پشت پرده کارت دعوت ترامپ برای تهران ؛ این پارادوکس رفتاری، “غیر ارادی” بوده یا “هدایت شده” و محصول “بازی هوشمندانه” کاخ سفید ؟

مروری بر ترکیب کابینه دونالد ترامپ نیز در تحلیل محتوای سخنان وی می تواند موثر باشد. افرادی مانند جان بولتن، مایک پمپئو ، رودی جولیانی و مایک پنس که در دولت ترامپ گرایشات ضد ایرانی شدیدی دارند، هدایت بازی با ایران را پس از خروج ایالات متحده از برجام از دست داده اند.

اظهارات اخیر دونالد ترامپ رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا مبنی بر گفت و گوی بدون پیش شرط با مقامات ایرانی، مولد تحلیل ها و گمانه زنی های زیادی در فضای بین الملل بوده است. بسیاری از تحلیلگران بر این باورند که پارادوکس رفتاری ترامپ و دیگر مقامات آمریکایی در قبال ایران،معلول سردرگمی آنها در مواجهه با “ایران قدرتمند” می باشد. به عبارت بهتر، ترامپ از یک سو بر تقابل با جمهوری اسلامی ایران اصرار می ورزد و از سوی دیگر، نسبت به عواقب و تبعات این مواجهه به شدت نگران است. اظهارات و هشدارهای اخیر مقامات کشورمان به ترامپ و دیگر مقامات آمریکایی در این خصوص موثر بوده است.

آنچه مسلم است اینکه اظهارات ترامپ را باید در کنار اظهارات مایک پمپئو وزیر امور خارجه ایالات متحده آمریکا در قبال ایران مورد تحلیل و تفسیر قرار داد. مایک پمپئو از سویی جمهوری اسلامی ایران را نسبت به مداخله در منطقه و حمایت از تروریسم! متهم کرده و از سوی دیگر، خواستار گفت و گو با کشورمان شده است. به راستی “پارادوکس گفتاری و رفتاری” مقامات آمریکایی در قبال ایران چگونه قابل توجیه و تفسیر است ؟ آیا این پارادوکس رفتاری، “غیر ارادی” بوده یا باید آن را “هدایت شده” و محصول یک “بازی هوشمندانه” از سوی تیم سیاسی حاضر در کاخ سفید دانست ؟واقعیت امر این است کهتحلیل این پارادوکس فتاری چندان دشوار و پیچیده به نظر نمی رسد.

به گزارش نامه نیوز، در این خصوص بهتر است گریزی به اظهارات برژینسکی در ابتدای هزاره سوم میلادی بزنیم. زبگنیو برژینسکی، از استراتژیستهای مطرح آمریکایی در زمان حیات خود و در دوران ریاست جمهوری جرج واکر بوش، هشدار معناداری را به مقامات کاخ سفید در خصوص ایران مخابره کرده بود:

“ایران همواره در این منطقه وجود خواهد داشت و چه خوش‌مان بیاید، چه نیاید در منطقه مهم خواهد بود. این به نفع ماست که در درجه اول از هرگونه درگیری اجتناب ورزیم؛ زیرا درگیری ایران و آمریکا چه تعمدی باشد، چه تصادفی، آمریکا را درگیر کشمکشی می‌کند که هم ایران و هم عراق را در بر می‌گیرد. این مانع، اصرار احمقانه آمریکا به این است که ایران به عنوان پیش شرط گفت‌وگو درباره برنامه هسته‌ای‌اش، آن را متوقف کند. با صراحت بگویم اصلاً درک نمی‌کنم وقتی شخص عاقلی واقعاً خواستار مذاکرات است، چه طور می‌تواند چنین شرطی بگذارد؛ مگر این که هدفش جلوگیری از مذاکرات باشد. من نمی‌خواهم آمریکا خواهان نزاع با ایران باشد؛ چرا که به نظر من آمریکا بدون جنگ با ایران حال و روز بهتری خواهد داشت. ”

