هدف آمريکا و عربستان از حمله به قطر و تهديد ايران چيست؟

قطر نمي تواند با قطع کامل روابط خود با ايران به حيات خود ادامه دهد و سعودي ها به خوبي از اين مسئله آگاه هستند.

سارا فلاندرز، در گزارشي در گلوبال ريسرچ (کانادا)، با عنوان “حمله سعودي به قطر و تهديد ايران از سوي آمريکا” نوشت:
عربستان سعودي که از سفر دونالد ترامپ به رياض جسارت پيدا کرده به سرعت هشت کشور ديگر را نيز براي محاصره قطر با خود همراه کرده است. محاصره قطر شامل جلوگيري از ارسال مواد غذايي و پيشگيري از هر گونه سفر زميني دريايي و هوايي، قطع کامل روابط ديپلماتيک، مسدود کردن حساب هاي بانکي قطر و اخراج شهروندان قطري ظرف ٤٨ ساعت از ٩ کشور منطقه است.
اين گونه اقدامات بسيار ويرانگرند چون فرودگاه بين المللي قطر سالانه به ٣٧ ميليون مسافر خدمات ارايه مي دهد. قطر تقريباً همه مواد غذايي مورد نياز و ديگر اقلام ضروري را از خارج وارد مي کند و روزانه بين ٦٠٠ تا ١٠٠٠ کاميون بين قطر و عربستان در رفت و آمد هستند.

منشاء ترور: جنگ هاي آمريکا
تقريباً هيچ مفسري از چپ گرفته تا راست يا هيچ رسانه اي از رسانه هاي بزرگ گرفته تا مستقل به آنچه که دولت سعودي به طور رسمي به عنوان علت محاصره قطر عنوان مي کند باور ندارند.
بهانه اي که دولت سعودي براي اقدام خود ارايه مي دهد اين است که اين اقدام در پاسخ به درخواست دونالد ترامپ رئيس جمهور آمريکا براي متوقف ساختن تأمين مالي تروريست ها در منطقه، صورت گرفته است. ترامپ، ايده تشکيل ناتو بزرگ عربي را از قرار براي مقابله گروه دولت اسلامي و ايران مطرح ساخته است. رئيس جمهور آمريکا بي درنگ پس از اعلام محاصره قطر از سوي عربستان و ديگر کشورهاي عرب، در صفحه توئيتر خود از اين اقدام رياض تجليل کرد.
البته بايد توجه داشت که جنگ هاي امپرياليستي آمريکا در منطقه خاورميانه، بزرگ ترين منبع و منشاء ترور در اين نقطه از جهان محسوب مي شود. ميليون ها نفر از مردم اين منطقه بي خانمان و آواره شده اند. بر اثر بمباران هايي که آمريکا در اين منطقه به راه انداخته، برخي از کشورها به تلي از ويرانه تبديل شده اند. شبه نظاميان فرقه گرا و ارتش هاي مزدور به همراه ده ها هزار نيروي آمريکا اين منطقه را به آشوب کشيده اند. عربستان سعودي با تأمين مالي، مسلح ساختن و آموزش نظامي گروه هاي متعصب مذهبي از دهه ١٩٨٠ به اين طرف يعني آغاز جنگ در افغانستان، به آمريکا در براه انداختن جنگ در اين منطقه کمک کرده است.
قطر نيز به علت ارايه کمک هاي مالي به اين گونه گروه ها و اعزام نيرو براي کمک به نابودي ليبي و ادامه کمک مالي به گروه هايي که عليه دولت سوريه مي جنگند، گناهکار است. همان زمان که عربستان تصميم گرفت تا روابط خود را با قطر قطع و اين کشور را محاصره کند، قطر به عربستان سعودي در جنگ عليه يک جنبش مردمي در يمن يعني فقير ترين کشور منطقه، کمک مي کرد.
هم حکومت عربستان سعودي و هم قطر از نوع حکومت هاي سلطنتي سرکوبگر هستند. تقريباً بخش اعظم ثروت نفت و گاز در اين دو کشور در اختيار دو خاندان آل سعود و آل ثاني قرار دارد. احزاب سياسي و اتحاديه هاي کارگري در اين دو کشور اجازه فعاليت ندارند.
تقريباً نود درصد جميعت دو ميليون و پانصد هزار نفري قطر و يک سوم جمعيت سي و يک ميليون نفري عربستان سعودي را کارگران مهاجر تشکيل مي دهند که شهروند محسوب نمي شوند. آن ها از هر گونه حقوقي در زمينه تحصيل، خدمات درماني و بهداشتي و خدمات اجتماعي، محروم هستند.
در هر شش کشور نفت خيز عرب منطقه خليج فارس که همگي تحت حکومت سلاطين سني قرار دارند، چنين وضعيتي حاکم است، کشورهايي که از طريق شوراي همکاري خليج فارس به يکديگر پيوند خورده اند.
حال بايد ديد که اختلاف پديد آمده بين عربستان و قطر شبيه اختلافي است که بين دزدها و نيروهاي ارتجاعي پيش مي آيد يا اينکه مساله از اهميت بيشتري برخوردار است.

