چالشهای مهم اتحادیه اروپا در سال ۲۰۱۸
برخی می گویند اروپا دیگر نقش گذشته را ندارد اما تحولات سال ۲۰۱۷ نشان داد که اروپا خصوصا در زمانی که آمریکای تحت رهبری ترامپ نفوذش را از دست می دهد بار دیگر نقش عمده‌ای در چالشهای جهانی دارد.
یورو نیوز در تحلیل مهمترین چالش های پیش روی اتحادیه اروپا در سال جدید میلادی می نویسد: برخی می گویند دیگر نقش گذشته را ندارد و در جهانی که چین و روسیه به اوج قدرت رسیده اند دیگر جایی برای قاره سبز نمانده است. اما تحولات سال ۲۰۱۷ نشان داده است که اروپا خصوصا در زمانی که آمریکای تحت رهبری دونالد ترامپ نفوذش را از دست می دهد بار دیگر نقش عمده‌ای در چالشهای جهانی دارد.
بررسی تحولات سال ۲۰۱۷ نشان می دهد که چالشهای اروپا و اعضای اتحادیه بنوعی چالشهای جهان پیش روی ما هستند. به همین دلیل استراتژی اتحادیه اروپا در برخورد با این چالشها در سال آینده میلادی برای جهان ما تعیین کننده است.
مهمترین چالش اروپا در سال آینده همچنان بحران مهاجرت، (برگزیت) خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا، قدرت گرفتن گروههای راست افراطی و استراتژیهای اروپا در زمینه سیاست خارجی و مدیریت بحران در برابر استراتژیهای بی سابقه ایالات متحده تحت رهبری دونالد ترامپ است.
بحران مهاجرت
اروپا از سال ۲۰۱۵ با بحران بی‌سابقه مهاجرتهای گسترده در این قاره مواجه بوده است. جنگ، تروریسم، فقر و گرسنگی مهمترین دلایل حضور بی‌شمار پناهجویان در قاره اروپا است. پناهجویانی از سوریه که درگیر مرگبارترین جنگ هستند، افغانستان و عراق که هنوز روی آرامش را ندیده اند و تروریسم و بحران امنیت مهمترین چالش آنهاست و مانند همیشه پناهجویانی از قاره سیاه که دهه هاست قربانی حکومتهای دیکتاتوری، فقر و گرسنگی هستند.
در سه سال اخیر نزدیک به ۴۰۰ هزار پناهجو از مرز اصلی قاره اروپا با آفریقا، دریای مدیترانه، به قصد زندگی در محیطی بهتر و ساخت آینده‌ای روشن برای فرزندان در سختترین شرایط به قاره سبز می آیند.
نزدیک به ۳۳ هزار نفر از این پناهجویان در ۵ سال اخیر در این دریا جان باخته اند. به گفته سازمانهای مدافع حقوق پناهجویان مدیترانه تبدیل به خطرناک‌ترین مرز جهان در سالهای اخیر شده است. همزمان در آخرین روزهای سال ۲۰۱۷، سازمان عفو بین الملل گزارشی منتشر کرد که طی آن اروپا به شراکت در شکنجه و برده داری از پناهجویان محکوم شده است.
معضل دیگر ورود پناهجویانی است که از خاورمیانه و قاره آسیا به اروپا می آیند. تعداد این پناهجویان هم بدلیل جنگ سوریه در سالهای اخیر افزایش ویژه‌ای داشته است. آنها نیز در بسیاری از کشورهای شرق اروپا مورد آزار و سرکوب و تبعیضهای گسترده قرار می گیرند.
