همه‌چیز درباره مخزن آب عمودی؛ طراحی، دوام، مزایا و مقایسه با مخزن کتابی
اهمیت انتخاب نوع مخزن آب در پروژه‌های ساختمانی
در سیستم‌های تأسیساتی ساختمان‌ها، انتخاب نوع و مدل مخزن آب یکی از مهم‌ترین تصمیمات فنی است. این انتخاب، نه‌تنها بر کیفیت و پایداری تأمین آب ساختمان تأثیر دارد، بلکه بر هزینه‌های نصب، فضای مورد نیاز و حتی طول عمر سیستم آبرسانی نیز اثرگذار است.
در سال‌های اخیر، با گسترش استفاده از مخازن پلی‌اتیلنی فودگرید، طراحی و مهندسی بدنه این محصولات دستخوش تحول اساسی شده است؛ به‌گونه‌ای که امروزه انواع مدل‌های عمودی، افقی، کتابی و زیرپله‌ای برای شرایط و فضاهای متفاوت طراحی می‌شوند.
در این میان، مخزن آب عمودی به دلیل ساختار ایستاده، اشغال کمترین فضا و توزیع یکنواخت فشار آب، به یکی از پرکاربردترین مدل‌ها در پروژه‌های مسکونی و صنعتی تبدیل شده است. از سوی دیگر، مدل کتابی نیز به‌دلیل عرض کم و طراحی تخت، برای فضاهای خاص مثل زیرپله یا کنار دیوار کاربرد دارد.
معرفی کامل مخزن آب عمودی
مخزن آب عمودی یکی از پرکاربردترین و مهندسی‌ترین مدل‌های ذخیره‌سازی آب است که برای ساختمان‌های شهری، مجتمع‌های مسکونی، ویلاها و حتی پروژه‌های صنعتی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
ویژگی اصلی این مدل، ارتفاع بیشتر و قطر کمتر نسبت به سایر مدل‌هاست. به‌همین دلیل، برای فضاهایی که محدودیت سطح دارند (مثل پشت‌بام یا تراس)، انتخابی هوشمندانه به شمار می‌آید.
ساختار و طراحی مهندسی
در طراحی مخزن عمودی، نیروهای فشاری آب به‌صورت متوازن در بدنه استوانه‌ای توزیع می‌شود.
این طراحی باعث می‌شود بدنه دچار تمرکز فشار در نقاط خاص نشود و در بلندمدت تغییر شکل یا خمش نداشته باشد.
کف مخزن معمولاً با سطح کمی محدب ساخته می‌شود تا وزن آب به‌صورت متعادل در کل سطح توزیع شود و از ایجاد ترک در قسمت تحتانی جلوگیری شود.
جنس بدنه و فناوری تولید
در مخازن مدرن، ماده‌ی اصلی ساخت، پلی‌اتیلن سنگین (HDPE) با گرید بهداشتی ۳۸۴۰ تبریز است.
این متریال در برابر ضربه، تابش مستقیم خورشید، تغییرات دمایی و فشار آب مقاومت چشمگیری دارد.
تولید این نوع مخزن با روش قالب‌گیری چرخشی (Rotational Molding) انجام می‌شود تا ضخامت بدنه در تمام نقاط یکنواخت باشد.
لایه‌های حفاظتی در مخازن سه‌لایه
مدل‌های سه‌لایه عمودی آذین الوند آسیا، برای محافظت کامل آب در برابر نور و آلودگی طراحی شده‌اند:
- لایه داخلی سفید و بهداشتی: تماس مستقیم با آب آشامیدنی
- لایه میانی مشکی: جلوگیری از نفوذ نور و رشد جلبک
- لایه بیرونی مقاوم در برابر UV: حفظ رنگ و استحکام در برابر نور خورشید
به لطف این ساختار چندلایه، آب درون مخزن حتی در شرایط گرم تابستان نیز خنک، بی‌بو و بهداشتی باقی می‌ماند.
ظرفیت‌ها و ابعاد مختلف مخازن آب عمودی
یکی از مزایای اصلی مخزن آب عمودی پلی‌اتیلن، تنوع بالای ظرفیت و طراحی در ارتفاع‌های مختلف است.
