پیش شرط عربستان برای عادی سازی روابط با اسرائیل؛ باید دولت فلسطینی تشکیل شود

عربستان بار دیگر بر تأسیس دولت مستقل فلسطینی به پایتختی قدس شرقی به عنوان پیش‌شرط عادی‌سازی روابط با اسرائیل تأکید کرده است؛ هر چند نماینده این کشور در سازمان ملل مدعی شده است که اجرای طرح صلح عربی سبب به رسمیت‌شناسی اسرائیل از سوی کل جهان اسلام می‌شود.

«بازتاب»؛ آرش صفار- نماینده دائم عربستان در سازمان ملل، «عبدالله المعلمی» اعلام کرد که ریاض خود را به طرح صلح عربی که خواهان پایان اشغال سرزمین‌های عربی، بازگشت اسرائیل به مرزهای 1967 و تأسیس دولت مستقل فلسطینی به پایتختی قدس شرقی به عنوان پیش شرط عادی‌سازی روابط کشورهای عربی با اسرائیل است، متعهد می‌داند.

طرح موسوم به صلح عربی، نخستین بار در سال 2002 از سوی «عبدالله بن العزیز»، پادشاه وقت سعودی ارائه شد.

به گفته المعلمی، مواضع رسمی ریاض تغییری نکرده است و پادشاهی آماده عادی‌سازی روابط با اسرائیل به محض اجرای طرح صلح عربی است.

نماینده دائم عربستان در سازمان ملل، اعلام کرد که با اجرای این طرح اسرائیل نه تنها از سوی عربستان، بلکه «کل جهان اسلام، همه 57 کشورسازمان همکاری اسلامی» به رسمیت شناخته خواهد شد.

المعلمی تأکید کرد که گذشت زمان تغییری در واقعیت اشغال سرزمین‌های فلسطین توسط اسرائیل ایجاد نمی‌کند.

در خصوص گفته‌های عبدالله المعلمی چند نکته حائز اهمیت است:

نخست اینکه، نماینده عربستان در حالی به خود حق اظهار نظر و بیان موضع از سوی کل کشورهای جهان اسلام را می‌دهد که یکی از 57 کشور عضو سازمان همکاری اسلامی ایران است که هیچ تعهدی به طرح صلح عربی ندارد و حتی در صورت بازگشت اسرائیل به مرزهای 1967 و تأسیس دولت مستقل فلسطینی، اسرائیل را به رسمیت نخواهد شناخت.

نکته دوم بیان غیرمستقیم محدودیت‌های اسرائیل از سوی المعلمی است؛ عربستان به عنوان مدعی رهبری جهان اسلام و عرب و مبتکر طرح صلح عربی، نمی‌تواند ادعاها و ابتکار دیپلماتیک خود را نادیده گرفته و همچون امارات، بحرین، مراکش و سودان بدون در نظر گرفتن محدودیت‌های ناشی از جایگاه خود در جهان اسلام و عرب و صرفا با تمرکز بر مناسبات سیاسی-امنیتی منطقه وارد فرایند عادی‌سازی با اسرائیل شود.

این امر به این معنی نیست که عربستان در واقعیت هم تا قبل از تأسیس دولت مستقل فلسطینی به پایتختی قدس شرقی، اسرائیل را به رسمیت نخواهد شناخت؛ بلکه به این معنی است که نادیده گرفتن این ملاحظات توسط بخشی از نخبگان سعودی به افزایش اختلافات داخلی و افول جایگاهی که عربستان برای خود قائل است (سخن گفتن از جانب کل جهان اسلام) می‌انجامد؛ چیزی که ریاض تمایلی به آن ندارد.

نکته سوم اینکه به نظر می‌رسد عربستان با در نظر گرفتن موقعیت خود به عنوان یک قدرت منطقه‌ای، به صرف رقابت‌ با ایران یا عدم‌قطعیت‌های ناشی از روند کاهش تعهدات امنیتی آمریکا به منطقه، از موضع ضعف –ماندن در باتلاق جنگ یمن و شکست‌های متعدد در پرونده‌های منطقه‌ای- وارد فرایند عادی‌سازی با اسرائیل نمی‌شود و تمایل دارد روابط خود با اسرائیل را در وضعیت کنونی –همکاری‌ها و هماهنگی‌های امنیتی به شکل غیررسمی- ادامه دهد.

در این شرایط احتمالا موفقیت تلاش‌های کنونی برای کاهش اختلافات و مدیریت آن‌ها میان ایران و عربستان با کاهش چالش‌های ریاض در منطقه، امکان عربستان برای پافشاری بر طرح صلح عربی به عنوان پیش‌شرط عادی‌سازی روابط با اسرائیل را افزایش می‌دهد.