کشورهای اتحادیه اروپا در سال ۲۰۱۷ تصمیم گرفتند برای حل مشکل پناهجویان با سهمیه بندی بتوانند از تمامی پناهجویان میزبانی کنند. اما در این سهمیه بندی کشورهای شرق اروپا، خصوصا مجارستان و جمهوری چک که راستگرایان افراطی در آن حاکم هستند حاضر نیستند سهمیه‌های خود را بپذیرند. تا جایی که این موضوع اصلی‌ترین مایه تنش میان کشورهای غرب و شرق اروپا در آخرین نشست سران رهبران اروپایی بود. آنگلا مرکل که کشورش آلمان میزبان بیشترین تعداد از پناهجویان در سالهای اخیر بوده است با انتقاد شدید از کشورهای شرق اروپا در آخرین نشست سران اروپایی در ماه دسامبر اعلام کرد باید همبستگی بیشتری در اروپا برای میزبانی از پناهجویان وجود داشته باشد.
به این ترتیب می توان گفت که یکی از اصلی‌ترین چالشهای اروپا در سال ۲۰۱۸ میلادی مبارزه با مهاجرتهای غیرقانونی و رعایت حقوق بشر درباره پناهجویانی است که وارد اروپا می شوند. همچنین کمیسیون اروپا باید درباره اتهاماتی که سازمان عفو بین الملل درباره این اتحادیه مبنی بر شراکت و حمایت از دولت لیبی که در ماههای اخیر عامل اصلی شکنجه و آزار وبرده داری پناهجویان بوده است، پاسخگو باشد.
آینده برگزیت
دومین چالش اروپا در سال آینده برگزیت، خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا خواهد بود. ۲۳ ژوئن سال ۲۰۱۶ شهروندان بریتانیا در یک همه پرسی به خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا رای دادند. در سال ۲۰۱۷ مذاکرات برگزیت بین کمیسیون اروپا و نمایندگان دولت بریتانیا آغاز شد و در اولین هفته از ماه دسامبر اولین دور مذاکرات به پایان رسید. البته پایان دور اول مذاکرات بعد از شش ماه انجام شد و هیچکدام از دوطرف مذاکره انتظار طولانی شدن این مذاکرات را نداشتند. اعضای کابینه و حزب محافظه کار در جریان واقعی روند برگزیت متوجه شده اند که مسایل فراوانی وجود دارند که بریتانیا را در مذاکرات متضرر خواهند کرد. این عده همانهایی هستند که ماههای پیش از برگزاری همه پرسی برگزیت مردم بریتانیا را تشویق به خروج از اتحادیه اروپا می کردند و حال معلوم شده است که ضرر و زیان بریتانیایی‌ها از خروج بسیار بیشتر از ماندن در اتحادیه اروپا بوده است.
محور اصلی مذاکرات برگزیت در دور اول وضعیت شهروندان اروپایی مقیم بریتانیا، نقش دادگاه عالی اروپا و تبیین گذرگاههای مرزی بین دو ایرلند که یکی از آنها یعنی جمهوری ایرلند عضوی از اتحادیه اروپا است بود. بحثها بیشتر بر سر حقوق شهروندان اروپایی در بریتانیا بود که مذاکرات را به تاخیر انداخت. قرار است در دور دوم مذاکرات اتحادیه اروپا و بریتانیا ادامه رابطه تجاری بین اروپا و بریتانیا پس از نهایی شدن برکسیت را مورد بحث قرار دهند. بریتانیا در حال حاضر به عنوان عضوی از اتحادیه اروپا مزایای زیادی در بازار مشترک اروپایی دارد و با خروج از اتحادیه آنها این مزایا را از دست خواهند داد. میشل بارنیه، کمیسر اروپایی و رئیس هیات مذاکرات برکسیت از سوی اتحادیه اروپا نشان داده است که اتحادیه اروپا در این مذاکرات در موضع قدرت قراردارد و حاضر نیست از حقوق خود کوتاه بیاید.
