وضعیت سندرم حاد تنفسی خاورمیانه در عربستان
ویروس مرس، یکی از اعضای خانواده کروناویروس‌ها، نخستین‌بار در مارس ۲۰۱۲ در عربستان سعودی شناسایی شد. از آن زمان تاکنون، ۲۶۳۸ مورد ابتلا در سطح جهان گزارش شده است.
شتر به عنوان منبع حیوانی اصلی انتقال ویروس مرس شناخته می‌شود. این ویروس می‌تواند از حیوان به انسان منتقل شود و سپس در میان انسان‌ها، به‌ویژه افرادی که تماس نزدیک دارند مانند اعضای خانواده بیماران یا کارکنان بخش‌های درمانی، گسترش یابد. تماس مستقیم با ترشحات تنفسی، بزاق، پوست، گوشت نپخته یا شیر غیرپاستوریزه شتر از راه‌های اصلی انتقال ویروس محسوب می‌شود.
دکتر مهشید ناصحی، مدیر کشوری برنامه کنترل سل، جذام و بیماری‌های حاد تنفسی وزارت بهداشت، با اشاره به خاستگاه ویروس در عربستان، گفت: از زمان شناسایی نخستین مورد در فروردین ۱۳۹۱، مجموعاً ۲۶۳۸ مورد قطعی مرس در جهان ثبت شده است.
مرگ‌ومیر ناشی از این بیماری نیز قابل توجه بوده؛ به‌طوری که از میان مبتلایان، ۹۵۷ نفر جان خود را از دست داده‌اند که این رقم نشان‌دهنده نرخ مرگ‌ومیر حدود ۳۶ درصد است. البته با توجه به وجود موارد بی‌علامت، آمار واقعی مرگ‌ومیر ممکن است پایین‌تر از این میزان باشد.
دکتر ناصحی درباره گستره علائم بیماری مرس توضیح داد: نشانه‌های بیماری از بی‌علامتی تا شرایط حاد تنفسی که نیازمند مراقبت‌های ویژه هستند، متغیر است. علائمی نظیر تب، سرفه، تنگی نفس و در مواردی پنومونی، شایع هستند. برخی بیماران نیز علائم گوارشی مانند اسهال، تهوع و استفراغ را تجربه می‌کنند.
بر اساس گزارش‌های سازمان جهانی بهداشت، تاکنون بیش از ۸۰ درصد موارد مرس در عربستان ثبت شده‌اند. در سال جاری میلادی، ۱۰ مورد قطعی در استان‌های ریاض و الهیل عربستان گزارش شده که ۴ نفر دارای علائم بالینی بوده‌اند و دو نفر از آنها فوت کرده‌اند. ۶ مورد دیگر از میان کادر درمانی و به دنبال غربالگری شناسایی شدند که چهار نفرشان بدون علامت بودند. این موارد بی‌علامت، علی‌رغم نداشتن نشانه‌های بیماری، می‌توانند ناقل ویروس باشند.
دکتر ناصحی تاکید کرد: ابتلا به مرس در عربستان موضوع تازه‌ای نیست و در سال‌های گذشته نیز گزارش شده است. این بیماری، مشابه سارس و کووید-۱۹، از خانواده کروناویروس‌ها بوده و مواردی در کشورهایی همچون امارات، قطر، اردن، عراق، عمان و حتی کشورهایی خارج از منطقه مانند آمریکا، آلمان، فرانسه و کره جنوبی نیز گزارش شده‌اند. در اکثر این موارد، سابقه سفر به عربستان یا تماس با مسافرانی از این منطقه گزارش شده است.
سازمان جهانی بهداشت در حال حاضر محدودیت‌هایی برای سفر به کشورهای درگیر با مرس توصیه نمی‌کند، اما به افراد دارای علائم تنفسی شدید توصیه می‌شود در صورت سفر اخیر به کشورهای درگیر یا تماس با افرادی که از این مناطق بازگشته‌اند، به مراکز درمانی مراجعه و اطلاعات سفر خود را گزارش دهند. در صورت منفی بودن نتایج آزمایش‌های رایج مانند کرونا یا آنفلوآنزا، احتمال مرس نیز بررسی می‌شود؛ به‌ویژه اگر تماس با شتر یا مصرف فرآورده‌های غیرپاستوریزه آن وجود داشته باشد.
وی تاکید کرد: شتر، منبع حیوانی تاییدشده ویروس مرس است و افراد در تماس مستقیم با این حیوان بیشتر در معرض خطر هستند. در مرحله بعدی، انتقال انسان به انسان نیز در موارد تماس نزدیک، به‌ویژه در میان اعضای خانواده و کارکنان درمانی، رخ می‌دهد.
وزارت بهداشت ایران به‌طور منظم وضعیت جهانی بیماری‌های تنفسی از جمله مرس را رصد کرده و گزارش‌هایی از تیم‌های پزشکی اعزامی به عربستان دریافت می‌کند. این تیم‌ها وضعیت سلامت زائران را بررسی و در اختیار وزارت بهداشت قرار می‌دهند.
با توجه به احتمال انتقال بیماری، زائران حج باید در هنگام سفر و پس از بازگشت، به رعایت پروتکل‌های بهداشتی پایبند باشند. از جمله این اقدامات، پرهیز از روبوسی و حضور در تجمعات تا حداقل ۱۴ روز پس از بازگشت، استفاده از ماسک، شست‌وشوی مرتب دست‌ها و تهویه مناسب محیط است.
تمام زائران هنگام ورود به کشور تحت ارزیابی سندرومیک (بر اساس علائم) قرار می‌گیرند. اطلاعات افرادی که دارای علائم هستند، ثبت و به دانشگاه علوم پزشکی محل سکونت آنان ارجاع داده می‌شود تا به مدت دو هفته تحت نظارت باشند. در دو فرودگاه امام خمینی تهران و شهید هاشمی‌نژاد مشهد نیز به‌طور تصادفی از افراد دارای علائم نمونه‌گیری می‌شود. این نمونه‌ها ابتدا برای ویروس‌های شایع مانند کرونا و آنفلوآنزا بررسی شده و در صورت منفی بودن، با آزمایش مولتی‌پلکس، سایر پاتوژن‌های تنفسی نیز بررسی می‌شوند. اگر باز هم نتیجه منفی باشد، احتمال مرس در نظر گرفته می‌شود.
در حال حاضر، درمان خاصی برای مرس وجود ندارد و اقدامات درمانی به‌صورت حمایتی انجام می‌شود. همچنین، تاکنون واکسن تاییدشده‌ای برای این بیماری به مرحله استفاده عمومی نرسیده و پلتفرم‌های موجود هنوز در مراحل تحقیقاتی یا کارآزمایی بالینی قرار دارند.
به گزارش ایسنا، به گفته دکتر ناصحی، رعایت دقیق اصول بهداشتی و اقدامات پیشگیرانه همچنان بهترین راه مقابله با این بیماری است.
