پتروشیمی چند نفر را سر کار می‌گذارد؟!
کم‌تر از یک ماه به انتخابات ریاست جمهوری باقی مانده و بازار وعده و وعید و شعار داغ‌تر از همیشه است. کاندیداهای ریاست جمهوری برای نشان دادن برتری خود نسبت به سایرین پا در هر قلمرویی می‌گذارند، غافل از اینکه برخی از این برگ برنده‌هایی که رو می‌کنند نه تنها باعث برتری آن ها نمی‌شود، بلکه به دلیل نداشتن اطلاعات کافی به عنوان یک نکته منفی به کارنامه وعده‌هایشان اضافه می‌شود. “پتروشیمی” از همان قلمروهای مذکور است که دادن وعده و وعید بر پایه این صنعت، برخی از نامزدهای ریاست جمهوری را به چالش کشید.
پتروشیمی ابتدا سیدابراهیم رئیسی را به چالش کشید. این نامزد ریاست جمهوری وعده‌ای مبنی بر افزایش تولید پتروشیمی ایران به ۱۲ میلیون تن را ارائه کرد که بازتاب‌های گسترده‌ای در شبکه‌های اجتماعی داشته است.
وی در جمع نمایندگان اصولگرای مجلس گفته بود “تولید پتروشیمی دو میلیون تن است که ما می‌توانیم آن را به ١٢ میلیون تن برسانیم.” این درحالی است که میزان تولید پتروشیمی ایران هم اکنون نزدیک ۶۰ میلیون تن است.
از سوی دیگر محمدباقر قالیباف، دیگر نامزد دوازدهمین انتخابات ریاست جمهوری در برنامه تبلیغاتی خود در تلویزیون مدعی شد با هر یک میلیون تن افزایش تولیدات پتروشیمی، دویست هزار شغل مستقیم و چهارصد هزار شغل غیر مستقیم ایجاد می شود.
به گفته وی در صنایع پتروشیمی به ازای هر یک میلیون تن، ۲۰۰ هزار شغل به صورت مستقیم و ۴۰۰ هزار شغل غیر مستقیم ایجاد می‌شود. بنابراین قادر هستیم با سرمایه‌گذاری و تکنولوژی داخلی و سرمایه‌گذاری هایی که تاکنون صورت گرفته و به خاطر دخالت چهار درصد باعث شده است از این ظرفیت استفاده نشود، می‌توانیم ۸ میلیون تن به ظرفیت پتروشیمی اضافه کرده یعنی ۱ میلیون و ۶۰۰ هزار شغل مستقیم و بیش از ۳ میلیون شغل غیرمستقیم ایجاد کنیم.
البته به گفته کارشناسان اگر این آمار درست باشد به منزله تأیید شتاب دولت فعلی در راه‌اندازی فازهای مختلف در پارس جنوبی با جذب سرمایه و مشارکت خارجی است و این که مسیر اشتغال از رفع تحریم ها و جلب سرمایه و مشارکت خارجی در پروژه‌های نفت و گاز و افزایش تولید و صادرات محصولات خصوصا فرآورده های پتروشیمی می گذرد.
دوم این که ظرفیت تولید پتروشیمی در ایران ۶۰ میلیون تن است و اگر گزاره آقای قالیباف را بپذیریم به این معنی است که تنها با پتروشیمی می توان شمار شاغلان را به ۳۶ میلیون نفر رساند. به عبارت دیگر در حال حاضر تعداد شاغلان ما در بخش های مختلف تولیدی و خدماتی و صنعتی در کل ۲۲ میلیون نفر است ولی پتروشیمی به تنهایی می تواند ۳۶ میلیون شغل ایجاد کند.
همچنین کارشناسان بر این باورند که تاکنون مشخص شده در هر کدام از مراکز پتروشیمی چقدر شغل ایجاد شده است. اینکه کسی بگوید ما می‌توانیم ۲۰ برابر معمول در حوزه پتروشیمی اشتغال ایجاد کنیم، بی‌توجهی به علم اقتصاد است.
واکنش دولت به یک ادعا
ادعای رئیسی و قالیباف با انتقاد جدی اسحاق جهانگیری – معاون اول رئیس جمهور و کاندیدای دوازدهمین انتخابات ریاست جمهوری – مواجه شد تا جایی که او در نخستین مناظره کاندیداهای ریاست جمهوری با ارائه آمارهایی از افزایش سطح تولید پتروشیمی‌های کشور در دولت یازدهم این تفکر که می‌توان از این طریق شغل‌های زیادی به وجود آورد را رد کرد.
