نگاهی به چالش‌های اجتماعی و اقتصادی پیش روی دولت آینده آلمان

دولت جدید آلمان مطمئنا در چهار سال آینده با چالش‌های اجتماعی و اقتصادی جدید و مهم بسیاری روبرو خواهد بود که غلبه بر آن‌ها نیاز به صرف وقت و انرژی بالایی دارد.

در شماره های قبلی پرونده انتخابات آلمان به بررسی اهداف و رویکردهای احزاب مهم شرکت کننده در انتخابات پارلمانی پیش رو در این کشور از جمله حزب افراطی، احزاب متحد مسیحی و سوسیال دموکرات و احزاب اپوزیسیون و کوچک این کشور پرداختیم.

در چهارمین شماره از پرونده انتخاباتی آلمان بر آنیم تا به مهم ترین مسائل و مشکلات اجتماعی جامعه آلمان و چالش های بزرگی که دولت آینده این کشور با آن روبرو خواهد بود بپردازیم.

عمیقتر شدن شکاف بین فقیر و غنی در آلمان، نابرابری زنان و مردان در بازار کار ، ادغام صدها هزار پناهجو در جامعه ، فقر روزافزون کودکان، چگونگی مقابله با تروریسم و مسائل بی شمار اقتصادی چالش هایی است که دولت جدید باید با آن روبرو شود.

شکاف عمیق بین فقیر و غنی در آلمان

بسیاری از گزارش ها و آمارها خبر از فقر روزافزون در جامعه آلمان و بویژه در بین کودکان و افزایش شکاف بین فقیر و غنی در این کشور دارد که نارضایتی زیادی را در بین شهروندان ایجاد کرده است. در این ارتباط بخصوص اختلاف زیادی بین ایالت های شرقی و غربی آلمان دیده می شود.

چندی پیش “وولفگانگ شایبله”، وزیر دارایی آلمان درباره شکاف عمیق ایجاد شده بین فقیر و غنی هشدار داده و تصریح کرد که انتقادها به جهانی سازی باید جدی گرفته شود. بسیاری از مردم احساس می کنند که پشت سر گذاشته شده اند. یک احساس روزافرون بی عدالتی در بین آن ها وجود دارد. اگر جلوی این وضعیت گرفته نشود یک استقبال روزافزون برای احزاب پوپولیست و رویکردهای عوام فریبانه انتظار می رود.

آلمان، قهرمان صادرات و شاگرد اول اروپا در اقتصاد است. چرخ اقتصاد این کشور بخوبی می چرخد. به گفته اداره فدرال آمار آلمان این روند همینطور ادامه خواهد داشت. اما نابرابری و فقر هم در آلمان رو به افزایش است. در آلمان تنها 2 میلیون و پانصد هزار بیکار وجود دارد که البته نسبت به بقیه کشورهای عضواتحادیه اروپا رقم بالایی نیست. دلیلش توزیع دوباره فرصت های شغلی است که باعث شده تعداد بیشتری شغل با در آمد پایین در بازار کار بوجود بیاید. تعداد زیادی از این افراد نمی توانند شرایطشان را تغییر بدهند و همچنان در شرایط فقر به سر می برند.

افزایش تعداد مشاغل با دستمزد کم در آلمان یکی از چالش های پیش روی دولت جدید خواهد بود.

کلمنس فوست، مدیر موسسه تحقیقات اقتصادی در مونیخ در این باره به “یورو نیوز” گفته است که که مردم «احساس» نابرابری می کنند. از نظر او بخشی از این نابرابری ناشی از این است که این افراد تحصیلات بالا ندارند. وی می افزاید: «باید بپرسیم که آیا به خاطر نظام آموزشی مان امروز بخت فقط یار کسانی است که وضع مالی شان خوب است و از طبقه اجتماعی متوسط و از خانواده های تحصیلکرده می آیند؟ باید ببینیم برای کسانی که از انجام تحصیل محروم شده اند، چه کاری باید انجام بدهیم. این مسئله ای است که در آلمان روی آن بخوبی کار نمی شود.»

وی همچنین بر این باور است که در آلمان مهاجر زیاد هست و مهاجرانی داریم که تحصیلات کامل ندارند. مهاجران تحصیلکرده هم هستند، اما بیشترشان مدرک تحصیلی ندارند. مدتهاست که آلمان از پذیرفتن این واقعیت سر باز می زند. در دهه های 80 و 90 میلادی هم آلمان حاضر نبود بپذیرید که کشوری مهاجرپذیر است. وقتی اینطور فکر کنیم استراتژی هم برای جذب مهاجران در جامعه نخواهیم داشت.»

