پیام‌های پنهان و آشکار ریاض به تهران
نماینده عربستان در سازمان ملل ضمن تکرار اتهامات درباره دست داشتن ایران در حمله به آرامکو گفت: عربستان به اصل گفتوگو و حل تنش از راه مسالمت‌آمیز ایمان دارد اما هرگونه دعوت به گفتوگو باید همراه با توقف فوری تهدیدات و فعالیت‌های خصمانه باشد.
پیش‌تر محمد بن‌سلمان ولیعهد سعودی نیز گفته بود راه‌حل سیاسی در ارتباط با ایران را بر اقدام نظامی ترجیح می‌دهد.
به گزارش خبرگزاری رسمی عربستان(واس)، عبدالله بن‌یحیی المعلمی، نماینده دائم عربستان در سازمان ملل در جلسه شورای امنیت در رابطه با خاورمیانه گفت: عربستان در روز ۱۴ سپتامبر شاهد حملاتی وحشتناک به پالایشگاه‌های نفتی وابسته به شرکت سعودی آرامکو با استفاده از سلاح ایرانی بود که این حملات تقریبا ۵۰ درصد از تولید نفت کشور را کاهش داد. او گفت: این اقدام خصمانه نقض آشکار قوانین و عرف بین‌المللی و همچنین تجاوز به امنیت و صلح بین‌المللی به‌شمار می‌رود و جامعه بین‌المللی باید موضعی تاریخی در این رابطه اتخاذ کند. المعلمی گفت: ما نه به‌دنبال جنگ هستیم، نه آن را می‌خواهیم و نه آتش آن را شعله‌ور می‌کنیم اما همزمان برای حمایت از خاک، شهروندان و منافع خود در برابر تجاوزهای دشمن دریغ نخواهیم کرد و تمام ابزارهای قانونی را به کار خواهیم گرفت.
به گزارش اقتصادنیوز ،این مقام سعودی در بخش دیگری از سخنرانی خود گفت: عربستان به اصل گفتوگو و حل درگیری‌ها از راه‌های مسالمت‌آمیز ایمان دارد اما هرگونه دعوت به گفتوگو باید همراه با توقف فوری تهدیدات و فعالیت‌های خصمانه باشد. او در اشاره غیرمستقیم به ایران گفت: کشورهایی که ما را به گفتوگو دعوت می‌کنند باید در ابتدا سیاست صادر کردن انقلاب و ایجاد اختلافات فرقه‌ای در کشورهای دیگر به منظور دخالت در امور داخلی آن کشورها را متوقف کنند. نماینده عربستان در سازمان ملل پیش از این نیز تاکید کرده بود که عربستان آماده ایجاد روابط دوستانه و همکاری میان کشورهای عربی و ایران براساس اصل حسن همجواری، عدم دخالت در امور داخلی و احترام به حاکمیت کشورها است.
ترجیح راه‌حل سیاسی
ولیعهد عربستان اوایل مهر ماه در گفتوگو با شبکه «پی‌بی‌اس» با هشدار نسبت به خطرات وقوع جنگ برای اقتصاد جهانی، از ترجیح راه‌حل سیاسی بر اقدام نظامی در ارتباط با ایران سخن گفت. بن‌سلمان همچنین گفت دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا باید با حسن روحانی رئیس‌جمهور ایران دیدار کند تا یک توافق جدید پیرامون برنامه هسته‌ای و فعالیت‌های ایران در سراسر خاورمیانه منعقد شود. او سال ۲۰۱۷ در گفتوگو با شبکه ام‌بی‌اس عربستان گفته بود سعودی منتظر نخواهد نشست که ایران جنگ را به عربستان بکشاند، بلکه این ماییم که جنگ را به داخل خاک ایران خواهیم کشاند. از این‌رو تحلیلگران این اظهارات جدید بن‌سلمان را چرخشی آشکار از مواضع قبلی او می‌دانند که ناشی از ذهنیت جدید او از تغییر روندها و رویکردها در سطح منطقه و بین‌الملل است.
واکنش ایران
علی لاریجانی، رئیس مجلس شورای اسلامی نیز در گفتوگو با «الجزیره» با اشاره به سخنان ولیعهد عربستان، از موضع محمد بن‌سلمان برای «حل مساله از راه گفتوگو با تهران» استقبال کرد و گفت: «درهای ایران به روی سعودی‌ها باز است.» لاریجانی تاکید کرد که گفت‌وگوی ایران با عربستان «بسیاری از مشکلات منطقه را حل خواهد کرد». او همچنین به انصار‌الله یمن توصیه کرد هرگونه آتش‌بس را بپذیرند. جنگ یمن به اصلی‌ترین اختلاف تهران و ریاض در منطقه تبدیل شده است و مقامات جمهوری اسلامی تاکید می‌کنند که هرگونه پیشرفت در گفتوگو با عربستان به توقف جنگ یمن بستگی دارد. ایران همواره خواستار گفتوگو با کشورهای منطقه از جمله عربستان و حل اختلافات از طریق راه‌های مسالمت‌آمیز بوده است. محمدجواد ظریف، وزیرخارجه اخیرا در گفت‌وگویی تاکید کرد که اگر شرایط مناسب فراهم شود، آماده سفر به ریاض برای حل اختلافات خواهد بود.
