واکنش‌های تند و تیز به “پروژه ظریف”
محافل رسانه‌ای در برخی کشور‌های شورای همکاری خلیج فارس، با دیده شک و تردید به پیشنهاد ایران برای امضای پیمان «عدم تجاوز» نگاه کردند و ضمن تشکیک در کارآمدی چنین پیمانی، شرایط امروز منطقه را برای امضای پیمان عدم تجاوز مناسب ندانستند.
در هفدهم ماه مه، مجید تخت روانچی، نماینده جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل، طی نامه‌ای به آنتونیو گوترش، دبیر کل سازمان ملل، اعلام کرد که «برخی محافل مشخص خارج از منطقه» با «تفرقه‌افکنی و ایجاد بدگمانی بیشتر» میان کشور‌های حوزه خلیج فارس، «منافع نامشروع» خود را دنبال می‌کنند. روانچی هشدار داد که اگر وضعیت فعلی مهار نشود، دیر یا زود از کنترل خارج خواهد شد. این مقام ایرانی، با اشاره به حساس بودن وضعیت در خلیج فارس، خواستار «تعامل سازنده و گفتگو» میان کشور‌های ساحلی خلیج فارس شد. در نامه روانچی آمده است که گفتگوی منطقه‌ای می‌تواند نهایتا شامل امضای توافقات عدم تجاوز و همکاری امنیتی بشود. در پایان نامه نیز از دبیرکل سازمان ملل خواسته شده که برای چنین گفتگویی یک چارچوب بین المللی فراهم کند.
این نخستین نشانه آغاز یک کارزار دیپلماتیک توسط ایران بود. حدود ده روز بعد، محمدجواد ظریف، وزیر خارجه ایران، در سفری به بغداد، پیشنهاد امضای پیمان عدم تجاوز با برخی کشور‌های عربی را رسما مطرح کرد. ظریف طی کنفرانس مشترکی با همتای عراقی‌اش، محمد الحکیم، از تمایل ایران به برقراری روابط متوازن با کشور‌های عربی حوزه خلیج فارس سخن گفت و پیشنهاد ایران به این کشور‌ها برای امضای پیمان عدم تجاوز را اعلام کرد.
اخیرا عباس عراقچی، معاون وزیر خارجه ایران، به کشور‌های کویت، قطر و عمان سفر کرد. محافل رسانه‌ای کویت ادعا کردند عراقچی پیشنهاد ظریف را به همتایان کویتی تحویل داده است. اما یک مقام وزارت خارجه کویت به روزنامه کویتی «النهار» گفته است که ایران چنین پیشنهادی را به کویت تحویل نداده است. ولی این تکذیب مانع از این نشد که محافل رسانه‌ای کشور‌های شورای همکاری خلیج فارس به موضوع نپردازند. تاکنون، هیچکدام از کشور‌های شورای همکاری به طور رسمی به پیشنهاد ایران واکنش نشان نداده‌اند. اما رسانه‌هایشان به شدت از آنچه «پروژه ظریف» می‌خوانند، انتقاد می‌کنند.
اولین واکنش رسانه‌ای در روزنامه کویتی «القبس» مطرح شد. این روزنامه در سرمقاله خود در تاریخ ۲۶ ماه مه، به شدت از پیشنهاد ظریف برای امضای پیمان عدم تجاوز انتقاد کرد. القبس با اشاره به پیشنهاد ایران، با لحنی تردیدآمیز نوشت: «به ظریف و عراقچی و دولت‌شان می‌گوییم: آیا از ما انتظار حُسن نیت دارید و اینکه پیشنهادتان را قبول کنیم، انگار که اتفاق خاصی نیفتاده است؟»
القبس سپس در ادامه با متهم کردن ایران به مداخله در برخی کشور‌های عربی، نوشت: «ما کبک نیستیم که سر زیر برف کنیم و چیزی نبینیم و آن اندازه هم که ظریف و عراقچی فکر می‌کنند، ساده‌لوح نیستیم.»
روزنامه اماراتی «گلف‌نیوز» هم در سرمقاله روز پنج‌شنبه خود، دیدگاه مشابهی را مطرح کرد و در مطلبی تحت عنوان «نه، متشکریم آقای جوادظریف، پیشنهاد ایران غیرقابل‌قبول است»، پیشنهاد ظریف را «عجیب» و «احمقانه» توصیف کرد. این روزنامه مدعی شد که ایران با تهدید حمله آمریکا مواجه است و به همین دلیل به همسایگان روی آورده تا آن را نجات دهند. گلف نیوز خطاب به دیپلمات ارشد جمهوری اسلامی نوشت: «نه آقای ظریف، ما (صحبت) تکراری “همسایه خوب” شما را نمی‌خریم. ما مجبور خواهیم بود دعوت شما را رد کنیم. چون به لحاظ تاریخی کشور‌های خلیج (فارس) هرگز به ایران حمله نکرده و در آینده قصدی برای حمله ندارند.»
واکنش روزنامه‌نگاران سعودی نیز تفاوت چندانی با مواضع گلف‌نیوز و القبس ندارد. عبدالرحمن الراشد، تحلیلکر متنفذ سعودی، در صداقت طرح ظریف تشکیک کرد و حتی آن را با پیشنهاد صدام حسین به عربستان در سال ۱۹۸۹ برای امضا پیمان عدم تجاوز مقایسه کرد. صدام اندکی پس از پایان جنگ با ایران، به ملک فهد پیشنهاد کرد که عراق و عربستان پیمان عدم تجاوز امضا کنند. بعد‌ها معلوم شد که صدام برای اشغال کویت برنامه‌ریزی می‌کرد تا عربستان را بی‌طرف نگه دارد.
الراشد طی یادداشتی در روزنامه «الشرق الاوسط» از نحوه مطرح شدن پیشنهاد ایران انتقاد و به موانع اجرای آن اشاره کرد. به نوشته الراشد، اگر ایران در تمایل به صلح جدی بود، پیشنهاد واضحی از طریق کانال‌ها و واسطه‌های دیپلماتیک ارائه می‌کرد نه اینکه پیشنهاد را در رسانه مطرح کند. به همین دلیل، الراشد هدف طرح ظریف را ایجاد شکاف در افکار عمومی منطقه و متقاعد کردن جهان عرب به اینکه ایران دنبال صلح و آمریکا دنبال جنگ است. این روزنامه‌نگار سعودی، با اشاره به گروه‌های شبه نظامی نزدیک به ایران در منطقه، مدعی شد که پیمان عدم تجاوز با ایران هیچگونه ضمانت اجرایی ندارد.