برزینسکی تنها استراتزیست برجشسته و مشهور آمرکیایی نبود که نسبت به عدم درک مفهوم “ایران قدرتمند” هشدار داد. بلکه بسیاری از استراتژیستهای آمریکایی بر اساس محاسبات رئالیستی و واقع گرایانه خود، خواستار ” شناسایی ایران قدرتمند” و یاد گرفتن قواعد زندگی در کنار آن از سوی دولتهای آمریکایی بوده و هستند. این قاعده در خصوص دولت ترامپ نیز صادق است. رئیس جمهور فعلی ایالات متحده آمریکا از سویی به مانند سایر روسای جمهور قبلی خود از سیاست “تغییر رژیم ” در ایران حمایت علنی می کند و از سوی دیگر، نمی تواند قدرت جمهوری اسلامی ایران در منطقه و نظام بین الملل را نادیده انگارد. به عبارت بهتر، میان “هدف آمریکا” و ” واقعیات جاری در قبال ایران” فاصله و شکافی معنادار وجود دارد. این فاصله عمیق، مولد نوعی “پارادوکس غیر ارادی” در سخنان و مواضع مقامات آمریکایی محسوب می شود.باید میان این پارادوکس رفتاری و اتخاذ سیاست ” چماق” و ” هویج” تفکیک قائل شد زیرا اولی منبعث از سردرگمی استراتژیک آمریکا در قبال ایران و دومی، برخاسته از نوعی بازی محاسبه شده است. واقعیت امر این است که عدم تمایل مقامات ایرانی مبنی بر گفت و گو با ایالات متحده آمریکا و خصوصا دولت ترامپ، ریشه در قاطعیت و هوشمندی مقامات کشورمان دارد.

مروری بر ترکیب کابینه دونالد ترامپ نیز در تحلیل محتوای سخنان وی می تواند موثر باشد. افرادی مانند جان بولتن، مایک پمپئو ، رودی جولیانی و مایک پنس که در دولت ترامپ گرایشات ضد ایرانی شدیدی دارند، هدایت بازی با ایران را پس از خروج ایالات متحده از برجام از دست داده اند. آنها از یک سو با مواضع صریح مقامات کشورمان رو به رو شده و از سوی دیگر، قدرت مانور بین المللی و منطقه ای خود را برای مواجهه با نظام و ملت ایران کافی نمی دانند. ترامپ در سال 2017 میلادی ( سال گذشته ) و درست زمانی بازی را در مقابل ایران باخت که حکومت داعش در سوریه و عراق متعاقب جانفشانی های جبهه مقاومت و علی رغم حمایتهای مکرر واشنگتن ، ریاض و تل آویو از گروه های تروریستی و تکفیری سقوط کرد. شکست متحدان آمریکا و مهره های عربستان در انتخابات سراسری لبنان و عراق و افزایش تصاعدی هزینه های جنگ یمن برای ریاض و …..، جملگی بسیاری از محاسبات دولت ترامپ در قبال ایران را بر هم ریخته است. هم اکنون ترامپ از نوعی “استیصال منطقه ای ” در برابر ایران رنج می برد. از سوی دیگر، ترامپ به واسطه حضور افرادی مانند “رودی جولیانی” و “جان بولتن”در تیم انتخاباتی و سیاسی خود که از حامیان مستقیم گروهک تروریستی منافقین محسوب می شوند، چاره ای جز سردادن شعارهای ساختار شکن و رادیکال علیه ایران نمی بیند. با استناد به چنین واقعیاتی ، می توان منگنه ای که ترامپ در میان آن قرار گرفته است را به خوبی تصور کرد! محصول این فشار ، بروز اظهارات و مواضعی است که حالتی کاملا دوگانه دارد.

در نهایت اینکه گفت و گوی ایران و آمریکا پیش شرطهای گوناگونی دارد که واشنگتن باید به همه آنها تن دهد: از بازگشت بی قید و شرط به برجام تا شناسایی ایران قدرتمند و موارد دیگر. همان گونه که تاکید شد، تعلل ایالات متحده آمریکا در شناسایی ایران قدرتمند و یادگیری قواعد زندگی با آن ( مطابق توصیه افرادی مانند برژینسکی) نه تنها تاثیری در جلوگیری از تحقق قدرت روز افزون منطقه ای و بین المللی کشورمان ندارد، بلکه ضربات جبران ناپذیری را به کاخ سفید وارد خواهد کرد. در انتخابات ریاست جمهوری سال 1980، “ایران اسلامی” به کلید واژه ای تلخ برای جیمی کارتر رئیس جمهور دموکرات این کشور تبدیل شد. کارتر در آن زمان دستاوردهایی در مسائل داخلی آمریکا داشت : ایجاد نزدیک به ده میلیون شغل و کاهش کسری بودجه آمریکا و ایجاد برخی اصلاحات دولتی از جمله اقداماتی بود که محبوبیت کارتر را در نزد افکار عمومی افزایش داده بود. با این حال با تسخیر لانه جاسوسی در 13 آبان سال 1358 و ایستادگی قدرتمندانه ایران در مقابل آمریکا، وی در انتخابات ریاست جمهوری سال 1980 شکست خورد و عرصه قدرت را به رونالد ریگان سپرد.آنچه مسلم است اینکه ترامپ و همراهانش می توانند با مشاهده سرنوشت کارتر از وی عبرت بگیرند! ممکن است روزی فرا برسد که “ایران” به کلید واژه و اسم رمز شکست ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری آتی تبدیل شود.