میانجیگری پاکستان و عراق
همزمان با این اظهارات، عمران خان نخست‌وزیر پاکستان با هدف میانجیگری میان ایران و عربستان سعودی در تلاش است تا دیدگاه‌های بعضا متضاد دو کشور را درباره مسائل منطقه به یکدیگر نزدیک کند. در همین چارچوب خان سفرهایی را به تهران و ریاض در ماه گذشته انجام داد که به‌زعم ناظران نوعی انتقال پیام میان ایران و عربستان سعودی بوده است. اگرچه مقامات سعودی تاکید کرده‌اند که پیامی را به نخست‌وزیر پاکستان برای انتقال به ایران نداده‌اند، بلکه اقدامات او، تلاش‌های شخصی برای کاستن از سطح تنش است.
همزمان عادل عبدالمهدی، نخست‌وزیر عراق نیز تلاش‌هایی را برای کاهش تنش میان ایران و عربستان انجام داد که تاکنون به نتیجه‌ای نرسیده است. اما سیدعباس موسوی، سخنگوی وزارت امورخارجه ایران در گفتوگو با آناتولی درباره میانجیگری پاکستان و عراق درباره رابطه با عربستان اظهار کرد: «ما حاضریم در هر سطحی چه با واسطه و چه بدون واسطه با عربستان مذاکره کنیم.» او درباره اینکه آیا احتمال دارد در طرح نشست منطقه‌ای بغداد که از سوی برهم صالح، رئیس‌جمهوری عراق در نیویورک ارائه شده، دیدار سعودی – ایرانی شکل بگیرد، گفت: «اگر چنین نشستی برگزار شود، ما حاضریم دو طرفه یا در جمع با عربستان مذاکره کنیم.»
بررسی طرح ابتکاری ایران برای خلیجفارس
همزمان با این تحولات، معاون وزیرخارجه کویت گفت، کشورش درحال بررسی طرح ابتکاری رئیس‌جمهور ایران برای امنیت خلیجفارس است. به گزارش خبرگزاری فارس، الجارالله درباره طرح ابتکاری «حسن روحانی» رئیس‌جمهور ایران درباره امنیت خلیجفارس نیز گفت: «کویت این طرح ابتکاری را تحویل گرفته و اکنون در حال بررسی آن هستیم و هر زمان درباره آن تصمیم‌گیری کنیم به تهران ابلاغ خواهیم کرد.»
حسن روحانی رئیس‌جمهور ایران در سخنرانی خود در هفتاد و چهارمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل به تشریح طرح ایران درباره امنیت خلیجفارس پرداخت و گفت: «بنا به مسوولیت تاریخی کشورم در حفظ امنیت، صلح، ثبات و پیشرفت در منطقه خلیجفارس و تنگه هرمز، همه کشورهایی را که از تحولات خلیجفارس و تنگه هرمز متاثر می‌شوند به «ائتلافِ امید» یعنی «ابتکار صلح هرمز» (Hormoz Peace Endeavor) دعوت می‌کنم.» روحانی افزود که «هدف «ائتلاف امید» ارتقای صلح، ثبات، پیشرفت و رفاه کلیه ساکنان حوزه تنگه هرمز و تفاهم متقابل و روابط صلح‌آمیز و دوستانه میان ایشان است.
ظریف پیش‌تر و در اوایل روی کار آمدن دولت روحانی مجمع گفت‌وگوهای منطقه‌ای را پیشنهاد داد که تاکنون واکنشی از سوی عربستان سعودی به دنبال نداشته است. وزیرخارجه ایران در سال ۹۶ و در یادداشتی در روزنامه فایننشال‌تایمز مجددا نوشت جمهوری اسلامی ایران پیشنهاد می‌کند که یک مجمع گفت‌وگوی منطقه‌ای در خلیجفارس شکل گیرد. دعوت دیرپای ما برای گفتوگو همچنان بر جای خود است و ما منتظر روزی هستیم که همسایگانمان این دعوت را بپذیرند و متحدان آنها در اروپا و غرب آن را تشویق کنند.
