پیشروی دبی با جزایر شناور
دبی با درس گرفتن از «رکود مسکن پسابحران 2008»، سبک تازه‌ای از ساخت‌وساز را تجربه می‌کند که ویژگی متمایز آن، دستیابی به یک توانایی برای «توسعه افقی جزیره تجاری امارات» است.
ظرفیت سکونتی «دبی» با پذیرش طرح معمار ایتالیایی توسط شرکت ساختمانی اروپایی، در خارج از این جزیره و روی «آب»، در حال افزایش است. مطالعات اولیه این طرح ۹ سال پیش شروع شد و در قالب آن، «نسل دوم خانه‌های روی آب» در دبی احداث می‌شود. شرکت سازنده این خانهها، پیش‌تر تکثیر نسل اول خانه‌های روی آب را با ساخت «جزیره مصنوعی جهان» در حاشیه دبی آغاز کرده بود و در حال‌حاضر اقدام برای احداث «ویلاهای شناور» موسوم به «قایق‌های مسکونی با اتاق‌های غوطه‌ور» در دریا را کلید زده است.
سرمایه‌گذاران ساختمانی در «دبی» تا پیش از بروز بحران ۲۰۰۸، در «برج‌سازی» متمرکز بودند اما با ترکیدن حباب قیمت مسکن در این جزیره ناشی از تسری بحران اقتصادی آمریکا، ساخت و سازهای انبوه در بلندمرتبه‌ها با سقوط ارزش و سختی فروش مواجه شد. اکنون سبک تازه ساخت‌وساز اگرچه ظاهر لوکس آسمانخراش‌ها را دارند اما بناهای جدید، در مقیاس محدود، «لوکس‌تر» و به‌صورت «ویلایی»، آن هم شناور روی آب احداث می‌شوند.
جزیره مصنوعی «جهان» بیش از ۵ هزار هکتار مساحت دارد و در فاصله ۴ کیلومتری ساحل دبی احداث شده است. ابعاد این جزیره حداقل دوبرابر اولین جزیره مصنوعی اطراف دبی یعنی «نخل» است. «نخل» سال ۲۰۱۴ مسکونی شد. نسل اول خانه‌های روی آب –جزیره‌های مصنوعی- از طریق افزایش پهنه ساحلی به اجرا درآمده است اما در نسل دوم این خانهها، عملا جزیره‌ای وجود ندارد بلکه «تک ویلا» روی آب ساخته می‌شود که از نمای بیرون، سازه شناور به‌نظر می‌رسد.
این سبک ساخت‌وساز عملا باعث «پیشروی دبی» در خلیج‌فارس شده است.
خانه‌های فوق لوکس چه به شکل جزایر مصنوعی و چه در قالب تک ویلاهای شناور، مشتریان خاص خود را دارد، بنابراین این نوع بازار ساخت‌وساز برای سرمایه‌گذاران یک بازار تضمینی و ضدضربه از رکود دوباره و محسوب می‌شود. حمل‌ونقل در جزایر مصنوعی دبی به شکل هوایی و دریایی امکان‌پذیر است. در جزیره مصنوعی «جهان»، ارزش هرکدام از خوشه‌ها (جزایر کوچک) تا ۸/ ۱ میلیارد دلار برآورد می‌شود. طرح توسعه جزایر مصنوعی و ساخت ویلاهای شناور، باعث غلبه «دبی» بر «محدودیت در رشد فیزیکی» شد.
