پیروزی انقلاب اسلامی باعث رشد تحقیقات ایرانشناسی در آمریکا شد
ایرانشناس و تاریخ‌نگار عصر صفویه و عضو هیأت علمی دانشگاه دلاویر آمریکا، گفت: پیروزی انقلاب اسلامی باعث رشد تحقیقات ایرانشناسی با تمرکز بر شیعه‌شناسی شد و این رشته را رونق داد.
به گزارش بازتاب به نقل از روابط عمومی خانه کتاب، نشست «ایرانشناسی در آمریکا» با سخنرانی دکتر رودی مته، ایرانشناس و تاریخ‌نگار عصر صفویه و عضو هیأت علمی دانشگاه دلاویر در ایالات متحده آمریکا روز شنبه ۶ خردادماه در سرای اهل قلم خانه کتاب برگزار شد.
در این نشست، رودی مته با بیان اینکه تا جنگ جهانی دوم ایرانشناسی به عنوان رشته‌ای تحقیقاتی و پژوهشی در آمریکا وجود نداشت، گفت: حتی در دانشگاه‌های بزرگی مثل هاروارد و… ذخیره دانش در مورد ایران بسیار محدود بود. علاقه آمریکایی‌ها به ایران با بروز جنگ جهانی دوم افزایش پیدا کرد و بر این اساس باید روابط ایران و آمریکا را تا دهه ۵۰ و ۶۰ در چهارچوب این جنگ ارزیابی کرد.
وی با اشاره به اینکه تا سال‌های ۷۰ میلادی خبری از ایرانشناسی در آمریکا نبود، بیان کرد: ریچارد فرای ارتباط بین ایران و آمریکا را کلید زد. پرینستون و مارتین رکسون نیز در این رابطه اثرگذار بودند. تاسیس انجمنی با نام «گروه صلح» نیز در ایران شناسی آمریکا تاثیرگذار بود.
به گفته این ایرانشناس آمریکایی، لوئیز برگ اولین زن آمریکایی بود که به ایران علاقه مند شد. وی که یک مردم شناس بود، چندین کتاب معروف در مورد ایران نوشته است. همچنین نیکی کری اولین زنی که در آمریکا به مقام بالا دست یافت، موسس رشته ایران شناسی همه جانبه در آمریکا بود و نقش مهمی در تحقیقات ایران شناسی ایفا کرد.
وی بیان کرد: بعد از پیروزی انقلاب اسلامی تمام روابط ایران و آمریکا منقلب و روابط میان نهادهای آمریکایی و دانشگاهی تعطیل شد. این تعطیلی و وقفه آسیب‌های شدیدی به تحقیقات ایرانشناسی وارد کرد. مشکلاتی که در این میان رخ داد، باعث شد که تبادل علم میان دو کشور با مشکل مواجه شود و ایرانشناسان نتوانند به راحتی به ایران بیایند و در بعضی رشته‌ها مانند مردم‌شناسی تقریبا بدون تحقیقات میدانی امکان‌پذیر نبود.
مولف کتاب «زوال صفویه و سقوط اصفهان» افزود: همه این خصومت‌ها، باعث نشد که میراث ایران اسلامی تبلور، درخشانی، جذابیت و اهمیتش را از دست بدهد. این روابط به طور رسمی قطع شد اما به صورت انسانی ادامه پیدا کرده است.
مته بیان کرد: پیروزی انقلاب اسلامی باعث رشد تحقیقات ایرانشناسی در رابطه با شیعه‌شناسی شد و رشته تشیع شناسی رونق پیدا کند. این درحالی است که در گذشته تشیع یکی از بخش‌های اسلام محسوب می‌شد و آثار اندکی در این زمینه منتشر شده بود.
