وعده هایی متناقض برای واکسیناسیون کرونا در ایران/ آیا متولیان بهداشت و درمان به تعهدات خود در قبال مردم عمل خواهند کرد؟

تعداد جان باختگان ویروس کرونا در کشور طی روزهای گذشته افزایشی شده است اما همچنان زمان دقیق تولید انبوه واکسن های ایرانی برکت، رازی و پاستور مشخص نیست؛ از سوی دیگر ۳۷۰ هزار دوز واکسن وارداتی هم تنها حدود ۱۴ درصد از حجم گروه های پرخطر را پوشش داده است. با این رویه پرسش و نگرانی جدی آن است که بالاخره تکلیف واکسیناسیون شهروندان بابت کرونا چگونه پیش خواهد رفت؟

«بازتاب»؛ زهره علامی– براساس آمار وزارت بهداشت تاکنون ۱۲۰ هزار دوز واکسن روسی در دو مرحله و ۲۵۰ هزار دوز واکسن اهدایی شرکت سینوفارم چین هم در یک مرحله وارد کشور شده است، اما حجم گروه پرخطر یک میلیون و ۳۰۰ هزار نفر است و واکسن وارداتی تنها بخش کوچکی از جامعه هدف را پوشش می دهد.

در شرایطی که هنوز بخش قابل توجهی از گروه پرخطر واکسن دریافت نکرده اند، برای پایان همه گیری ویروس کرونا باید حداقل ۷۰ درصد از جمعیت کشور نسبت به این ویروس مصون شوند یعنی باید حدود ۶۰ میلیون نفر واکسینه شوند که اگر مبنای دریافت، حداقل ۲ نوبت واکسن به ازای هر فرد باشد، نیازمند۱۲۰ میلیون دوز واکسن هستیم.

وزارت بهداشت و درمان که از ۲۱ بهمن امسال واکسیناسیون را آغاز کرده، وعده داده است که زمستان سال آینده، فاز آخر واکسیناسیون کرونا انجام می شود، یعنی قرار است که طی یکسال این پروسه به پایان برسد، برهمین اساس باید ماهانه ۵ میلیون نفر واکسینه شوند که معادل روزانه ۲۱۰ هزار نفر است.

درباره پایان زمان واکسیناسیون هم اطلاعات متناقضی منتشر شده است، مثلا در حالی که براساس برنامه وزارت بهداشت این فرآیند تا پایان زمستان سال آینده ادامه خواهد داشت؛ چندی پیش علیرضا رئیسی، معاون بهداشت وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی کشور ابراز امیدواری کرد که با تولید انبوه واکسن‌های ساخت داخل و ادامه واردات، واکسیناسیون عموم ایرانی‌ها تا پایان فصل پاییز آینده به پایان برسد.

فاز بندی عجیب واکسیناسیون

نگاهی به فاز بندی وزارت بهداشت برای واکسیناسیون کرونا نشان می دهد که این فرآیند ۴ مرحله ای بوده و قرار است طی یکسال انجام شود، در نخستین مرحله که در زمستان امسال تعریف شده ، باید یک میلیون و ۳۰۰ هزار نفر واکسینه شوند.

این مرحله شامل ۷۰۰ هزار نفراز کارکنان بهداشت و درمان که در خط مقدم مقابله با کرونا هستند، به اضافه ۶۰۰ هزار نفر از افراد بسیار پرخطر شامل سالمندان در مراکز نگهداری، مراکز معلولین جسمی و حرکتی و جانبازان است، البته برطبق آمار تنها ۳۷۰ هزار دوز واکسن وارد ایران شده و فقط درصد کمی از جمعیت هدف در زمستان امسال واکسینه می شوند.

فاز دوم واکسیناسیون هم در بهار و تیر ۱۴۰۰ انجام می شود و قراراست که در این مرحله افراد مسن بالای ۶۵ سال با ۶ میلیون نفر جمعیت و همچنین افراد ۱۶ تا ۶۴ ساله که حداقل دارای یک بیماری زمینه ای هستند واکسینه شوند که مجموع آنها رقمی حدود ۱۲ میلیون نفر است.

واکسیناسیون ۱۲ میلیون نفر طی ۴ ماه در شرایطی است که نخستین واکسن ایرانی با توجه به وعده مسوولان خرداد ماه سال آینده به تولید انبوه می رسد و واکسن های خارجی هم به صورت قطره چکانی به دست نظام سلامت کشور می رسد و فعلا ورود ۲ میلیون دوز واکسن روسی قطعی شده است.

