پیچ حجاب!
در تازه‌ترین واکنش‌ها به مسائلی که این روزها پیرامون حجاب مطرح است علی مطهری نایب رییس مجلس و فرزند شهید مطهری در یادداشتی با عنوان حجاب اختیاری یا برهنگی؟ ” به دفاع از “حجاب اجباری” پرداخته است.
به گزارش فرارو، مطهری نوشته است: «ظاهر قضیه این است که می‌خواهیم در داشتن روسری آزاد باشیم. اما وقتی تعمق می‌کنیم می‌بینیم بعید است این روسری نیم‌بند که فلسفه پوشش اسلامی را هم تامین نمی‌کند آنقدر مزاحم باشد که افرادی برای حذف آن حاضر به در خطر قرار دادن خود باشند، بلکه هدف، بالاتر از این حرف‌هاست و آن اینکه بعد از حذف روسری، نوبت به پوشش‌های دیگر می‌رسد تا به نقطه آخر یعنی خیابان‌های اروپا و امریکا و شمال تهران در زمان رژیم گذشته برسیم، چیزی که تحقق آن همان و بیرون رفتن روح فتوت و رشادت و شجاعت و آرمان‌خواهی از وجود جوانان و میانسالان و کهنسالان همان.»
مطهری در بخش دیگری از یادداشت خود به گفته‌های محمد علی ایازی اشاره کرده که با استناد به نقل قولی از محمدرضا حکیمی گفته بود شهید مطهری طرفدار حجاب اختیاری بوده است. مطهری در توضیح این نقل قول نوشته است: «طبق نقل آقای حکیمی، در موضوع قانونی شدن پوشش اسلامی در ادارات دولتی در ماه اول پیروزی انقلاب اسلامی، استاد مطهری گفته‌اند «طرح مساله حجاب زود بود» و بعد فرموده‌اند «من خدمت امام رفتم و گفتم الان وقت این نبود که شما این مساله را مطرح کنید.»
مطهری افزود: «در یادداشتی هم که زمان شهادت آیت‌الله مطهری در جیب لباس ایشان یافت شد و در آن، مطالبی که بنا بوده با امام خمینی (ره) مطرح کنند یا مطرح کرده بودند فهرست شده، از جمله آمده است: «پیشنهاد آقای تهرانی (آیت‌الله سید محمدحسین حسینی‌تهرانی) و حجاب استاندارد شده» و «توقیف اجرای حدود اسلامی به برقرار شدن نظامات اسلامی.»
علی مطهری می‌گوید نظر پدرش این بوده که مطرح شدن الزام حجاب در اسفند ۱۳۵۷ زودهنگام بوده و می‌بایست بعد از استقرار نسبی نظامات اسلامی در کشور مطرح شود.
علی مطهری همواره از مدافعان حجاب اجباری بوده و بار‌ها خواستار سخت گیری دولت در این زمینه شده است. او حتی در یک مورد تصاویر زنان و دختران ساپورت پوش را در مجلس به نمایش گذاشت و از وزیر کشور درباره وضعیت حجاب در کشور سوال کرد.
او در پایان یادداشت خود نوشته است: «کسانی که این روزها بر طبل حجاب اختیاری می‌کوبند در تقسیم اول دو دسته‌اند؛ یکی گروهی که هدف سیاسی دارند و رسانه‌های خارجی پیگیر کار آن‌ها هستند، گروه دوم کسانی که هدف سیاسی ندارند و خود به دو دسته تقسیم می‌شوند: افرادی که در امور دینی سهل‌انگار و به دنبال راحتی و بی‌قیدی هستند که در میان آن‌ها به تعبیر شهید مطهری مردان شکارچی نیز حضور دارند که با شعار آزادی زن، دنبال شکار‌های خود هستند؛ و دسته دیگر کسانی که از روی حسن نیت و اعتقاد، فکر می‌کنند حجاب اختیاری به نفع جامعه است. خطاب این مقاله بیشتر به این افراد است.»
علیرضا بهشتی(راست)، علی مطهری (چپ)
طرح حجاب اجباری اشتباه بود
اما در کنار علی مطهری، یک آقازاده دیگر نیز درباره این بحث اظهار نظر کرده است. او موضعی مخالف موضع مطهری دارد. علیرضا بهشتی فرزند شهید بهشتی در مصاحبه‌ای گفته که پدرش قطعاً با حجاب اجباری سازگاری نداشته و در دوران مسئولیت در دادگستری نیز چنین کاری نکرده است.