این ایرانشناس افزود: پس از پیروزی انقلاب اسلامی تحقیقات ایرانشناسی در آمریکا دگرگون شد و نه تنها خود را حفظ کرد بلکه به لحاظ کمیت و کیفیت گشترش پیدا کرد. از همه مهمتر اینکه روش تحقیقاتی متغیر شد و در این روزها به ایران به عنوان یک کشور منحصر به فرد که تاریخ آن از باستان تا به امروز ادامه داشته، نگاه می‌شود. مهمترین نشانه این طرز فکر جدید، تاسیس «انجمن مطالعات فارسی زبان» در ۱۹۹۶ توسط سعید ارجمند است. هدف این انجمن این است که ایران را وسیع‌تر نگاه کنید و بدانید قلمرو ایران وسیع است.
مته در پایان گفت: ما با دو شرط آینده درخشانی خواهیم داشت؛ شرط اول اینکه رییس جمهور آمریکا که نمی‌خواهم اسمش را به زبان بیاورم، استعفا دهد و یا استیضاح شود. در این صورت محدودیت ورود ایرانیان به آمریکا از بین می‌رود. شرط دوم این است که فضای عمومی در ایران بازتر شود و شکاکیت ایرانیان نسبت به بیگانگان و آمریکایی‌ها کمتر شود. همه ما جاسوس نیستیم. با این دو شرط آینده درخشانی در انتظار ایران و آمریکا خواهد بود.
یادآوری می‌شود، رودی مته، متولد سال ۱۹۵۲ میلادی در هلند است و اکنون به عنوان عضو هیأت علمی دانشگاه دلاویر در ایالات متحده آمریکا مشغول فعالیت‌های پژوهشی است. وی به موجب یک قرارداد فرهنگی که در سال ۷-۱۹۷۶ میان هلند و ایران منعقد شد، یک سال را در ایران سپری کرد و پس از سه سال تحقیق و مطالعه در مصر طی سال‌های ۱۹۸۱ تا ۱۹۸۳، به ایالات متحده رفت و در سال ۱۹۱۱ در رشته مطالعات اسلامی از دانشگاه کالیفرنیا در لس‌آنجلس دکتری گرفت.
وی رساله دکتری خود را زیر نظر نیکی کدی در موضوع تاریخ اقتصادی عهد شاه سلیمان صفوی گذراند و به عنوان استاد ممتاز و صاحب کرسی مونروئه در تاریخ خاورمیانه، به عضویت هیئت علمی دانشگاه دلاویر ایالات متحده آمریکا درآمد.
از جمله تألیفات این پژوهشگر می‌توان به کتاب «بحران در ایران: زوال صفویه و سقوط اصفهان» (لندن، ۲۰۱۲) اشاره کرد که موفق به کسب جایزۀ دوستی بریتانیا-کویت و جایزۀ جهانی کتاب سال جمهوری اسلامی ایران شد. همچنین تالیف کتاب «سیاست تجارت در ایران صفوی: ابریشم در مقابل نقره ۱۶۰۰-۱۷۳۰» توسط انتشارات دانشگاه کمبریج در سال ۱۹۹۹، جایزۀ بهترین کتاب غیرفارسی‌زبان دربارۀ تاریخ ایران را از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای او به ارمغان آورد و با دریافت جایزۀ دوستی بریتانیا- کویت به عنوان بهترین کتاب منتشر شده در بریتانیا دربارۀ خاورمیانه معرفی شد.
کتاب «لذت‌جویی: مواد مخدر و مشروبات الکلی در تاریخ ایران ۱۵۰۰-۱۹۰۰» (انتشارات دانشگاه پرینستون، ۲۰۰۵) از دیگر آثار رودی مته است که جایزۀ کتاب آلبرت حورانی سال ۲۰۰۶ را از انجمن مطالعات خاورمیانۀ آمریکای شمالی و جایزه سعیدی سیرجانی برای بهترین کتاب دربارۀ ایران در سال ۵-۲۰۰۴ را از انجمن بین‌المللی مطالعات ایرانی دریافت کرده است.