به گفته وی در دولت یازدهم 9 میلیون تن به ظرفیت پتروشیمی اضافه شده است که اگر این میزان را در 600 ضرب کنیم 5 میلیون و 400 هزار شغل ایجاد می‌شود که این صحت ندارد و هرکاری راه خودش را دارد.
پاسخ کارشناسان به موارد مطرح شده
همانطور که گفته شد، اظهارات قالیباف در مورد پتروشیمی با واکنش شدید کارشناسان مواجه شد که این واکنش از طریق رسانه‌های متعددی منتشر شد.
در این راستا محمد فاضلی استادیار دانشگاه شهیدبهشتی و معاون پژوهشی مرکز بررسی‌های استراتژیک در یادداشتی به ادعاهای قالیباف پاسخ داد و توضیح داد ادعای قالیباف اگر درست باشد که هر یک میلیون تن تولید پتروشیمی ۲۰۰ هزار شغل مستقیم و ۴۰۰ هزار شغل غیرمستقیم درست می‌کند، پس با تولید ۶۴ میلیون تن مواد پتروشیمی باید ۱۲۸۰۰۰۰۰ (دوازده میلیون و هشتصدهزار) نفر ایرانی به صورت مستقیم در صنایع پتروشیمی و ۲۵۶۰۰۰۰۰ (بیست‌وپنج میلیون و ششصد هزار نفر) به صورت غیرمستقیم در صنایع مرتبط با پتروشیمی کار کنند. این یعنی فقط ۳۸۴۰۰۰۰۰ (سی‌وهشت میلیون و چهارصد هزار نفر) ایرانی در صنایع مرتبط با پتروشیمی کار می‌کنند؛ بد نیست بدانید کل شاغلان کشور حدود ۲۵ میلیون نفر است.
همچنین سیدحمید حسینی، عضو اتحادیه صادرکنندگان نفت، گاز و پتروشیمی، درمورد وعده اشتغالزایی قالیباف، کاندیدای ریاست‌جمهوری، در حوزه پتروشیمی گفت: صنایعی چون پتروشیمی صنایع سرمایه بر و نیازمند تکنولوژی بالا هستند و بسیاری از کارها در این صنعت به شکل هوشمند کنترل می شود. به گفته وی نگاه به صنعت‌گران پتروشیمی نباید به‌عنوان یک صنعت اشتغالزا باشد. صنعت پتروشیمی کارگربر و اشتغالزا نیست و هرکس فکر کند از طریق صنعت پتروشیمی مخصوصا بخش بالادستی و میان دستی می توان اشتغالزایی کرد، به این معنا است که صنعت پتروشیمی را نمی‌شناسد.
حسینی با تاکید بر این که انتظار از پتروشیمی برای اشتغالزایی، انتظاری غیرمنطقی و غیر کارشناسی است، درمورد وعده قالیباف برای اشتغال ۲۰۰ هزار نفر به صورت مستقیم و ۴۰۰ هزار نفر به صورت غیرمستقیم به ازای هر یک میلیون تن تولید، گفت: هم اکنون ظرفیت اسمی پتروشیمی ۶۰ میلیون تن و ظرفیت تولید ۵۰ میلیون تن است، بنابراین الان باید ۱۰ میلیون شغل مستقیم و ۴۰ میلیون شغل غیر مستقیم ایجاد می شد به گونه ای که نیازمند واردات کارگر از خارج باشیم
این عضو اتحادیه صادرکنندگان نفت، گاز و پتروشیمی ادامه داد: ایشان یا صفری را اشتباه گفته اند یا محاسباتشان مانند وعده رشد اقتصادی سالانه ۲۶ درصد و ۲.۵ برابر کردن تولید ناخالص ملی است.
همچنین موید حسینی صدر،نماینده سابق مجلس شورای اسلامی گفت هیچ فردی منکر این امر نیست که کشور باید در صنعت پتروشیمی توسعه و پیشرفت داشته باشد، اما این که شخصی عنوان کند می‌تواند در صنایع پتروشیمی به ازای هر یک میلیون تن محصول، ٢٠٠ هزار شغل به صورت مستقیم و ٤٠٠ هزار شغل غیرمستقیم ایجاد کند، دچار اشتباه محاسباتی شده و این هدف غیر قابل تحقق است، زیرا نمی‌توان همه افراد بیکار کشور را وارد کار در صنایع پتروشیمی کرد.
وی با اشاره به اینکه ایجاد اشتغال در حوزه پایین دست پتروشیمی به الزام‌هایی همچون بازار صادراتی، تجهیزات فنی و غیره نیاز دارد و این حوزه بخش سرمایه‌بر است، افزود: این که شخصی انتظار داشته باشد که کل مشکلات کشور و اشتغال جوانان با توسعه صنایع پتروشیمی حل شود سخنی غیرکارشناسی است.
