وقتی خاموشی‌های اخیر با یارانه می‌آید
تابستان امسال را با خاموشی‌های برنامه‌ریزی‌شده و گاهی بدون برنامه پشت سر می‌گذاریم. تابستانی گرم که در برخی نقاط کشور که رکورد دمای بالای هوا شکسته شده است.
مردم برای باقی‌ماندن در محیط، قطعا نیاز به سیستم خنک‌کننده دارند؛ اما قطع برق، طاقت مردم را طاق کرده است. هیچ گریزی از این خاموشی‌ها نیست. همه چیز دست به دست هم داده تا شرایط امروز رقم بخورد. کم‌کاری‌های دیروز با بی‌پولی و گرمای امروز، صنعت برق ایران را به دهه ۶۰ و ۷۰ بازگردانده که خاموشی‌های برنامه‌ریزی‌شده داشتیم.
آن روزها دغدغه مردم گرمای هوا نبود و این مسئله اعصاب مصرف‌کننده را به هم نمی‌ریخت و شاید اگر قطعی برق در زمان پخش سریال مورد علاقه مردم رخ می‌داد، مصرف‌کنندگان کمی ناراحت می‌شدند؛ اما شرایط امروز کاملا متفاوت است. برخی افراد قطعی‌های برق را به پیوستن ایران به معاهده پاریس پیوند می‌زنند.
معاهده‌ای که در آن دولت ایران برای حفظ محیط زیست، خود را مکلف به کاهش انتشار دی‌اکسید‌کربن می‌داند؛ اما نه‌تنها تعهدات ایران هنوز آغاز نشده است؛ بلکه صنعت برق به دلیل مسائل مالی گسترده به قدری سرمایه‌گریز شده است که هیچ سرمایه‌گذاری مایل به حضور در این صنعت نیست.
درباره خاموشی‌های اخیر دلایل مختلفی ذکر می‌شود؛ اما پیام باقری، نایب‌رئیس هیئت‌مدیره سندیکای صنعت برق، به نکته تأمل‌برانگیزی اشاره می‌کند.به گفته او صنعت برق از کمبود منابع مالی رنج میبرد؛ به‌همین‌دلیل از سال ۹۵، از پرداخت پول برای تأمین نیازهای مالی طرح هدفمندی یارانه‌ها معاف شده است تا درآمدهای حاصل از فروش برق صرف سرمایه‌گذاری در این صنعت شود؛ اما سازمان برنامه و بودجه در اواخر سال ۹۶ برداشت‌هایی از پول برق داشته است.
اوایل امسال هم حدود ۱۶۰ تا ۱۷۰ میلیارد تومان از پول فروش برق برداشته شده است. به‌این‌ترتیب نفتی که قرار بود در قالب یارانه‌ها سر سفره‌های مردم آورده شود، برق را از شبکه خانه‌ها ربوده است. باقری می‌گوید: برداشت از منابع مالی وزارت نیرو سبب شده است که نیروگاه‌های بخش دولتی نتوانند خود را بازسازی کنند. بخش خصوصی هم که مطالبات عدیده‌ای که از دولت دارند، در دوران کاهش مصرف نتوانستند تعمیر و نگهداری انجام دهند، در نتیجه شاهد خاموشی‌های اخیر هستیم.
نایب‌رئیس هیئت‌مدیره سندیکای صنعت برق عنوان می‌کند: سرانه مصرف خانوار در ایران، سالانه ۹۰۰ کیلووات ساعت است. استاندارد مصرف در دنیا ۲۹۰ کیلووات ساعت است. ما باید این میزان تقاضا را پوشش دهیم؛ یعنی باید در حقیقت سالانه نیروگاه جدید وارد مدار کنیم که حجم بالایی از سرمایه‌گذاری را می‌طلبد.
