ویترین کتاب؛ معضل مشترک کتابفروشان ایرانی و ایتالیایی
رئیس اتحادیه ناشران و کتابفروشان ایتالیا تعداد کم کتابفروشی‌ها در مقایسه با ناشران را مشکلی جدی دررساندن کتاب به مشتریان این کشور می‌داند؛ معضلی که بازار ایران هم درگیر آن است.
سی‌امین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، امسال میزبان یکی از کشورهای مطرح در صنعت نشر بود؛ ایتالیا. در جریان برگزاری این رویداد در مجموعه نمایشگاهی شهر آفتاب، در محل غرفه کشور مهمان ویژه، فرصت کوتاهی دست داد تا با «آلفیری لورنزون» رئیس اتحادیه ناشران و کتابفروشان ایتالیا درباره وضعیت بازار کتاب در این کشور و مسائل مبتلابه آن به گفتگو بنشینیم که حاصل آن از نظر مخاطبان می‌گذرد:
* به عنوان سوال نخست مایلم کمی درباره اتحادیه ناشران و کتابفروشان ایتالیا، تعداد اعضای آن و حمایت‌هایی که این اتحادیه از آن‌ها انجام می‌دهد، توضیح دهید.
اتحادیه ناشران و کتابفروشان ایتالیا در سراسر این کشور ۳۶۰ عضو دارد که ۹۰ درصد کل ناشران این کشور را تشکیل می‌دهد. یکی از وظایف این اتحادیه، نمایندگی ناشران عضو در فرآیند حضور در نمایشگاه‌های کتاب در کشورهای مختلف جهان است. ما در نمایشگاه‌های تخصصی کتاب از قبیل نمایشگاه کتاب فرانکفورت، نمایشگاه کتاب پکن، نمایشگاه کتاب لندن و همچنین نمایشگاه‌هایی که ایتالیا در آن به عنوان مهمان افتخاری شرکت می‌کند، نقش نماینده را برای اعضای اتحادیه ایفا می‌کنیم.
ما با همکاری که با بخش تقویت روابط بازرگانی ایتالیا با ایران داشته‌ایم، در نمایشگاه کتاب تهران شرکت کرده‌ایم و آثار ناشران عضو اتحادیه را در این نمایشگاه به معرض دید عموم کتاب دوستان ایرانی گذاشته‌ایم.
* اگر ممکن است درباره فرآیند تولید و عرضه کتاب در ایتالیا توضیح دهید. آیا همه ناشران عضو اتحادیه شما به‌صورت مستقل مبادرت به انتشار کتاب می‌کنند یا این آثار توسط بنگاه‌های حوزه نشر به صورت مشترک انتشار می‌یابد؟
تمام نهادهای نشر در ایتالیا خصوصی هستند و هیچ کمکی از جانب دولت دریافت نمی‌کنند.
* این ۳۵۰ ناشر سالیانه چه تعداد کتاب در ایتالیا منتشر می‌کنند؟
پیش از پاسخ به این سوال باید بگویم که تمام ناشران در ایتالیا زیر نظر اتحادیه فعالیت نمی‌کنند؛ ولی در سه سال اخیر به طور متوسط سالیانه ۵۵ هزار عنوان کتاب در ایتالیا منتشر شده است.
* شنیده‌ام که قراردادهای بین ناشران و مولفان کتاب‌ها در ایتالیا بر اساس ضوابطی بسیار دقیق تدوین شده است؛ طوری که هم حقوق مولفان مورد توجه قرار می‌گیرد و هم حقوق ناشران. کمی در این باره توضیح می‌دهید؟
ایتالیا عضو معاهده جهانی کپی رایت است؛ به علاوه ما، قانونی هم مختص حقوق نویسندگان داریم و نویسنده حق دریافت و بهره‌مندی از حقوق معنوی مربوط به تالیف اثرش را دارد. البته نرخ قراردادهای تالیف کتاب با توجه به ارتباطات شخصی مولفان با ناشران، متغیر و لاجرم متفاوت است. این قانون عیناً برای فروش کتاب در خارج از ایتالیا هم صدق می‌کند.
این قبیل قوانین موجب می‌شود که بازار نشر در کشور ما شکوفا شود چرا که به همه طرف‌ها حق بهره‌مندی از فروش اثر را می‌دهد. اگر شما نویسنده‌ای موفق باشید چه در زمینه تالیف کتاب‌های درسی و چه آثار غیردرسی، می‌توانید از لحاظ اقتصادی از وضعیت مطلوبی برخوردار باشید و به آینده کاری خود امیدوار.
* اگر ممکن است در مورد ویترین‌هایی که برای عرضه کتاب‌های ناشران ایتالیایی وجود دارد، توضیح دهید؛ به عنوان مثال ما در ایران با این مشکل مواجه هستیم که تعداد تولیدکنندگان کتاب یا همان ناشران بسیار بیشتر از تعداد عرضه‌کنندگان کتاب‌ها یا همان کتابفروشی‌هاست.
از قضا ما هم در ایتالیا دقیقاً با همین مشکل رو به رو هستیم و در نتیجه معمولاً پیشنهادی برای عرضه فروش کتاب‌ها داده می‌شود و در اینجا این دیگر کتابفروش است که تصمیم می‌گیرد ویترین مورد نظر خودش را انتخاب کند.
* در قیاس با سایر کشورهای اروپایی، ایتالیا در زمینه میزان فروش کتاب از چه جایگاهی برخوردار است؟
ایتالیا در جهان، جایگاه ششم را در اختیار دارد؛ بعد از آمریکا، انگلستان، آلمان، فرانسه و اسپانیا، ما به اتفاق ژاپن در جایگاه بعدی قرار داریم. البته در مورد بازار فروش کتاب در چین هم چون آمار مشخصی در این زمینه وجود ندارد، نمی‌توان قضاوتی انجام داد. البته بازار فروش کتاب در ایتالیا پررونق‌تر و دارای آماری بالاتر از بازار فروش کتاب در اسپانیا است اما از آنجا که اسپانیا بازار کتاب در کشورهای آمریکای لاتین را هم پوشش می‌دهد، جایگاهی بالاتر از ایتالیا را به خود اختصاص داده است.
