واهمه اوپک از کمبود تقاضا
آخرین گزارش‌های ماهانه نهادهای ناظر بازار جهانی نفت در سال ۱۳۹۶ در روزهای پنج‌شنبه و جمعه منتشر شد.
گزارش‌هایی که شاید برای نخستین بار دیدگاه «اوپک» در آنها نسبت به «آژانس بین‌المللی انرژی» بدبینانه‌تر بوده و نوعی واقع‌گرایی در میان اعضای این سازمان را نوید می‌دهد. اوپک در گزارشی که روز پنج‌شنبه منتشر شد، عنوان کرده است که رشد عرضه نفت خام غیراوپک در ۲۰۱۸ از رشد تقاضای نفتی جلو خواهد زد. موضوعی که معنای لزوم ادامه‌دار شدن توافق این سازمان و روسیه برای کاستن از سطح عرضه نفت خام را به صورت تلویحی به مخاطب القا می‌کند.
به گزارش بازتاب به نقل از تعادل، پس از برآورد آمار تولید ۲۰۱۸ در ژوئیه سال ۲۰۱۷ این نخستین باری است که اوپک رشد عرضه تولیدکنندگان غیراوپک را بیشتر از رشد برآورد شده تقاضای جهانی تخمین می‌زند. بنابر این گزارش اگر اعضای سازمان کشورهای صادرکننده نفت بخواهند در بازار نفت تعادل حکم‌فرما باشد باید انضباط تولید این سازمان ادامه یابد. از طرف دیگر آژانس بین‌المللی انرژی نیز در گزارش ماهانه خود افزایش تقاضای جهانی در سال جاری میلادی را وعده می‌دهد. با این همه، این آژانس پیش‌بینی کرد که عرضه با سرعت بیشتری نسبت به تقاضا رشد کند و بدین‌ترتیب ذخایر نفتی در ۳ماه نخست سال افزایش یابد.
اوپک در گزارش خود از انتظار این سازمان برای مواجهه با روند سریع‌تر رشد عرضه نفت تولیدکنندگان غیراوپک می‌گوید. بنابر این گزارش عرضه نفت تولیدکنندگان غیراوپک در سال ۲۰۱۸ به ۵۹.۵۳ میلیون بشکه در روز می‌رسد؛ رقمی که ۲۸۰هزار بشکه در روز بالاتر از مقدار پیش‌بینی شده در گزارش ماه گذشته این سازمان است. این افزایش تولید از نگاه اوپک ناشی از پیش‌بینی تولید بالاتر نفت ایالات متحده است. این گزارش خاطرنشان می‌کند که قیمت نفت طی چند ماه گذشته در مقایسه با بیش از دو سال گذشته بالاتر بوده است. قیمت‌های بالاتر از نگاه اوپک امکان رشد تولید نفت شیل امریکا را فراهم می‌کند. با این همه، این امر به امریکا محدود نبوده و قیمت‌های بالاتر امکان افزایش تولید نفت در کشورهای مانند کانادا، انگلیس، برزیل و چین را نیز تسهیل می‌کند. اوپک در گزارش خود رشد تقاضا را ۱.۶میلیون بشکه برآورد می‌کند. این سازمان همچنین پیش‌بینی می‌کند که تقاضا در سال ۲۰۱۸ به ۹۸.۶۳میلیون بشکه در روز می‌رسد. از افزایش نرخ بهره در امریکا و تصمیم این کشور به وضع تعرفه بر واردات فولاد و آلومینیوم در گزارش اوپک به عنوان تهدید‌هایی برای تقاضا نام برده شده است. فارغ از این موارد اوپک رشد اقتصادی جهان را مطلوب ارزیابی کرده و پیش‌بینی می‌کند که این امر به تقاضای بیشتر منجر خواهد شد. طبق گزارش اوپک، تقاضا برای نفت اوپک به ۳۲.۶۱میلیون بشکه در روز در سال ۲۰۱۸ می‌رسد؛ آماری که ۲۰۰هزار بشکه در روز نسبت به پیش‌بینی ماه گذشته این سازمان کاهش نشان می‌دهد. با در نظر گرفتن مجموع تولید اوپک یعنی ۳۲.۱۹میلیون بشکه در روز در فوریه که از سوی منابع ثانویه برآورد شده است، بازار در نیمه دوم سال با محدودیت عرضه قابل توجهی روبه‌رو خواهد شد درحالی که در نیمه اول شاهد رشد ذخایر است. آژانس بین‌المللی انرژی نیز در گزارش ماهانه خود با فرض اینکه تا پایان سال تغییری در میزان تولید سازمان کشورهای صادرکننده نفت، اوپک، رخ ندهد پیش بینی کرده است میزان ذخایر نفتی اعضای سازمان توسعه و همکاری اقتصادی، OECD در ۳ماه نخست امسال افزایش یابد اما پس از آن رو به کاهش بگذارد.
گزارش اوپک در اثنای اعمال محدودیت تولید توسط این سازمان و دیگر متحدان آن چون روسیه منتشر شده است. طبق توافق بین این کشورها، تولید نفت به ۱.۸میلیون بشکه در روز کمتر نسبت به سطح تولید این کشورهای در سال ۲۰۱۶ محدود شده تا تعادل عرضه و تقاضا در بازار نفت حاکم شود و ذخایر نفت کشورهای عضو OECD به میانگین ۵ ساله خود بازگردد. با این حال آژانس بین‌المللی انرژی که به کشورهای مصرف‌کننده درباره وضعیت بازار مشاوره می‌دهد در گزارش ماهانه خود آورده است که میزان ذخایر نفتی تجاری کشورهای صنعتی سازمان توسعه و همکاری اقتصادی در ماه ژانویه برای نخستین بار در ۷ماه گذشته افزایش یافت و به ۲میلیارد و ۸۷۱ میلیون بشکه رسید که ۵۳ میلیون بشکه بیش از متوسط ۵ سال گذشته است.
