وضعیت آزادی مطبوعات در دنیا چگونه است؟

گزارشگران بدون مرز در آخرین گزارش آزادی مطبوعات دنیا نشان دادند که شاخص آزادی رسانه ها در بسیاری از کشورهای حوزه بالکان در حال کاهش است.

چندی‌ پیش پایگاه اطلاع رسانی BIRN گزارشی را منتشر کرد. گزارشگران بدون مرز در آخرین گزارش آزادی مطبوعات دنیا نشان دادند که شاخص آزادی رسانه ها در بسیاری از کشورهای حوزه بالکان در حال کاهش است. در بین کشورهای این منطقه، کرواسی و صربستان بیشترین سقوط را در طول سال گذشته داشته‌اند.

مقر اصلی سازمان مردم نهاد گزارشگران بدون مرز(سمن) که به گفته خودشان، برای تحقق آزادی رسانه ها و حقوق روزنامه نگاران در دنیا فعالیت می کنند، در کشور فرانسه قرار دارد. این سمن که از لحاظ مالی از طرف کمیسیون اروپا حمایت می شود، در کنار فعالیت های رسانه ای خود، سالانه گزارش های منطقه ای یا موردی را در خصوص میزان آزادی مطبوعات و رسانه در دنیا منتشر می کند. هرچند صحبت از گزارش سال 2017 این سمن در خصوص رسانه های منطقه بالکان حاکی از تایید محتویات و یا تایید اصل ماهیتی این سمن نیست، اما به لحاظ جایگاه جهانی این سازمان (به لحاظ مرجع قرار گرفته شدن از سوی بسیاری از کشورها) خالی از لطف نیست محض اطلاع از داده های ارائه شده، نگاهی اجمالی به این گزارش انداخته شود.

گزارش “شاخص آزادی مطبوعات جهان در سال 2017” که به تازگی از سوی این سازمان منتشر شده است نشان می دهد درحالیکه مقدونیه بدترین شرایط را در میان کشورهای منطقه بالکان از لحاظ آزادی مطبوعات داراست، اما تنزل های چشمگیر و قابل ملاحظه ای در طول سال گذشته در مورد کشورهای صربستان و کرواسی رخ داده است.

کرواسی با سقوط 11 پله ای خود نسبت به سال گذشته، در جایگاه 74 جهانی این گزارش قرار گرفته و این درحالی است که صربستان با سقوط 7 پله ای جایگاه 66 این گزارش را به خود اختصاص داده. در این گزارش آمده است که در کرواسی “تحقیقات روزنامه نگاری در زمینه های فساد، جرایم سازمان یافته یا جرایم جنگی عموما با خلل و آزار و اذیت همراه می شود.” همچنین گفته شده که آزادی مطبوعات در صربستان از زمان رئیس جمهور شدن الکساندر ووچیچ، نخست وزیر سابق این کشور، روند نزولی داشته است.

مقدونیه علی رغم پیشرفت 7 پله ای خود نسبت به سال گذشته اما همچنان در میان کشورهای حوزه بالکان پایینترین رتبه را به خود اختصاص داده است و در جایگاه 111 دنیا قرار گرفته است. اگرچه به طور کلی مقوله آزادی مطبوعات در سراسر منطقه بالکان با تنزل همراه بوده است، اما روند کند و فرسایشی اجرای قانون در کشور مقدونیه بیشتر از سایر کشورهای منطقه به چشم می خورد.

هرچند بلغارستان نسبت به سال گذشته صعود 4 پله ای را در این گزارش داشته است اما بعد از مقدونیه، دومین کشور انتهای لیست قرار دارد و جایگاه 109 دنیا، پایینترین رتبه بین کشورهای عضو اتحادیه اروپا، را به خود اختصاص داده است.

در میان کشورهای حوزه بالکان کوزوو با بیشترین پیشرفت در رتبه بندی ها توانسته 8 پله نسبت به سال گذشته صعود کرده و جایگاه 82 دنیا را به خود اختصاص دهد.

در این بین رومانی با کسب جایگاه 46 دنیا، بهترین کشور حوزه بالکان است که با صعود سه پله ای خود نسبت به سال گذشته، بالاترین و بهترین رتبه کشورهای منطقه را در این گزارش به خود اختصاص داده است. بعد از رومانی، بوسنی و هرزگوین با کسب جایگاه 65 علی رغم سقوط سه پله ای خود نسبت به سال گذشته، دومین کشور منطقه به حساب می آید. آلبانی با صعود 6 پله ای نسبت به سال گذشته خود، به جایگاه 76 دنیا رسید اما مونته نگرو در همان جایگاه 106 سال گذشته خود باقی ماند.

شاخص گزارش سالانه گزارشگران بدون مرز در خصوص میزان آزادی مطبوعات و رسانه ها، معیارهایی از قبیل تعدد و استقلال رسانه ها، فضای رسانه و خودسانسوری آنها، فضای قانون گذاری، شفافیت و زیرساخت های کار حرفه ای است که به واسطه این معیارها است که 180 کشور در دنیا رتبه بندی می شوند.