دستور به قطر براي قطع رابطه با ايران
عربستان سعودي افزون بر اعلام محاصره قطر در روز پنجم ژوئن، فهرستي حاوي ده دستور خطاب به دولت قطر منتشر کرد که دوحه مي بايد بي درنگ آن ها انجام مي داد. از جمله اين دستور ها قطع رابطه با ايران، اخراج اعضا ي گروه حماس و اخوان المسلمين، تعطيل کردن شبکه تلويزيوني الجزيره و پايان دادن به دخالت در امور کشورهاي خارجي بود.
هدف از اين اقدام در واقع تقويت تدابيري بود که عربستان سعودي براي مهار نفوذ فزاينده سياسي و اقتصادي ايران در منطقه به آن متوسل شد. اين در واقع علت اصلي حملاتي است که آمريکا و عربستان سعودي عليه قطر به راه انداخته اند.
از زمان انقلاب اسلامي ايران در سال ١٩٧٩ که به سيطره بانک ها و شرکت هاي بزرگ نفتي آمريکا در ايران پايان داد، وجود ايران با همه تحريم هايي که در يک دهه گذشته عليه اين کشور برقرار شده است، تهديدي عليه نظام هاي فاسد پادشاهي در منطقه خليج فارس به شمار مي رود که در آن ها همه اختيارات و امتيازها، حالت موروثي دارد.
زماني که عوامل انتحاري به مجلس ايران و آرامگاه آيت الله خميني در روز هفتم ژوئن حمله کردند و دست کم سيزده نفر جان خود را در اين حملات از دست دادند، سپاه پاسداران ايران، عربستان را مسئول اين حملات معرفي کرد. اين حمله در ضمن به ديدار ترامپ از عربستان سعودي نيز نسبت داده شد.
با اين که تهديدهاي صورت گرفته عليه ايران در واقع انگيزه اصلي حمله مشترک آمريکا – سعودي عليه قطر محسوب مي شود، اما عوامل و انگيزه هاي مالي نيز در اين مورد دخيل مي باشند.

رقابت در زمينه گاز، نفت و ارز
قطر در خلال بيست و پنج سال گذشته به بزرگ ترين صادر کننده گاز مايع در جهان تبديل شده است . امروزه در اين کشور سي پايانه صدور گاز مايع وجود دارد وشش پايانه ديگر نيز در دست احداث است.
قطر با ايران داراي روابط ديپلماتيک است البته نه به اين علت که پادشاهي قطر اينده نگر باشد بلکه به اين علت که اين کشور يک ميدان گازي را با ايران شريک است که باعث شده است تا آل ثاني به ثروت افسانه اي دست پيدا کند. ميدان گازي پارس جنوبي يا آن گونه که قطر آن را مي نامد “ميدان گنبد جنوبي”، در فلات قاره و در خليج فارس واقع شده است و به همين علت هر دو کشور از اين ميدان بهره برداري مي کنند.
قطر نمي تواند با قطع کامل روابط خود با ايران به حيات خود ادامه دهد و سعودي ها به خوبي از اين مسئله آگاه هستند.
دولت قطر تلاش کرده است تا با بهره گيري از ثروتي که به دست آورده، سياست خارجي مستقلي براي خود داشته باشد. در بيشتر مواقع قطر نقش واسطه و ميانجي را در منطقه بازي مي کند. اين کشور ميزبان گروهي از مقامات حماس و جنبش اخوان المسلمين مصر است.
افزون بر اين قطر نخستين کشوري است که داراي بانک و تسهلات لازم براي مبادله ارزهاست و مي تواند نفت و گاز خود را به “يوان” پول ملي چين به فروش برساند.
همين که قطر به مرکزي براي تجارت نفت و گاز با يوان چين تبديل شده است در واقع تهديدي عليه جايگاه دلار در اين گونه معاملات محسوب مي شود و باعث شده است تا بانک هاي دوحه در مقايسه با ديگر مراکز مالي در منطقه خليج فارس از موقيت ممتازتري برخوردار شوند.
در اين ميان، سعودي ها به علت کاهش بهاي نفت به شدت در تنگنا قرار گرفته اند. آن ها در جنگ يمن در همسايگي خود که بازنده آن هستند و دامنه آن به داخل عربستان نيز کشيده شده است ميليارد ها دلار هزينه مي کنند.
دومين کشور عمده صادر کننده گاز مايع آمريکاست و به همين علت شرکت هاي آمريکايي از محاصره قطر سود خواهند برد.
به اين ترتيب از محاصره قطر بيش از همه آمريکا و عربستان در زمينه نفت و امور مالي، سود مي برند.
ترامپ و شرکت هاي برزگ و حکومت هاي پادشاهي مطلق در کشورهاي نفت خيز خيلج فارس همگي نتيجه و پي آمد سرمايه داري در بدترين شکل رقابتي و خرخره جويدن، آن هستند. آن ها شکارچياني هستند که همواره در جستجوي خريد و ادغام شرکت هاي رقيب اند. توقيف و ضبط سرمايه ها از جمله بازي هاي متداول آن هاست. اشباع و توليد بيش از اندازه نفت و گاز و از دست دادن درآمد، بزرگترين عامل ترس و وحشت آن ها محسوب مي شوند. براي آن ها جنگ همواره گزينه اي است که روز ميز قرار دارد.