براساس گزارش اوپک، تولید نفت کشورهای عضو این سازمان در ماه فوریه نسبت به ماه پیشین ۷۷هزار بشکه کاهش یافت و روزانه حدود ۵۴۰ هزار بشکه کمتر از سقف تولید روزانه ۳۲.۷۳میلیون بشکه‌یی این سازمان قرار گرفت. سقوط تولید نفت ونزوئلا هر روز به مراحل تازه‌یی وارد می‌شود و در ماه گذشته بزرگ‌ترین کاهش ماه به ماه تولید را از سر گذرانده است. طبق آمار منابع ثانویه، تولید نفت این کشور در فوریه ۵۰ هزار بشکه در روز کاهش یافت و به ۱.۵۵میلیون بشکه در روز رسید. طبق آمارهای واصله از ونزوئلا به اوپک، تولید نفت این کشور در ماه فوریه ۱.۵۹میلیون بشکه در روز بود که بر این اساس، تولید نفت این کشور ۱۸۰هزار بشکه در روز نسبت به دسامبر کاهش داشته است. همه اینها درحالی است که سهمیه تولید ونزوئلا تحت توافق نفتی اوپک ۱.۹۷میلیون بشکه در روز است.
از طرفی به گفته آژانس بین‌المللی انرژی، بحران اقتصادی ونزوئلا به دلیل کاهش ۵۰ درصدی تولید نفت این کشور در ۲سال گذشته همچنان ممکن است به کاهش میزان ذخایر کمک کند. در گزارش آژانس بین‌المللی انرژی همچنین در این باره آمده است:«با توجه به اینکه تولید ونزوئلا به روشنی در معرض کاهش سریع قرار دارد در صورتی که دیگر تولیدکنندگان این کاهش را جبران نکنند ممکن است این کشور بازار نفت را به سمت کمبود عرضه سوق دهد.»
به هر روی، کاهش تولید نفت ونزوئلا، اگرچه برای این کشور و حفظ توازن بازار به نفع مصرف‌کنندگان به مشکلی بزرگ بدل شده اما می‌تواند تا حدی اطمینان خاطر تولیدکنندگان نفت به خصوص اعضای اوپک را تامین کند.
دومین کاهش تولید چشمگیر میان کشورهای اوپک متعلق به امارات متحده عربی است. تولید این کشور که طبق توافق مجاز به تولید ۲.۸۷میلیون بشکه نفت در روز است در فوریه ۳۰هزار بشکه در روز نسبت به ژانویه کاهش یافت و به ۲.۸۳میلیون بشکه در روز رسید. دلیل این کاهش تعمیرات یک میدان نفتی عنوان شده است.
عراق، دومین تولیدکننده بزرگ اوپک با سهمیه تولید ۴.۳۵میلیون بشکه در روز، در ماه گذشته کاهش روزانه ۳۰هزار بشکه‌یی را تجربه کرد تا تولید این کشور به ۴.۴۳میلیون بشکه در روز برسد.
بزرگ‌ترین افزایش تولید میان کشورهای اوپک متعلق به نیجریه بوده که تولیدش در فوریه بیش از ۲۰هزار بشکه در روز افزایش یافت و به ۱.۸۱میلیون بشکه در روز رسید. تولید نفت لیبی ۱۰هزار بشکه در روز افزایش یافت و به یک میلیون بشکه در روز رسید. سقف تولید این دو کشور ۲.۸میلیون بشکه مقرر شده است. طبق توافق اوپک و متحدانش، ونزوئلا و لیبی در کنار ایران از حضور در توافق معاف شده بودند تا تولیدشان را احیا کنند.
بنا بر آمار حاصله از منابع ثانویه، بزرگ‌ترین عضو اوپک یعنی عربستان با سهمیه تولید ۱۰.۰۶میلیون بشکه در روز در چارچوب توافق در ماه گذشته ۹.۶۷میلیون بشکه نفت در روز تولید کرد. آمار اعلام شده از این کشور اما حاکی از تولید ۹.۹۴میلیون بشکه در روز است.
ایران که سومین تولیدکننده بزرگ اوپک است در ماه فوریه ۳.۸میلیون بشکه در روز نفت تولید کرد. این درحالی است که در ماه ژانویه تولید ایران ۳.۸۱میلیون بشکه در روز بود.
از سوی دیگر گزارش آژانس بین‌المللی انرژی پیش‌بینی کرده که میزان تولید کشورهای غیراوپکی در سال جاری با یک میلیون و ۸۰۰ هزار بشکه افزایش به ۵۹ میلیون و ۹۰۰هزار بشکه در روز برسد. در این میان سهم رشد تولید امریکا یک میلیون و ۳۰۰هزار بشکه خواهد بود. برآوردهای این آژانس حاکی از این است که تولید نفت امریکا تا پایان سال ۲۰۱۸ به بیش از ۱۱میلیون بشکه در روز می‌رسد و عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده نفت جهان را که اکنون به روسیه تعلق دارد در اختیار می‌گیرد.
