یکی از نیازهای مهم صنعت داروسازی که به خوبی دیده نشده، مسئله تجهیزات و ماشین‌الات مورد نیاز در این صنعت است. ما فقط برای بخشی از نیازها (یعنی مواد اولیه و جانبی) ارز دولتی دریافت می‌کنیم و برای مابقی ملزومات ارز نیمایی می‌گیریم که آن هم به موقع تخصیص داده نمی‌شود. این شرایط برای تولید ما مشکل ساز شده است. در حالی که ماشین‌الات و تجهیزات خطوط تولید به مرور زمان فرسوده می‌شود و بخش عمده‌ای از آن به تعویض و تعمیر نیاز دارد که باید برای آن پیش بینی بلند مدت داشته باشیم. آن‌چه الان اولویت صنعت داروست، تخصیص بودجه‌ای برای تامین و لوازم یدکی فوریتی است تا به شرایطی نرسیم که همه موجودی را مصرف کنیم و در وضعیت بحرانی قرار نگیریم.

عضو هیات مدیره سندیکای داروسازی، یادآور شد: در سال‌های اخیر تامین بخش عمده نیازهای دارویی کشور از طریق تولید داخلی بوده است، همچنین با توجه به مشکلات و مسائلی که وجود دارد تکیه بر این تولیدات بیشتر خواهد شد که این وضعیت رسالت تولیدکنندگان داخلی را سنگین‌تر می‌کند و مسئولیت بیشتری بر عهده آنان خواهد گذاشت.

علیمیان، عملکرد تولیدکنندگان در شرایط فعلی را مثبت ارزیابی کرد و در این مورد گفت: همه همکاران در حوزه تولید دارو سعی کرده‌اند که به موقع عمل کنند و نیازهای دارویی کشور را برطرف نمایند. در واقع ما به‌ عنوان تولیدکننده در این مدت کم نگذاشته‌ایم و اگر مشکل نقصی هم هست، خارج از اختیار و توان ماست و به بحث‌های کلان بودجه و نحوه نقل و انتقالات مالی برمی‌گردد. به همین دلیل اگر این نواقص حل شود، ما هم برای گذار از تحریم‌ها آمادگی لازم را خواهیم داشت.