به این ترتیب به نظر می رسد که مذاکرات برگزیت در دور دوم به کندی دور اول دنبال شود و این موضوع بزرگترین تهدید روی دولت محافظه کار بریتانیا و شخص نخست وزیر ترزا می است که بیش از همیشه جایگاهش متزلزل شده است. بریتانیا باید تا ماه مارس سال ۲۰۱۹ بطور کامل از اتحادیه اروپا خارج شود و به نظر نمی رسد تا پیش از پایان مذاکرات ترزا می همچنان نخست وزیر بریتانیا باشد و کمیسیون اروپایی ناگزیر باید با جانشین‌های او مذاکره کنند. جانشین‌های خانم می، مانند بوریس جانسون، می توانند در میان حامیان برگزیت سخت باشند و این ادامه مذاکرات در سال جدید میلادی را سخت تر خواهد کرد.
بحران راستهای افراطی در اروپا
یکی از بحران‌های مهم دیگری که اتحادیه اروپا با آن دست و پنجه نرم می کند به قدرت رسیدن راستهای افراطی در کشورهای عضو اتحادیه است. احزاب افراطی دست راستی اروپا چه از «پوپولیست» باشند و چه به افراطی‌ترین بخش طیف احزاب دست راستی سنتی تر تعلق داشته باشند، به موفقیت هایی در کشورهای مختلف اروپا دست پیدا کرده اند. بحران منطقه پولی یورو و جریان ورود پناهجویان به تقویت این احزاب، و همچنین پیروزی‌های مهم انتخاباتی برای آنها در کشورهایی مانند مجارستان، اتریش، جمهوری چک و لهستان و اسلوواکی منجر شده است.
نمونه مشخص آن مجارستان است. این کشور تحت رهبری ویکتور اوربان یکی از بزرگترین منتقدان سیاستهای پذیرش مهاجران در اروپا است.
راست افراطی و مهاجرستیزی در مجارستان
ویکتور اوربان در مقام نخست وزیر مجارستان با وجود اینکه از سال ۲۰۱۰ به عنوان رهبر حزب محافظه کار فیدش به قدرت رسید اما اندک اندک در پی تحولات در اروپا به راستهای افراطی متمایل شده است. تا آنجایی که حاضر نیست به هیچ کدام از قوانین اروپایی درباره مهاجرت تن دهد و کمیسیون اروپا همانگونه که پیشتر درباره لهستان به اجرا گذاشته شده است قصد دارد سال ۲۰۱۸ هم ماده هفتم قانون اروپایی علیه این کشور را اجرایی کند.
قولی که ژان کلود یونکر، رئیس کمیسیون اروپایی در سال ۲۰۱۷ داد و اعلام کرد تمام کشورهایی که از قوانین اروپایی تمکین نکنند از جمله لهستان، مجارستان و اسلوواکی و جمهوری چک را تنبیه خواهد کرد. اما این تنها شرق اروپا نیست که دچار این بحران شده است.
در غرب اروپا نیز ورود راستهای افراطی برای اولین بار به بوندستاگ، پارلمان آلمان، پس از جنگ جهانی دوم، اشغال پستهای کلیدی دولت ائتلافی اتریش توسط اعضا و رهبران حزب راست افراطی آزادی، محبوبیت راستهای افراطی در انتخابات اخیر فرانسه، همه و همه نشان می دهد اروپایی که در سال ۲۰۱۸ نیز میزبان انتخابات جدیدی نیز است با چالش راستهای افراطی روبرو است. با افزایش طرفداران دیدگاههای افراطی و بیگانه ستیز در اتحادیه اروپا، بر قدرت احزاب راست افراطی در این اتحادیه بطور قابل توجهی افزوده شده است.
استراتژیهای اروپا در زمینه سیاست خارجی و مدیریت بحران در برابر استراتژیهای بی سابقه ایالات متحده
چالش دیگر اروپا ادامه همکاریهای جهانی با متحد تاریخی این قاره ایالات متحده آمریکا است. روی کار آمدن دونالد ترامپ در اروپا تمام معادلات را حتی برای کشورهای متحد و دوست این کشور عوض کرده است. تصمیم‌های بی‌سابقه دونالد ترامپ درباره برخی از موضوعهای مورد مناقشه بین المللی برخلاف تمام پیش بینی‌ها بوده است. دو مورد مهم آن درباره دو بحران تاریخی و تنش زا در منطقه خاورمیانه است که اتحادیه اروپا و نماینده عالی آن فدریکا موگرینی در سیاست خارجی و امور امنیتی برخلاف انتظار کاخ سفید از مواضع رئیس جمهوری آمریکا حمایت نکردند.