علیرضا بهشتی گفته است که در دادگستری تا آخرین روز‌های حضور پدرش، زنانی بدون حجاب با او کار می‌کردند و مردانی با کراوات یا مُد غربی در کنار او مشغول به کار بودند.
این استاد علوم سیاسی دانشگاه معتقد است: «در این زمینه چه برای برداشتن حجاب باشد و چه برای گذاشتن آن، اجبار جواب نمی‌دهد. با طبع انسان سازگار نیست و پیامبر هم این کار را نکرد. البته فرهنگ‌سازی، روشنگری و تبلیغ برای حجاب خوب است. شهید بهشتی بار‌ها در جا‌های مختلف می‌گوید که من از خانم‌ها می‌خواهم که حجاب خود را آن طور که شأنشان حفظ شود رعایت کنند. بعد می‌گویند من حجاب را صرفاً به چادر محدود نمی‌کنم و همین روسری و مانتو هم حجاب است. اما این را نفی کردیم و مانتو را حجاب کامل ندانستیم. هنوز ما در امامزاده‌ها افراد را مجبور می‌کنیم چادر سر کنند وگرنه راه نمی‌دهند. چرا باید این رفتار باشد؟»
فرزند موسس حزب جمهوری اسلامی گفته فکر می‌کند طرح حجاب اجباری از ابتدا اشتباه و اشتباهی بود که همه در رودربایستی با آن قرار گرفتند و هیچکس روی آن را نداشت که بگوید این کار اشتباه است.
علیرضا بهشتی گفت: «ما می‌توانیم طی یک فرایند عقلانی و تدوین شده اعلام کنیم حجاب اجباری نیست، اما خانم‌ها ملزم اند که یک سری کد‌های اخلاقی را مثل همه جای دنیا رعایت کنند. این کد‌ها برای آقایان نیز الزام آور است. امروز در تمام دنیا شما هرکسی که لخت بگردد دستگیر می‌شود و اگر کسی هم مزاحمت ایجاد کند دستگیر خواهد شد. باید این کد‌ها براساس فرهنگ ما، عرف ما، اصول دینی و اعتقادی ما لحاظ شود.»
علیرضا بهشتی افزود تجربه تاریخی نشان داده که بعد از رفتن رضا شاه خیلی‌ها دوباره حجاب به سر کردند. چون گزارش‌های دوران رضاشاه نشان داد که کشف حجاب اجباری موفق نبوده است.
عباس عبدی نسخه‌ای جدید پیچیده است
راه میانه
اما در این بین عباس عبدی تحلیلگر مسائل سیاسی و اجتماعی هم دیدگاه تازه‌ای ارائه کرده و برخورد پلیسی با ماجرا را زیر سوال برده است. او مسئله را بیش از هرچیز حقوقی می‌داند.
عبدی در یادداشتی با اشاره به اظهار نظر وزیر کشور که گفته بود “نگاه دولت به حجاب جرم‌انگارانه و مجرمانه نیست” نوشت: «خوب اگر چنین است مواجهه پلیس دیگر چه معنایی دارد؟ و اگر این مواجهه بی‌معناست، پس قانون مربوط به حجاب در این میان چیست؟ به عبارت دیگر تبصره ماده ٦٣٨ قانون مجازات اسلامی برخلاف نظر آقای وزیر کشور است و اتفاقا پلیس موظف به اجرای آن است، در حالی که اجرا نمی‌شود. چرا؟ به این دلیل ساده که قابلیت اجرایی ندارد و بسیاری از مردم هم با اجرای آن موافق نیستند، حتی کسانی که خودشان محجبه هستند.»
این جامعه شناس تاکید کرده است: «اگر وزیر کشور موضوع حجاب را مجرمانه نمی‌داند، دیگر بحثی در میان باقی نمی‌ماند. در این صورت آیا می‌تواند در برابر پرسش دیگران پاسخ دهد که چرا قانون مزبور را اجرا نمی‌کند؟ شورای اجتماعی کشور باید روشن کند که نگاهش به حجاب چگونه است؟ آیا آن را واجب شرعی می‌داند؟ اگر بلی، آیا هر واجب شرعی، لزوماً باید با الزام قانونی همراه باشد؟ برای مثال نماز واجب شرعی است، ولی آیا بجا آوردن آن الزام حقوقی است؟»
عبدی معتقد است: «باید پاسخ بهتر برای شورای اجتماعی این باشد که حجاب واجب شرعی است، ولی این امر لزوما مترادف با الزام قانونی نیست، بلکه قانون درباره پوشش و نه حجاب زنان برمبنای دیگری نظر می‌دهد. نظری که مبتنی بر عفت عمومی است که منبعث از برداشت اجتماعی و افکار عمومی است. حدی از پوشش را که مخالف عرف و عفت عمومی نباشد، مجاز می‌داند. این حد برحسب زمان و مکان تا حدی متغیر است و باید برآیند آن را در نظر گرفت.»