اختلاف در منطقه، در ناتو
برنامه ترامپ – سعودي براي وادار ساختن قطر به تسليم در برابر آن ها يا روبرو شدن با کودتاي خانگي، احتمالاً به راحتي به موفقيت نخواهد انجاميد، بلکه زمينه را براي بروز اختلافات بيشتر در اين منطقه بي ثبات و آشوب زده فراهم خواهد ساخت، منطقه اي که هيچ يک از جنگ هاي آمريکا در آن با کاميابي همراه نبوده و به جاي آن نفوذ آمريکا در اين نقطه از جهان رو به کاهش نيز گذاشته است.
اقدام سعودي عليه قطر نه فقط بين شش کشور عضو شوراي همکاري خليج فارس شکاف ايجاد کرده بلکه با توجه به مخالفت آلمان و ترکيه با رفتاري که عربستان در پيش گرفته است در سازمان پيمان اتلانتيک شمالي (ناتو) که آمريکا قدرت برتر در اين ائتلاف نظامي به شمار مي رود، اختلاف پديد آمده است.
عربستان توانسته است از ميان شش کشور عرب عضو شوراي همکاري خليج فارس، بحرين و امارات عربي متحده را با خود عليه قطر، همراه کند. ديگر کشورها نيز که به عربستان سعودي وابسته هستند از روي انجام وظيفه در محاصره قطر شرکت کردند. از جمله اين کشورها مي توان به جيبوتي، موريتاني ، مالديو، دولت يمن که تحت الحمايه سعودي است و بخش شرقي دولت ليبي اشاره کرد، اما کويت و عمان از پيوستن به جمع اين کشورها خودداري کرده اند.
از ميان کشورهاي عضو ناتو، زيگمار گابريل، وزير دفاع آلمان سياست ترامپ – سعودي را به شدت مورد انتقاد قرار داده و آن را کاملاً اشتباه توصيف کرده است چون محاصره قطر به طور قطع در راستاي سياست خارجي آلمان قرار ندارد. وي در مصاحبه با خبرگزاري رويترز در روز هفتم ژوئن هشدار داد که اقدامات اتخاذ شده عليه قطر ممکن است به وقوع جنگ منتهي شود. پارلمان ترکيه نيز طرح اعزام نيروهاي اين کشور به قطر و تامين فوري مواد غذايي و آب مورد نياز اين کشور را تصويب کرده است.
ايران بلافاصله با هواپيما و کشتي صدها تن مواد غذايي به قطر ارسال کرد. ايران، عراق، اردن و ترکيه حريم هوايي خود را روي هواپيماهاي قطري که امروزه نمي توانند از حريم هوايي عربستان و مصر استفاده کنند، باز کرده اند.
آمريکا از موقعيت مناسب براي وادار ساختن قطر به اجراي دستورهاي صادره از سوي عربستان، برخوردار است چون بزرگترين پايگاه هوايي آمريکا در خاورميانه به نام العديد، در قطر قرار دارد. در اين پايگاه نظامي يازده هزار نفر از نيروهاي آمريکايي مستقر هستند و اين پايگاه در واقع ستاد فرماندهي عمليات هوايي ارتش آمريکا در عراق، سوريه، افغانستان و هفده کشور ديگر محسوب مي شود.
اما تضادها و اختلافات موجود در باره وضعيت کنوني در کنفرانس خبري نهم ژوئن در واشنگتن کاملا مشهود بود. رکس تيلرسون، وزير امور خارجه آمريکا که قبل از تصدي اين سمت رئيس اجرايي شرکت نفتي اکسون- موبايل بوده است بهتر از ترامپ مي داند که در دراز مدت چه خطري آمريکا را تهديد مي کند. وي خواستار آرام شدن اوضاع و گفتگو شد. چند دقيقه پس از سخنان تيلرسون، ترامپ رويکردي مخالف وزير خارجه خود در پيش گرفت و باز ديگر از عربستان سعودي تجليل کرد.
سفر ترامپ به عربستان سعودي دو هفته پيش از محاصره قطر به عقد قرارداد يکصد و ده ميليارد دلاري در زمينه فروش جنگ افزار به عربستان براي مقابله با تهديد ايران انجاميد، گرچه فروش اين مقدار سازوبرگ نظامي به عربستان با مخالفت شديد کنگره آمريکا روبرو شده است.
وقتي در ائتلاف هاي قديمي اختلاف بروز مي کند و اشباع بازار نفت و گاز به علت توليد بيش از اندازه به وجود مي آيد، خطر وقوع جنگ نيز افزايش مي يابد.