همان که ترامپ می‌خواست
برخلاف مواضع وزارت خارجه ایران، آمانو گفت: آژانس می‌تواند از مراکز نظامی ایران بازرسی کند.
آمانو به برنامه دولت ترامپ برای بهانه‌جویی علیه برجام به بهانه بازرسی از مراکز نظامی ایران چراغ سبز نشان داد. داور توافق هسته‌ای میان ایران و ۱+۵ یک روز پس از گزارش آژانس مبنی بر پایبندی ایران به تعهداتش در برجام، گفت آژانس هر زمان بخواهد می‌تواند سایت‌های نظامی ایران را بازرسی کند.
در حالی که ایران در مقابل زیاده‌خواهی‌های دولت دونالد ترامپ، بارها اعلام کرده است اجازه بازرسی از مراکز نظامی خود را نمی‌دهد، یوکیا آمانو، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی دیروز جمعه تاکید کرد برای بازرسان او سایت‌های هسته‌ای و نظامی تفاوتی ندارد و آنها در صورت لزوم از این سایت‌ها بازرسی خواهند کرد.
اظهارنظر آمانو را باید در قالب پروژه جدید ترامپ برای بازگرداندن تحریم‌های معلق شده در برجام ارزیابی کرد. دونالد ترامپ به دنبال آن است تا با بهانه‌جویی از طریق طرح ادعای فعالیت‌های خطرناک در مراکز نظامی ایران، تهران را متهم به نقض برجام کند.
او از این طریق می‌خواهد ضمن فشار بر ایران برای پایبند بودن به برجام، تحریم‌های تعلیق شده علیه ایران را دوباره فعال کند. از همین رو او اخیرا نیکی هیلی، سفیر آمریکا در سازمان ملل را به وین فرستاد تا درباره آنچه آنها فعالیت‌های مشکوک در مراکز نظامی ایران می‌گویند با آمانو گفت‌وگو کند. پس از این دیدار، آمانو سکوت کرد تا نیکی هیلی روایت خود را از این سفر تثبیت کند. هیلی پس از دیدار با آمانو گفت از اظهارات آمانو رضایت دارد و اعتبار گزارشات آژانس به میزان دسترسی‌های آنها به مراکز ایران است.
در تهران عباس عراقچی این اظهارات هیلی را به معنای فشار برای بی‌اعتبار کردن گزارشات آژانس ارزیابی کرد. با این حال اما سوال اساسی این بود که آژانس در قبال این پروژه آمریکایی‌ها چه خواهد کرد. ایران بارها از بدعهدی آژانس بویژه پس از توافق سعدآباد درباره موضوع تعلیق، انتقاد کرده بود. از همین رو بود که علی‌اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی هفته گذشته ابراز نگرانی کرد که آژانس عاری از جهت‌گیری‌های سیاسی نیست.
اما یک هفته پس از سفر هیلی به وین و دیدار با آمانو، آژانس واکنش نشان داد. بر این اساس، در گزارش آژانس که روز پنجشنبه منتشر شد تصریح شده است جمهوری اسلامی ایران به تعهدات خود در قبال برجام پایبند بوده است. در بخشی از این گزارش حتی آمده که ایران فراتر از تعهداتش در برجام برنامه هسته‌ای خود را محدود کرده است.
گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی می‌افزاید میزان ذخایر اورانیوم غنی شده با خلوص پایین ایران، ۴/۸۸ کیلوگرم (در حدود ۱۹۵ پوند) و کمتر از یک‌سوم حداکثر اورانیومی است که بر اساس طرح جامع اقدام مشترک (برجام) اجازه داشته است در اختیار داشته باشد. این گزارش حتی می‌گوید ذخایر آب سنگین ایران نیز کمتر از محدودیت‌های توافق شده در این توافق است.
تا اینجای کار آژانس با انتشار این گزارش، واقعیت مربوط به وضعیت تعهدات ایران در برجام را نشان داد. موضوعی که در وهله اول می‌تواند موجب خوشحالی دولت روحانی باشد. اما نکته بسیار مهم این بود که اساسا آنچه دولت ترامپ به دنبال آن بوده، تمرکز بر موضوع بازرسی‌های نظامی و تقویت این بهانه برای فراهم شدن مستندات گزارش ماه اکتبر و در نهایت بازگرداندن تحریم‌های هسته‌ای است.
موضوعی که آمانو یک روز پس از انتشار گزارش، آن را تقویت (یا شاید هم اجابت) کرد. آمانو دیروز جمعه یعنی یک روز پس از انتشار گزارش آژانس درباره وضعیت تعهدات ایران در برجام، در اظهارنظری نگران‌کننده مواضع دولت ترامپ برای بهانه‌جویی درباره مراکز نظامی ایران را تقویت کرد. آمانو بدون توجه به مواضع مقامات دولت ایران مبنی بر اجازه ندادن برای بازرسی از مراکز نظامی کشورمان، گفت آژانس هر زمان که بخواهد می‌تواند به مراکز نظامی ایران دسترسی داشته باشد.