«زندگی زیر آب» در دبی
دبی را شهر تبدیل آرزوهای طراحی و معماری به سازه‌های منحصربه‌فرد معرفی می‌کنند. بلندترین ساختمان دنیا (برج خلیفه)، بلندترین هتل دنیا (هتل جی‌دبلیو ماریوت مارکوئیس)، بزرگ‌ترین جزیره مصنوعی دنیا (پالم جمیرا یا جزیره نخل) و بزرگ‌ترین مال دنیا (دبی مال) همگی متعلق به این شهر هستند. مدیران این شهر حاشیه خلیج‌فارس اکنون اما رویایی دیگر در سر می‌پرورانند: خانه‌های شناور با اتاق‌های غوطه‌ور در آب. پیش از این، نسل اول زندگی روی آب در این شهر با ساخت جزیره مصنوعی نخل نمود پیدا کرد. البته ساخت جزیره مصنوعی «جهان» – ۳۰۰ جزیره کوچک شنی که در مجموع نقشه جغرافیایی جهان را روی آب ایجاد می‌کنند – و دو جزیره نخل مانند مشابه پالم جمیرا از پروژه‌های شنی دیگری است که در این شهر در دست ساخت است. اکنون اما این شهر انتظار پروژهای متفاوت را می‌کشد. در پروژه جدید دیگر خبری از آسمانخراش‌های سر به فلک کشیده نیست، بلکه قرار است با استفاده از جدیدترین فناوری‌های روز دنیا زندگی در اعماق دریا تجربه شود.
در اوایل سال ۲۰۱۶ یک شرکت هلندی طرحی را در نمایشگاه «سیتی‌اسکیپ گلوبال» دبی ارائه کرد: خانه شناور سفینه شکل. البته این طرح که در نهایت نتوانست نظر شیوخ اماراتی را به خود جلب کند، برای دبی جدید نبود. پیش از این و در سال ۲۰۱۵ طرحی از ویلاهای دریایی شناور در نمایشگاه بین‌المللی قایق دبی ارائه شد که تا آن زمان مشابه آن مشاهده نشده بود. این ویلاها همانند کشتی‌های تفریحی لنگر انداخته بودند. ویژگی برجسته این ویلاهای سه طبقه، طبقه تحتانی آن است که به‌طور کامل در زیر آب قرار دارد. در این طبقه پنجره‌های عظیم با مساحت ۲۵ مترمربع چشم‌اندازی شگفت‌انگیز از زندگی زیر دریا را در اختیار ساکنان قرار می‌دهد. جیان‌فرانکو راسیل، معمار این پروژه رویایی در این رابطه می‌گوید: «داشتن قایقی ویلایی که یک طبقه آن زیر دریا قرار دارد ایده‌ای ناب است. در این ویلاها برای رسیدن به اتاق خواب طبقه زیرین از پله‌ها پایین می‌روید. در این حالت است که زندگی زیر دریا شما را احاطه می‌کند.»
پروژهای فراتر از رویا
در پروژه جزیره مصنوعی «جهان» شهر دبی، خوشه‌ای از ۶ جزیره کوچک منطقه «قلب اروپا» را تشکیل می‌دهند. این منطقه که نمادی از قاره اروپا است، قرار است میزبان ویلاهای شناور باشد. در این منطقه برای اولین‌بار در جهان از خیابان‌هایی که آب‌وهوای آن به‌طور مصنوعی کنترل شده استفاده خواهد شد، خیابان‌هایی کاملا سرپوشیده که از ساکنان آن در برابر گرمای شدید هوا محافظت می‌شود. طراحی و ساخت ویلاهای شناوری که قرار است در این منطقه مستقر شوند، بر عهده شرکت توسعه مستغلات «کلیندینست» است. به گزارش «سی‌ان‌ان» حدود ۵۰ ویلای شناور تا پایان سال جاری میلادی آماده تحویل خواهند بود. در مجموع انتظار می‌رود تا پایان سال ۲۰۱۷ تعداد ویلاهای ساخته شده به ۱۳۱ عدد برسد. به گزارش «بیزینس اینسایدر» در اوایل سال ۲۰۱۶ اولین ویلای شناور به ارزش ۸/ ۲ میلیون دلار در منطقه «قلب اروپا» به آب انداخته شد. البته شرکت «کلیندینست» به‌دنبال ساخت ویلاهای بزرگ‌تری است که ارزش آنها چیزی در حدود ۳/ ۳ میلیون دلار خواهد بود. جوزف کلیندینست، رئیس شرکت سازنده ویلاهای شناور گفته است بیش از ۳۰ سال است که رویای ساخت این ویلاها را در سر می‌پروراند. البته نکته جالب این است که این فرد نه تنها شناگر یا ملوان نیست، بلکه ترس شدیدی از دریا دارد. کلیندینست در این باره می‌گوید: «من هرگز شنا یا غواصی نکرده‌ام. با این‌حال همیشه علاقه داشتم بفهمم در زیر دریا چه خبر است و چرا مردم برای تفریح غواصی می‌کنند.»