اما در فاز سوم که مربوط به مرداد تا آذر۱۴۰۰ می شود، افراد ساکن در مراکز تجمعی با برآورد جمعیتی ۲ میلیون نفر، افراد ۵۵ تا ۶۴ سال بدون بیماری زمینه ای با برآورد پنج میلیون نفر و همچنین افراد در مشاغل و خدمات ضروری واکسینه می شوند که برآورد جمعیتی آنها ۱۲ میلیون نفر است.

به نظر می رسد که در این فاز سه نوع از واکسن های ایرانی وارد مرحله تولید انبوه شده باشند و پیش بینی می شود که شرایط بهتر شود اگرچه میزان دریافت کنندگان واکسن هم در این مرحله بالاست؛ در فاز چهارم هم که در زمستان سال آینده اجرایی می شود، عموم مردم واکسن دریافت می کنند.

بلاتکلیفی واکسن های ایرانی

براساس اظهارات سیما سادات لاری، سخنگوی وزارت بهداشت در مصاحبه با رادیو تهران، حدود ۸ شرکت ایرانی دانش بنیان در حال کار بر روی واکسن کرونا هستند که تاکنون بیشتر درباره واکسن برکت، پارس و رازی اطلاع رسانی شده است.

نقطه مشترک این سه واکسن ایرانی این است که زمان مشخصی برای تولید انبوه آن اعلام نشده و اظهار نظرهای متناقضی درباره واکسیناسیون عمومی با آنها منتشر شده است.

مثلا واکسن ایرانی برکت که نخستین واکسن ایرانی است که وارد فاز انسانی شده و نخستین کارآزمایی بالینی آن هم در بهمن ماه انجام شد، براساس اظهارات وزیر بهداشت و با ادغام فاز ۲ و ۳ کارآزمایی بالینی آن، قرار است اردیبهشت‌ماه سال آینده به مرحله تولید انبوه برسد، اما به گفته سخنگوی وزارت بهداشت در خوشبینانه ترین حالت، واکسن بنیاد برکت در اواخر بهار سال ۱۴۰۰ آماده می شود.

یا کارآزمایی بالینی واکسن کووپارس موسسه رازی که ۳۰ میلیون دلار هم از دولت برای ساخت واکسن کووید ۱۹ کمک هزینه دریافت کرده، تازه دو روز پیش انجام شده است و به گفته مجری طرح تولید این واکسن، در صورت موفقیت واکسن در فاز انسانی، تولید آن اواخر بهار سال آتی آغاز شود.

انستیتو پاستور ایران هم که برای ساخت واکسن کووید ۱۹ با کشور کوبا همکاری دارد و فاز یک کارآزمایی بالینی انسانی این واکسن در کشور کوبا با موفقیت انجام شده و فاز دوم هم با نظارت انستیتو پاستور ایران در این کشور صورت گرفته است، وارد فاز سه مطالعه انسانی شده است.

به گفته جلیل کوهپایه‌زاده، رئیس دانشگاه علوم پرشکی ایران، این واکسن اواخر تابستان سال ۱۴۰۰ به تولید انبوه می رسد، درحالی که به گفته رئیس انستیتو پاستور ایران این واکسن از خردادماه سال آینده عرضه می ‌‌‌شود.

اما گذشته از اخبار ضد و نقیضی که درباره زمان تولید انبوه واکسن های ایرانی کرونا منتشر می شود، میزان واکسن های خارجی وارداتی هم نمی تواند مشکلی را حل کند، به گفته جلالی، سفیر ایران در روسیه قرار است که حدود دو میلیون دوز واکسن روسی وارد ایران شود و این در حالی است براساس برنامه تا پایان زمستان سال آینده قرار است ۶۰ میلیون نفر واکسینه شوند.

در این میان نگاهی به میزان واکسن های وارداتی (۳۷۰ هزار دوز که با توجه به دو مرحله ای بودن آن حدود ۱۸۵ هزار نفر واکسینه می شوند) و همچنین با توجه به مشخص نبودن زمان دقیق تولید انبوه واکسن های ایرانی، پیش بینی می شود که واکسیناسیون کرونا در کشور متناسب با فازبندی وزارت بهداشت انجام نشود.

انتظار می رود که این وزارتخانه که حالا از مرحله اول عقب مانده، در مراحل بعدی هم مطابق با برنامه فازبندی ها پیش نرود و واکسیناسیون ۶۰ میلیون ایرانی در اسفند سال بعد به پایان نرسد.