این مدل‌ها به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که بتوان از آن‌ها در تمام فضاها — از آپارتمان‌های کوچک تا پروژه‌های صنعتی بزرگ — استفاده کرد.
برای پاسخ به نیاز مصرف‌کنندگان، مجموعه‌ی کاملی از ظرفیت‌های ۱۰۰ تا ۲۰,۰۰۰ لیتر را در دو مدل کوتاه (Short) و بلند (Tall) در ادامه آمده است.از دیگر مخازنی که به صورت ایستاده و دارای ارتفاع بیشتری هستند، می‌توان به مخزن آسانرو اشاره داشت.
ظرفیت‌های پایین (۱۰۰ تا ۵۰۰ لیتر)
این مدل‌ها بیشتر برای مصارف خانگی، پشت‌بام‌ها و فضاهای کوچک استفاده می‌شوند.
- مخزن ۱۰۰ لیتری: مناسب سرویس‌های بهداشتی و مصارف جزئی (ابعاد حدودی: قطر ۴۷، ارتفاع ۶۵ سانتی‌متر)
- مخزن ۲۰۰ لیتری: برای آپارتمان‌های کوچک
- مخزن ۳۰۰ لیتری: پرکاربرد در منازل تک‌واحدی
- مخزن ۵۰۰ لیتری کوتاه و بلند: نسخه‌ی کوتاه برای زیرپله یا تراس، نسخه‌ی بلند برای نصب در گوشه‌ی حیاط یا پشت‌بام
ظرفیت‌های متوسط (۱۰۰۰ تا ۲۰۰۰ لیتر)
در این گروه، طراحی دو نسخه کوتاه و بلند کمک می‌کند تا بر اساس محدودیت ارتفاع محل نصب، انتخاب دقیق‌تری انجام شود.
- ۱۰۰۰ لیتری کوتاه: مناسب تراس یا پارکینگ با سقف کوتاه
- ۱۰۰۰ لیتری بلند: برای نصب در حیاط یا پشت‌بام با ارتفاع آزاد
- ۱۵۰۰ لیتری کوتاه و بلند: انتخاب ایده‌آل برای ساختمان‌های ۲ تا ۴ واحدی
- ۲۰۰۰ لیتری کوتاه و بلند: مدل‌های پرفروش برای ساختمان‌های ۴ تا ۶ واحدی، با طراحی پایدار و فشار یکنواخت در بدنه
ظرفیت‌های بزرگ (۳۰۰۰ تا ۲۰۰۰۰ لیتر)
این مدل‌ها بیشتر در پروژه‌های صنعتی، باغات، کارخانه‌ها و ساختمان‌های چندواحدی بزرگ استفاده می‌شوند.
در طراحی این مدل‌ها ضخامت بدنه و پایه تقویتی بیشتر است تا در برابر فشار آب و تغییرات دمایی مقاومت بالاتری داشته باشند.
| ظرفیت (لیتر) | قطر (cm) | ارتفاع (cm) | نوع طراحی | کاربرد رایج |
|---|---|---|---|---|
| ۳۰۰۰ | ۱۴۰ | ۱۵۰ | بلند | ساختمان‌های ۶–۸ واحدی |
| ۴۰۰۰ | ۱۵۵ | ۱۸۰ | بلند | ویلاها و مجتمع‌های کوچک |
| ۵۰۰۰ | ۱۸۲ | ۲۳۰ | بلند | مصارف عمومی ساختمان‌ها |
| ۶۰۰۰ | ۲۰۰ | ۲۴۵ | بلند | ساختمان‌های ۱۰ واحدی |
| ۷۰۰۰ | ۲۰۰ | ۲۵۰ | بلند | پروژه‌های صنعتی سبک |
| ۸۰۰۰ | ۲۱۰ | ۲۶۰ | بلند | کارگاه‌ها و تأسیسات نیمه‌صنعتی |
| ۱۰,۰۰۰ | ۲۳۰ | ۳۰۰ | بلند | مجتمع‌های بزرگ و کشاورزی |
| ۱۵,۰۰۰ | ۲۴۰ | ۳۵۰ | بلند | صنایع و دامداری‌ها |
| ۲۰,۰۰۰ | ۲۷۰ | ۳۶۰ | بلند | پروژه‌های صنعتی و ذخیره اضطراری |
نصب مخزن آب عمودی در ساختمان‌ها، پشت‌بام‌ها و فضاهای صنعتی
نصب صحیح مخزن آب عمودی، نقشی تعیین‌کننده در عملکرد، فشار آب، دوام و ایمنی کل سیستم دارد. حتی بهترین مدل‌ها در صورت نصب نادرست می‌توانند دچار نشتی، تغییر شکل یا افت فشار شوند. در ادامه، اصول فنی نصب در محیط‌های مختلف آورده شده است.