او افزود: «حدود ۹۰ سال پیش در ایالات متحده تصویب کردند که دامن بانوان در فضای عمومی از اندازه معینی کوچک‌تر نباشد. پلیس برای اجرای قانون همیشه متر همراه خود داشت و اندازه می‌گرفت و متخلفان را به اداره پلیس می‌برد و مطابق قانون جریمه می‌کرد.»
به گفته این تحلیلگر “شاید این برای ما خنده‌دار بیاید ولی چنین بود. امروز هم باید قانونی را برای پوشش تصویب کرد که هر پلیسی با حمایت جامعه و مردم قادر به اجرای تمام و کمال آن باشد. دادگستری نیز قاطعانه با تخطی از آن برخورد کند. ولی می‌دانیم که اجرای قانون موجود در عمل محال است و هیچکس قادر به اجرای آن نیست. بنابر این باید طرح اصلاحی ارایه کرد و فقط پوشش خلاف عفت عمومی را منع کرد.
دادگستری تهران از برخورد با “کشف حجاب” می گوید
دیدگاه دیگر؛ برخورد سخت
اما در کنار این تحلیل‌ها و راه کار‌هایی که ارائه شده است، دیدگاهی وجود دارد که معتقد به برخورد سخت با بدحجابی و یا بی حجابی است.
رئیس کل دادگستری استان تهران، سه‌شنبه ۱۵ اسفند، اعتراضات به حجاب اجباری را “حرکات مذبوحانه‌ای” خوانده که “با حمایت دشمنان اسلام در قالب کشف حجاب” در جامعه شکل گرفته است. او گفته این اعتراضات هنجارشکنی است و باید با آن قاطعانه برخورد شود.
غلامحسین اسماعیلی گفت: «برخی از افراد مرتکب بزهی می‌شوند که با توجه به شخصیت متهم و سایر شرایط مندرج در قانون می‌شود در حق او ارفاق کرد و در مجازات تخفیف قائل شد، اما اگر فردی جرمی مرتکب شود که موجبات جری شدن دیگران و زمینه گسترش و شیوع بزه در جامعه را فراهم کند باید با این شخص در چارچوب مقررات و با قاطعیت تمام برخورد شود.»
اسماعیلی جرم دسته دوم را یک چالش بزرگ اجتماعی خوانده و “کشف حجاب” را نمونه‌ای از آن دانسته است.
پیش‌تر نیز حجت الاسلام و المسلمین احمد خاتمی، عضو هیات رئیسه مجلس خبرگان رهبری، در خطبه‌های نماز جمعه به اعتراض‌های خیابانی علیه حجاب اجباری واکنش نشان داد و از این روند انتقاد کرد.
امام جمعه موقت تهران گفت که در هفته‌های اخیر، دو جریان در جامعه شکل گرفته است. یکی ترویج “بدحجابی”، “شل حجابی” و “بی‌حجابی” است و دوم جریانی که به دنبال “تئوریزه کردن” یا “عادی کردن” این مساله است. احمد خاتمی گفت: جریان دوم از معترضان حجاب اجباری که به دنبال تئوریزه کردن است، “گناهش بدتر از بدحجاب‌ها و بی‌حجاب‌ها است. ”
همچنین برخی مراجع تقلید و روحانیون برجسته نیز به تحرکات در اعتراض به حجاب اجباری انتقاد کرده اند.
آیت الله سبحانی با تأکید بر اینکه اظهار نظر در مورد حجاب نباید از سوی افراد غیرمجتهد باشد، اظهار کرد: «چیزی که حرام است اجباری بودن و نبودن آن معنایی ندارد.»
او تأکید کرد: «حجاب جزو مسلمات دین است و در قرآن کریم آیه‌های زیادی در این مورد وجود دارد.»