سوءمدیریت احمدی‌نژاد عامل خاموشی‌های امروز
عدم سرمایه‌گذاری جدید در صنعت برق برای ساخت نیروگاه تنها دلیل خاموشی‌های اخیر نیست. کاهش بارش و خروج نیروگاه‌های برقابی از مدار تولید یکی از دلایلی است که وزارت نیرو برای شرایط پیش‌آمده در سال جاری روی آن تکیه دارد. علیرضا کلاهی، نایب‌رئیس کمیسیون تسهیل تجارت اتاق تهران، می‌گوید: خشک‌سالی‌ها در وضعیت پیش‌آمده بی‌تأثیر نبوده است. ضمن آنکه دمای بیش از حد هوا هم مصرف را افزایش می‌دهد. همچنین با افزایش دما، کارایی نیروگاه‌ها و سیستم‌های انتقال و توزیع پایین می‌آید.
او ادامه می‌دهد: این مسائل چندوجهی است و واقعیت این است که ما از اواسط دولت احمدی‌نژاد؛ یعنی سال ۸۷ به‌بعد، از برنامه‌ها به صورت جدی عقب ماندیم. سوءمدیریت‌های آن دوران شرایط امروز را رقم زد. در آن سال‌ها منابع مالی کافی بود و می‌توانستیم زیرساخت‌های اصلی انتقال و فوق‌توزیع را در برخی مناطق، از جمله تهران اصلاح کنیم.
کلاهی بیان می‌کند: دوران وزارت مجید نامجو کاملا با بی‌برنامگی گذشت و در نهایت وزارت نیرو با ۱۵ هزار میلیارد تومان کسری سرمایه‌گذاری به دولت روحانی منتقل شد. از زمان دولت روحانی هم به‌طورکلی دولت، خصوصا وزارت نیرو بیش از بقیه بخش‌های دولت مشکل منابع مالی داشته است.
به گفته او، سوءمدیریت دوران احمدی‌نژاد صرفا عامل بروز مشکلات امروز نبود و سیاست غلط تثبیت قیمت‌ها، اقتصاد صنعت برق را از تعادل خارج و ضمنا بدمصرفی را تشویق کرد. به‌خاطر ارزان‌بودن صنعت برق، نه صنایع و نه مصرف‌کننده عادی انگیزه‌ای برای صرفه‌جویی ندارد؛ یعنی ما می‌بینیم که کولرهای گازی که وارد کشور می‌شود و مصرف‌کننده‌ها هم می‌خرند، گاها از بدترین نوع ممکن با بیشترین میزان مصرف هستند. این کولرها علاوه‌بر عوارض زیست‌محیطی بر زیرساخت‌های کشور فشار وارد می‌کنند.
خشک‌سالی و کمبود منابع مالی عامل قطع برق
روزنامه شرق: محمودرضا حقی‌فام، سخنگوی صنعت برق، هم درباره خاموشی‌های اخیر می‌گوید: خاموشی‌های اخیر به‌خاطر عقب‌ماندن صنعت برق از برنامه‌هاست و بخشی هم به‌خاطر خشک‌سالی است. او ادامه می‌دهد: بحث اصلی به‌خاطر اقتصاد برق است. وقتی تأمین هزینه‌های لازم نمی‌شود، طبیعی است که این می‌تواند باعث ایجاد یک تأخیر در سرمایه‌گذاری شود. امسال ما با بحث گرمسیری هم روبه‌رو شدیم و این دو عامل اثر همدیگر را تشدید کردند.
افزایش دما باعث شده است که مصرف ما بیشتر شود. پیک بار و نیاز مصرف کشور تاکنون به ۵۸ هزار مگاوات رسیده است و سال قبل، در ایام پیک ۵۵ هزار و ۴۰۰ مگاوات برق مصرف کردیم. به گفته سخنگوی صنعت برق، وقتی خاموشی داشته باشیم و نیاز مصرف زیاد شود، از سوی دیگر سرمایه‌گذاری در درازمدت در حد کفایت انجام نشود و مشکل کم‌آبی هم داشته باشیم، تعادل بین تولید و مصرف به‌هم می‌خورد.