پس از سال‌ها مطالعه و تحقیق در خصوص پروژه‌های زیر دریا، سرانجام در سال ۲۰۰۸ کلیندینست موفق شد ایده ذهنی خود را به عنوان بخشی از پروژه «جهان» عملی کند. او با اشاره به سختی‌های این مسیر می‌گوید: «ما طراحی ویلاهای شناور را در سال ۲۰۰۸ شروع کردیم. این طرح بارها تغییر کرد. ما نمی‌توانستیم طرحی که تحسین همگان را به‌همراه داشته باشد بیافرینیم. بنابراین رقابتی را آغاز کردیم و از معمارهای ۱۰کشور جهان خواستیم تا طرح‌هایشان را ارائه کنند. در میان این طرح‌ها، این طرح جیان‌فرانکو بود که همه ما را شگفت‌زده کرد.»
چگونه زندگی زیر آب ممکن است؟
سوالی که مطرح می‌شود این است که نحوه تعادل و استحکام این ویلاها درون آب چگونه است؟ شاید در ابتدا تصور شود که ویلاهای شناور همانند قایق بالا و پایین می‌روند و ساکنان آن را هنگام توفان‌های دریایی، دریازده می‌کنند، درحالی‌که این‌گونه نیست. این خانهها به‌طور باورنکردنی ثابت هستند. در این باره جیان‌فرانکو راسیل می‌گوید؛ «تیم طراحی این پروژه ماه‌ها روی شناور و ثابت بودن این خانهها کار کردند. این کار نیاز به محاسبات دقیق و آزمایش‌های متعدد برای شبیه‌سازی محیط دریای دبی داشت.» کلیندینست نیز در این باره می‌گوید: «مردم فکر می‌کنند این خانهها در کف دریا قرار گرفته‌اند، درحالی‌که ۵/ ۱ متر با کف دریا فاصله دارند. شرکت سازنده، اطلاعات فنی درباره نحوه قرارگیری این خانهها روی آب منتشر نکرده اما مدعی شده این سازه‌ها حتی با جذر و مد دریا نیز ثابت می‌ماند.»
پنجره‌های اتاق زیرین این ویلاها که در آب غوطه‌ور است، ۵/ ۹ سانتیمتر ضخامت دارد. ویژگی این پنجره‌ها به‌گونه‌ای است که به‌نظر می‌رسد بین شما و ماهی‌ها چیزی وجود ندارد. این پنجره‌ها از جنس شیشه نیستند، چرا که شیشه توانایی مقاومت در برابر فشار آب را ندارند. برای حل این مشکل معماران با بهره‌گیری از تجربه آکواریوم و زیردریایی‌ها از نوعی پلاستیک با نام اکریلیک استفاده کرده‌اند. بنابراین سازه این پنجره‌ها بسیار شفاف است و سال‌ها در برابر آب نمکین دریا مقاوم خواهد بود. راسیل در این باره می‌گوید: «آب خلیج‌فارس بسیار شور است. بنابراین ما در به‌کارگیری مواد محدودیت داشتیم. در درون ساختمان از چوب‌های بسیار مقاوم و سنگ مرمر استفاده شده است. در واقع شما مجبور هستید از موادی استفاده کنید که در برابر دما و نمک مقاوم هستند.»
