وضع قوانین به‌تنهایی برای مقابله با آلودگی هوا کافی نیست
یک کارشناس محیط زیست با اشاره به تعلل در اجرای قانون هوای پاک و عدم اقدام شایسته در ابلاغ آن به نهادهای ذیربط از سوی سازمان محیط زیست گفت: وضع قوانین به‌تنهایی برای موضوعاتی مانند کاهش آلودگی هوا کافی و بسنده نیست.
عباس جعفری در گفت وگو با ایسنا مهمترین دلیل معضلات و مشکلات محیط زیستی کشور را عدم اهتمام مسئولان به استفاده از ظرفیت فارغ التحصیلان این رشته دانست و با اشاره به «قانون هوای پاک» اظهارکرد: این قانون در اجرای اصل ۱۲۳ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، در جلسه علنی پنجم تیرماه ۱۳۹۶ مجلس شورای اسلامی تصویب شد و پس از تایید شورای نگهبان به دولت ابلاغ شد و رییس جمهور نیز قانون هوای پاک را جهت اجرا به سازمان حفاظت محیط زیست ارسال کرد.
این کارشناس برنامه‌ریزی محیط زیست ادامه داد: تاکنون عملا اقدامی جهت اجرایی کردن این قانون از سوی سازمان حفاظت محیط زیست صورت نگرفته است و به نظر می‌رسد این قانون هم مانند مصوبه هیئت دولت در سال ۱۳۹۳ نتواند به نتایج ارزشمندی در جهت کنترل آلودگی هوا دست یابد.
وضع قوانین به‌تنهایی برای کاهش آلودگی هوا کافی نیست
وی تصریح کرد: مشکلات محیط زیستی تحت عنوان مسائل پیچیده در علوم بین رشته‌ای و فرارشته‌ای بیان می‌شود. وضع قوانین به‌تنهایی برای موضوعاتی مانند کاهش آلودگی هوا کافی نیست بلکه آنچه اهمیت دارد این است که آیا زیرساخت های فنی و فکری و قابلیت‌های مدیریتی لازم برای اجرای این قوانین در کشور وجود دارد؟
جعفری در ادامه گفت: افرادی که می‌خواهند در راستای مدیریت و برنامه‌ریزی مسائل محیط زیستی فعالیت داشته باشند باید به علوم محیط زیستی اشراف داشته باشند تا بهره وری لازم و نتایج مطلوبی به دست آید و این مهم وقتی حاصل می‌شود که از اشخاصی استفاده شود که در رشته محیط زیست تحصیل کرده باشند این در حالیست که انبوهی از فارغ التحصیلان این رشته در اقصی نقاط ایران بیکار هستند و در عین حال افراد زیادی که کاملا با این علوم بیگانه هستند بر مناصب محیط زیستی تکیه زده‌اند.
محیط زیستی سالم، مطالبه عمومی مردم
پژوهشگر برتر استان قم با تاکید براینکه مهمترین راهکار جهت حرکت کشور به سمت توسعه پایدار و دستیابی به محیط زیستی سالم، مطالبه عمومی مردم و ارتقای فرهنگ زیست محیطی افراد جامعه است، اظهارکرد: این مهم با ایجاد شناخت در مورد اهمیت تعامل انسان با محیط زیست و تأثیر عملکرد آنان و تصمیمات کلان مسئولان کشور بر محیط حاصل می‌شود. رکن اصلی آن ایجاد توانمندی در افراد برای تصمیم گیری صحیح، تغییر رفتار و عملکرد و استفاده بهینه از منابع است که صرفا با آموزش انجام می‌شود و در این مورد نیز متاسفانه از ظرفیت بالقوه فارغ التحصیلان این رشته در کشور استفاده نشده است.
جعفری با بیان اینکه در حال حاضر بسیاری از مردم کشور و مسئولان می‌دانند که منابع طبیعی و محیط زیست کشور وارد دوران بحرانی شده و نسبت به قبل بیش از پیش حائز اهمیت است، تصریح کرد: قدر مسلم از لحاظ زیست محیطی نسبت به دهه‌های قبل با تحولات عظیمی مواجه شده‌ایم؛ کمبود منابع آبی، گسترش بیابان و کویر، نشست زمین، گسترش صنعت و بهره‌برداری بی رویه انسان از منابع خدادادی و تولید انواع و اقسام پسماندهای ویژه و خطرناک، تهدید حیات وحش و تنوع زیستی و… همه و همه عدم تطابق نیازهای انسان امروزی و ضعف در فرهنگ و دانش محیط زیستی در ارتباط با امکانات و منابع زیستی را نشان می‌دهد و به چالش بزرگی تبدیل شده است و نگرانی‌های زیادی را در تهدید محیط زیست نسل آینده به دنبال داشته است.