او به خبرگزاری آسوشیتدپرس گفت: «آژانس هر زمان بخواهد می‌تواند به سایت نظامی ایران دسترسی داشته باشد». البته او سپس افزود: اکنون ضرورتی وجود ندارد که از سایت نظامی ایران بازدید کنیم.
این اظهارنظر اگرچه می‌تواند در وهله اول به معنای آن باشد که آمانو فعلا ضرورتی برای بازرسی از مراکز نظامی ایران نمی‌بیند اما در واقع به معنای این است که مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اصل موضوع «بازرسی از مراکز نظامی ایران» را تایید و مورد تاکید قرار داده است.
در همین راستا آمانو به آسوشیتدپرس گفت: در صورت وجود شواهدی از فعالیت‌های «اتمی مشکوک» در ایران، این نهاد سازمان ملل به تمام «اماکن مرتبط» دسترسی خواهد داشت. این اظهارنظر آمانو نیز به معنای آن است که او آماده است تا ادعاهای آمریکایی‌ها درباره برنامه نظامی ایران را پیگیری کند. این در حالی است که ایران اعلام کرده است اجازه نمی‌دهد زیاده‌خواهی‌های آمریکایی‌ها درباره مراکز نظامی ایران محقق شود.
با این حال اما آمانو با اظهارات دیروز خود در گفت‌وگو با آسوشیتدپرس نخست، اصل بازرسی از مراکز نظامی ایران را حق آژانس دانست و سپس از امکان این بازرسی در صورت گزارش برخی شواهد، گفت. این مواضع آمانو در واقع چراغ سبز به پروژه ترامپ است و شاید به نوعی تایید نگرانی علی‌اکبر صالحی باشد که نسبت به سیاسی‌کاری آژانس ابراز نگرانی کرده بود.
بنابراین آنچه درباره رفتار آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در روزهای پنجشنبه و جمعه می‌توان گفت این است که آژانس روز پنجشنبه جزئیات محدودیت‌های اعمال شده علیه برنامه هسته‌ای ایران و اجرای آن توسط دولت حسن روحانی را گزارش داد و گفت ایران این محدودیت‌های هسته‌ای را اجرا کرده است.
یک روز بعد یعنی روز جمعه، یوکیا آمانو، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره بازرسی از مراکز نظامی ایران (آنچه آمریکایی‌ها روی آن سرمایه‌گذاری کرده‌اند) اظهارنظر کرد و گفت آژانس هر زمانی می‌تواند از مراکز نظامی ایران بازرسی کند و در صورت ارائه شواهدی مبنی بر فعالیت هسته‌ای مشکوک، بازرسان آژانس از این مراکز بازدید خواهند کرد، بنابراین در مجموع رفتار آژانس طی روزهای پنجشنبه و جمعه نه‌تنها مقابله با پروژه زیاده‌خواهی آمریکایی‌ها نبوده است، بلکه تاکید او بر داشتن حق بازرسی از مراکز نظامی ایران می‌تواند به معنای تقویت مواضع ضدبرجامی ترامپ تلقی شود.
رویارویی رؤیایی!
«نیکی هیلی» روز پنجشنبه پس از انتشار گزارش آژانس به اظهارات مقامات ایران درباره عدم امکان بازرسی از مراکز نظامی کشورمان واکنش نشان داد. هفته گذشته بهرام قاسمی، سخنگوی وزارت امور خارجه گفت بازرسی از مراکز نظامی ایران خوابی است که تعبیر نخواهد شد. علی‌اکبر ولایتی نیز در این باره تاکید کرد که آمریکایی‌ها آرزوی بازرسی از مراکز نظامی ایران را به گور خواهند برد.
نیکی هیلی روز پنجشنبه در پاسخ به این مواضع مقامات کشورمان گفت: «اگر بازرسی از سایت‌های نظامی ایران، آن‌طور که ایرانی‌ها می‌گویند یک رویاست، پایبندی ایران به برجام هم رویاست». هیلی در ادامه همچنین در واکنش به بیانیه حماس برای ازسرگیری روابط با ایران، گفت: «ایران یک بار دیگر دارد چهره واقعی خودش را نشان می‌دهد. ایران باید تصمیم بگیرد که می‌خواهد عضوی از جامعه ملل باشد و تعهداتش را جدی بگیرد یا اینکه می‌خواهد رهبر یک جنبش تروریستی باشد.
ایران نمی‌تواند هر دو باشد». دیپلمات آمریکایی اضافه کرد: «جامعه بین‌الملل باید از مدت‌ها پیش ایران را به رعایت همان استانداردهایی موظف می‌کرد که همه کشورهای دیگر قائل به ارزشمندی صلح و امنیت به رعایت آنها متعهد هستند».