۱. نصب مخزن آب عمودی در پشت‌بام ساختمان‌ها
در ساختمان‌های شهری، معمولاً نصب مخزن آب در پشت‌بام انجام می‌شود تا از فشار طبیعی برای تأمین آب استفاده شود. در این حالت رعایت نکات زیر ضروری است:
آماده‌سازی محل نصب:
- سطح پشت‌بام باید کاملاً تراز، بدون شیب و مقاوم در برابر وزن آب باشد.
معمولاً از یک صفحه‌ی بتنی با ضخامت ۱۰ تا ۱۵ سانتی‌متر و ابعاد بزرگ‌تر از قطر مخزن استفاده می‌شود. - سطح زیرین باید عاری از هرگونه مصالح تیز، سنگ‌ریزه یا زائده باشد تا به کف مخزن آسیب نرسد.
- بهتر است یک سکو یا پایه کوتاه فلزی یا بتنی (به ارتفاع ۱۰ تا ۲۰ سانتی‌متر) در زیر مخزن ساخته شود تا تهویه و تخلیه آب باران بهتر انجام گیرد.
اتصال به پمپ و لوله‌کشی:
- خروجی پایین مخزن به‌وسیله اتصالات برنجی یا پلیمری رزوه‌دار به خط پمپ متصل می‌شود.
- در مسیر خروجی، حتماً باید یک شیر یک‌طرفه و فیلتر توری نصب شود تا از برگشت آب و ورود ذرات معلق جلوگیری کند.
- در صورت نصب پمپ در پشت‌بام، باید پمپ پایین‌تر از خروجی مخزن قرار گیرد تا مکش آب راحت‌تر انجام شود.
۲. نصب مخزن آب عمودی توسط تاسیسات‌کار در ساختمان‌ها
در ساختمان‌های چندواحدی که از سیستم پمپ و مخزن مرکزی استفاده می‌کنند، نصب معمولاً در موتورخانه یا طبقه‌ی همکف انجام می‌شود.
مراحل اجرایی:
- جانمایی دقیق: انتخاب محل نصب نزدیک به ورودی آب شهری و مسیر پمپ.
- زیرسازی: اجرای بتن مسلح تراز با ابعاد حداقل ۱۰٪ بزرگ‌تر از قطر مخزن.
- اتصال ورودی: نصب شیر ورودی در ارتفاع بالاتر با شناور مکانیکی برای کنترل سطح آب.
- خروجی پمپ: استفاده از رابط برنجی و بست فلزی مقاوم در برابر فشار.
- خط تخلیه: نصب شیر تخلیه در پایین‌ترین نقطه‌ی بدنه جهت شستشو و سرویس دوره‌ای.
در این مدل نصب، معمولاً از پمپ‌های سانتریفیوژ استفاده می‌شود که با فرمان فلوتر الکتریکی سطح آب را کنترل می‌کنند.
سخن پایانی
مخزن عمودی به عنوان بهترین مخزن آب پلی اتیلن از نظر محبوبیت و فروش است. این مخزن برای فضاهایی که محدودیت عرضی دارند، مناسب است و همینطور قیمت پایین‌تری به نسبت سایر مخازن دارد. در این مقاله، انواع مخازن عمودی را به همراه اجزاء و کاربرد آن در صنایع مختلف بررسی کردیم تا افرادی که قصد خرید این نوع مخزن را دارند، با آگاهی بیشتری نسبت به آن اقدام کنند.