این فعال محیط زیست با اشاره به تدریس کتاب انسان و محیط زیست از ابتدای سال تحصیلی جدید در مدارس کشور گفت: خبرها در ابتدا حاکی از آن بود که تدریس این کتاب توسط دانش آموختگان رشته‌های محیط زیست صورت گیرد اما ظاهرا تنها در قالب خبر ماند و آموزش و پرورش با برگزاری دوره ای برای معلمان رسمی خود که غالبا از سایر رشته‌ها بودند تدریس این کتاب را به آنها سپرد.
محیط زیست سامانه‌ای متشکل از انسان، طبیعت و فرهنگ
جعفری افزود: محیط زیست سامانه‌ای تعریف می‌شود که انسان، طبیعت و فرهنگ عنصرهای تشکیل دهنده آن هستند بنابراین تغییر نگرش و رفتار جامعه در رابطه با ارزش و اهمیت محیط زیست برای ادامه حیات بشری امری ضروری است. از همین رو اگر بنا است تغییر در فرهنگ و ارتقای دانش و رفتار محیط زیستی نسل آینده در کشور ایجاد شود باید تدریس این درس به متخصصان این رشته واگذار شود.
وی در ادامه گفت: هرچه آگاهی مردم جامعه در مورد محیط زیست بیشتر شود، اجرای قوانین و رضایتمندی آنان افزایش می‌یابد. وجود منابع انسانی توانمند در اجرای قوانین زیست محیطی، به همراه احساس مسئولیت در افراد جامعه و وجود مدیران اجرایی آگاه به این مسائل، رابطه مثبتی با توانمندی روانی، خشنودی و ایجاد انگیزه درونی در افراد دارد.
این کارشناس برنامه‌ریزی محیط زیست ادامه داد: ساختار توانمندسازی زیست محیطی شامل دادن اطلاعات، ایجاد منابع لازم برای تصحیح عملکرد افراد و حمایت دولت از ارگان‌ها و اجتماع برای اجرای مقررات است. میزان سلامت، بهره وری و کیفیت زندگی افراد ارتباط نزدیکی با شرایط و سلامت محیط آنان دارد لذا باید سرمایه گذاری لازم به منظور گسترش فرهنگ زیست محیطی شهروندان صورت گیرد.
وی تصریح کرد: در سال‌های اخیر شاهد اتفاقاتی در ارتباط با اغلب مسائل محیط زیستی در کشور هستیم که به وضوح ناآگاهی مردم و مسئولان را نسبت به این مسائل نشان می‌دهد.
این کارشناس برنامه‌ریزی محیط زیست با بیان اینکه فقدان کتابهای درسی در رابطه با محیط زیست به طور جدی احساس م شد اما با این روند شکل گرفته به نظر می‌رسد در دیدگاه کلان جامعه تغییر محسوسی صورت گیرد، خاطرنشان کرد: برای آموزش افراد جامعه در مورد پیشگیری از آلودگی و تخریب محیط زیست، لازم است ابتدا نیاز افراد در ارتباط با ارتقای فرهنگ زیست محیطی در سنین و گروه‌های مختلف جامعه تعیین شود و پس از آن برنامه‌ریزی منظم و بر مبنای اولویت نیازها در ایجاد شناخت، تغییر در نگرش و ایجاد عملکرد صحیح در جامعه صورت گیرد.
وی به ضرورت‌های آموزش جامعه درباره محیط زیست تاکید کرد و گفت: اقدامات مؤثر برای گسترش فرهنگ زیست حیطی، گنجاندن مسائل مربوط به محیط زیست در برنامه‌های آموزشی قبل از دبستان و کتب درسی، اجرای برنامه‌های فرهنگی و اجتماعی برای شهروندان از جمله استفاده از رسانه‌های ارتباط جمعی، تربیت کارشناسان محیط زیست است. برای تعدیل هزینه‌های آموزشی و اثر بخشی آن لازم است ارزیابی جامعی از فعالیت‌های انجام شده به عمل آید. از همین رو همه این موارد منوط به آن است که از متخصصین رشته محیط زیست استفاده شود.