اولین مورد واکنش به تصمیم دونالد ترامپ مبنی بر خروج از برجام بود. رئیس جمهوری آمریکا که همواره در دوران انتخاباتی برجام را توافقی بد عنوان کرده بود در اکتبر سال ۲۰۱۷ اعلام کرد قصد دارد از برجام خارج شود. فدریکا موگرینی ساعتی پس از این اعلام رئیس جمهوری ترامپ اعلام کرد اتحادیه اروپا برتعهدات خود براجرای توافق هسته‌ای تاکید می کند و خروج یکی از امضا کنندگان این توافق کل برجام را زیر سوال نخواهد برد. آنگلا مرکل، صدر اعظم آلمان، امانوئل ماکرون، رئیس جمهوری فرانسه و ترزا می، نخست وزیر بریتانیا با صدور یک بیانیه مشترک بر پایبندی این سه کشور بر اجرای کامل توافق هسته‌ای با ایران تاکید کردند.
تصمیم دیگر دونالد ترامپ شناسایی بیت المقدس به عنوان پایتخت اسراییل و انتقال سفارت آمریکا از تل آویو به این شهر بود. این تصمیم هم با واکنش منفی اتحادیه اروپا و رهبران کشورهای عضو مواجه شد. فدریکا موگرینی اعلام کرد تنها در روزی می توان بیت المقدس را پایتخت اسراییل نامید که این شهر پایتخت کشور مستقل فلسطینی هم باشد.
اغلب رهبران کشورهای متحد مهم ایالات متحده در اروپا نیز از این تصمیم رئیس جمهوری آمریکا انتقاد کرده اند. رهبران آلمان، بریتانیا و فرانسه تصمیم دونالد ترامپ را پرضرر و خطرناک خواندند. برلین با صراحت اعلام کرد که از تصمیم ترامپ حمایت نخواهد کرد و خانم مرکل، صدراعظم آلمان گفت که سعی خواهد کرد از این تصمیم دوری کند. دولت محافظه کار بریتانیا و یکی از نزدیکترین کشورهای متحد آمریکا تصمیم آقای ترامپ را نگران کننده خواند و اعلام کرد این تصمیم کمکی به صلح خاورمیانه نخواهد کرد. دولت امانوئل ماکرون تصمیم دونالد ترامپ را کاملا تاسف برانگیز خواند. وزیر خارجه فرانسه، ژان ایو لودریان گفت که تصمیم وی تمام راهها بسوی صلح خاورمیانه را مسدود خواهد کرد.
ادامه این روند اتحادیه اروپا را در سال آینده میلادی بیش از پیش در مقابل ایالات متحده قرار خواهد داد. به عنوان نمونه هنوز معلوم نیست که تصمیم نهایی ترامپ با توجه به رای کنگره آمریکا مبنی بر خروج از برجام چه خواهد بود و آیا عملا اروپا به برجام متعهد خواهد ماند یا نه؟
به گزارش مهر،درباره بحران شناسایی بیت المقدس به عنوان پایتخت اسراییل از سوی ترامپ هم که تنها حمایت رئیس جمهوری چک، میشل زمان، در اتحادیه اروپا را به همراه داشته است باید منتظر ماند و دید موضع نهایی اروپا با افزایش تنشها در منطقه خاورمیانه چه خواهد بود. رویدادهای سال ۲۰۱۷ دست کم نشان می دهند که اروپا در موضع سیاست خارجی کاملا مستقل از دولت آمریکا تصمیم می گیرد و این موضوع می تواند روابط «ترانس آتلانتیک»، فرای اقیانوس اطلس، اتحادیه اروپا را دچار تغییر و تحولات تاریخی کند.
