پدیده‌ای کم‌نظیر در آسمان ایران/ ماه کامل در پایین‌ترین ارتفاع ۱۸ سال اخیر

ماه کامل خرداد امسال که با نام سنتی «ماه توت‌فرنگی» شناخته می‌شود، در جنوبی‌ترین مدار خود نسبت به افق زمین قرار گرفته و کمترین ارتفاع ممکن را در آسمان شب تجربه خواهد کرد.

علی ابراهیمی سراجی، عضو کمیته آماتوری انجمن نجوم ایران، با اشاره به این پدیده نادر گفت: ماه توت‌فرنگی برخلاف تصور عموم، نامش را از رنگ خود نگرفته، بلکه برگرفته از فصل برداشت توت‌فرنگی در برخی فرهنگ‌ها، به‌ویژه بومیان آمریکای شمالی است. در واقع، این نام‌گذاری‌ها بیشتر جنبه فرهنگی دارند تا علمی.

او افزود: شامگاه ۲۱ خرداد، ماه کامل در افق جنوب شرقی طلوع کرده و در مداری بسیار پایین‌تر از حد معمول حرکت خواهد کرد. این اتفاق، حاصل چرخه‌ای ۱۸ ساله در مسیر مداری ماه است و تا سال‌ها تکرار نخواهد شد.

به گزارش ایسنا، ابراهیمی با اشاره به اینکه ماه کامل این شب در فاصله حدود ۴۰۰ هزار کیلومتری از زمین قرار دارد، توضیح داد: این وضعیت به موقعیت ماه در اوج مداری‌اش مربوط است که موجب می‌شود اندازه ظاهری ماه کمی کوچک‌تر از مواقع دیگر به نظر برسد.

 ویژگی‌های علمی پدیده

وی تصریح کرد: پدیده ماه کامل در این حالت، نه‌تنها کم‌ارتفاع‌ترین طلوع ماه بدر در ۱۸ سال اخیر است، بلکه به دلیل نزدیکی به اوج مداری، ماه با سرعت کمتری در آسمان حرکت کرده و مسیر کوتاه‌تری را نسبت به سایر ماه‌های کامل طی می‌کند.

به گفته او، طلوع و غروب این ماه در نقاط دورافتاده جنوب شرقی و جنوب غربی آسمان خواهد بود و مسیر آن در آسمان به شکل کمانی کوتاه جلوه می‌کند.

 بهترین زمان و ابزار برای رصد

ابراهیمی تأکید کرد: بهترین زمان برای مشاهده این رویداد، شامگاه چهارشنبه ۲۱ خرداد است. علاقمندان می‌توانند با چشم غیرمسلح آن را ببینند؛ اما برای رصد جزئیات سطحی مانند دهانه‌های ماه، استفاده از دوربین دوچشمی یا تلسکوپ توصیه می‌شود.

 آیا ماه همیشه در شب چهاردهم کامل است؟

این کارشناس نجوم در پاسخ به این پرسش رایج گفت: برخلاف باور عمومی، لزوماً هر ماه بدر در شب چهاردهم رخ نمی‌دهد. زمان دقیق ماه کامل به موقعیت مداری و فاصله ماه از زمین بستگی دارد و ممکن است در شب سیزدهم، چهاردهم یا پانزدهم رخ دهد. در خرداد امسال، ماه بدر در شب پانزدهم اتفاق می‌افتد.

 نام‌هایی با ریشه فرهنگی نه علمی

ابراهیمی در پایان خاطرنشان کرد: نام‌هایی چون «ماه توت‌فرنگی»، «ماه رز» یا «ماه چمن‌زار» بیشتر بر پایه باورها و تقویم‌های بومیان سرخ‌پوست و اروپایی شکل گرفته‌اند و از نظر علمی پایه‌ محکمی ندارند، اما در ترویج علم نجوم میان عموم مردم نقش مثبتی ایفا می‌کنند.