پاسخ ایران به قطعنامه احتمالی شورای حکام/ فضای پیش رو فضای تنش است یا گفت و گو؟

علی اکبر صالحی اعلام کرده است که صدور قطعنامه شواری حکام علیه ایران، واکنش تهران را در پی خواهد داشت. آیا تهدید ایران، تغییری اساسی در موضع احتمالی شورای حکام ایجاد خواهد کرد؟ آیا شاهد افزایش تنش‌ها بر سر پرونده هسته‌ای ایران خواهیم بود؟

«بازتاب»؛ آرش صفار– در پی توقف اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی از سوی تهران، خبرگزاری «رویترز» اعلام کرده بود که به نامه‌ای دست یافته که در آن ایران تهدید کرده در صورتی که اعضای شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در نشست دوشنبه این نهاد -که قرار است بر تحولات اخیر در پرونده هسته‌ای ایران تمرکز داشته باشد- از موضع ضد ایرانی واشنگتن حمایت کنند، به توافق اخیر درباره بازرسی‌ها با آژانس پایان می‌دهد.

در پی توقف اجرای پروتکل الحاقی، «رافائل گروسی»، مدیرکل آژانس در سفر به تهران به توافقاتی با سازمان انرژی اتمی برای ادامه بازرسی‌های آژانس، به مدت سه ماه دست یافته بود.

آمریکا در نامه‌ای به اعضای شورای حکام از تلاش برای صدور قطعنامه‌ای در ارتباط «نگرانی فزاینده شورای حکام در ارتباط با همکاری ایران با آژانس» خبر داده بود که بر اساس نامه مورد ادعای رویترز، با حمایت سه کشور اروپایی همراه است.

روز یکشنبه، «علی اکبر صالحی»، رئیس سازمان انرژی اتمی در حاشیه نشست کمیسیون امنیت ملی مجلس، ضمن تأیید ارسال نامه توسط ایران، گفت «در صورتی که شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نسبت به اقدام ایران مبنی بر توقف پروتکل الحاقی قطعنامه‌ای را علیه کشورمان صادر کنند، ایران واکنش مناسبی را خواهد داشت».

صالحی ظاهرا در پاسخ به نارضایتی مجلس از شیوه اجرای قانون «اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها»، اعلام کرد که پیوست بیانیه مشترک سازمان انرژی اتمی با آژانس، «به ‌دلیل ملاحظات حفاظتی و ضرورت پنهان ماندن مکان تأسیسات کلیدی ایران» محرمانه است.

هم‌زمان با این تحولات، «وال استریت ژورنال»، یکشنبه 28 فوریه، از قول دیپلمات‌های ارشد اروپایی خبر داده است که ایران پیشنهاد اتحادیه اروپا برای مذاکره با آمریکا در نشست کمیته نظارت بر برجام را رد کرده است.

گفتنی است پیش از این، کشورهای اروپایی پیشنهاد شرکت ایالات متحده در نشست 1+4 را مطرح کرده بودند که این پیشنهاد که با استقبال آمریکا روبه‌رو شد؛ با این وجود تهران به این پیشنهاد سه کشور اروپایی پاسخی نداده بود؛ همین موضوع سبب شد تا سخنگوی وزارت خارجه آمریکا چند روز پیش اعلام کند که صبر کشورش مقابل ایران برای بازگشت به مذاکرات برای احیای توافق هسته ای ۲۰۱۵، بی‌پایان نیست.

وال استریت ژورنال توضیح داده است که مقام‌های ایرانی خواهان تضمین واشنگتن درباره لغو برخی تحریم‌ها، پس از نشست 1+4 با مشارکت آمریکا شده‌اند؛ این در حالی است که مقام‌های واشنگتن، لغو هر گونه‌ای از تحریم‌ها را منوط به مذاکره رو در رو با ایران دانسته‌اند.

به گفته دیپلمات‌های اروپایی، علیرغم موضع ایران، امیدواری نسبت به مذاکره مستقیم در ماه‌های آینده از بین نرفته است و به باور ایشان اقدام ایران، بیش‌تر در راستای افزایش اهرم‌های خود برای مذاکره است؛ با این وجود این دیپلمات‌ها امکان گفتگوهای مستقیم تا قبل از سال جدید ایرانی را منتفی دانسته‌اند.

با توجه به آنچه گفته شد، به نظر نمی‌رسد، که مواضع شورای حکام به واسطه نامه ایران دچار تغییر اساسی شود –اگر چه ممکن است لحن قطعنامه احتمالی، با هدف باز نگه‌داشتن مسیر دیپلماسی، چندان شدید نباشد- چرا که از یک‌سو آژانس خود را یک نهاد تخصصی می‌داند و مدعی عدم دخالت موضوعات سیاسی در شیوه برخورد خود با موضوعات هسته‌ای است و از سوی دیگر، ممکن است شورای حکام نامه ایران را نوعی باج‌خواهی تفسیر کند که نه تنها در روابط آتی تهران با آژانس بلکه در سطح کلی‌تر روابط تمامی اعضا با این نهاد، تأثیر منفی خواهد گذاشت.

بنابراین این احتمال وجود دارد که در ماه‌های آتی شاهد افزایش تنش میان ایران و غرب در موضوع پرونده هسته‌ای ایران و احیای برجام باشیم؛ اگر چه این تنش‌ها به معنی پایان امیدها و تلاش‌ها برای احیای توافق هسته‌ای نخواهد بود.