به اعتقاد فوست مسئله تغییرات عظیم جمعیتی در دهه آتی، مسئله ای است که دولت برای رویارویی با آن آماده نیست. رشد جمعیتی منفی یکی از دلایلی است که به مهاجران نیاز هست. گرچه مهاجرت آنقدر وسیع نخواهد بود که رشد منفی جمعیت را خنثی کند. آقای فوست می افزاید: «از نظرتبدیل اقتصاد به اقتصاد دیجیتال هم وضعیت خوبی نداریم. اینها مسائلی است که دولت جدید باید به آن توجه کند.»

افزایش روزافزون فقر کودکان

از طرفی با وجود اینکه وضعیت اقتصادی آلمان در بین کشورهای اروپایی بهتر است، اما این کشور همچنان با مشکل فقر روزافزون در بین شهروندان و بویژه کودکان روبرو است.

چندی پیش روزنامه “زوددویچه سایتونگ” با استناد به “گزارش خانواده سال 2017 ” نوشت که خطر فقر برای افراد زیر 18 سال در سال 2015 در آلمان 19.7 درصد و 1.5 درصد بیشتر از سال 2010 بوده است.

وزیر خانواده آلمان از حزب سوسیال دموکرات در این باره اظهار داشته است که شانس کودکان در کشور ما هنوز هم نابرابر است. سیاست خانواده در این دوره قانونگذاری البته بسیار مورد توجه بود؛ با این همه بسیاری از کودکان از پیشنهادات دولتی محروم مانده اند.

به هر حال بدلیل دستمزدهای پایین، شکاف طبقاتی در آلمان عمیق تر شده است. زنان و مردان در بازار کار دستمزد و حقوق برابر ندارند. سیاست درهای باز آنگلا مرکل برای پذیرش پناهجویان با انتقاد روبروست. به این ترتیب، ادغام پناهجویان در جامعه، نابرابری جنسیتی در بازار کار و شکاف طبقاتی از موضوعات مطرح در کارزارهای انتخابات پارلمانی آلمان است که روز 24 سپتامبر 2017 (دوم مهرماه 1396) برگزار می شود.

چگونگی ادغام صدها هزار پناهجو در آلمان

مردم در سال 2015 از سیاست پذیرش پناهجویان آنگلا مرکل استقبال کردند. نسبت به آن حسن نیت وجود داشت. یک سال بعد، شک و تردیدها نسبت به این سیاست آغاز شد. 86 درصد افرادی که در یک نظرسنجی در سال 2016 شرکت کرده بودند، گفتند که نسبت به این سیاست ها تردید داشته و در این باره نگرانند.

در سال 2016 ،آلمان بیشتر از سایر کشورهای عضو اتحادیه اروپا پذیرای پناهجویان بود. آیا آلمان سنگی بزرگتر از توانش برداشته است؟ بهر حال این مسئله و پیامدهای آن با توجه به بحران های روزافزون در کشورهای همسایه اتحادیه اروپا در سال های آِینده همچنان مقامات آلمانی را به خود مشغول خواهد کرد.

“یاگودا مرینیچ”، نویسنده و همچنین مدیر بخش بینافرهنگی «مرکز بین المللی خوشامدگویی به مهاجران» در هایدلبرگ آلمان در گفتگو با یورو نیوز در این باره می گوید که نگرش دولت کنونی در قبال پناهجویان “روزهای طلایی فرهنگ خوشامدگویی” نام دارد. به اعتقاد وی وظیفه دولت در آینده این است که این حال و هوای مثبت را حفظ کند.»

اما حفظ این حال و هوای مثبت برای دولت آینده آلمان با توجه به انتقادهای زیادی که از طرف احزاب مختلف به شمار بالای پذیرش پناهجویان وجود دارد بسیار سخت و دشوار است. در همین راستا حزب سوسیال مسیحی آلمان خواستار تعیین سقف برای پذیرش پناهندگان شده و بسیاری سیاستمداران هم خواستار تسریع روند اخراج پناهجویان هستند.

به اعتقاد خانم میرینیچ باید مردم را متقاعد کرد که بپذیرند آلمان از مدتها پیش یک کشور مهاجرت است. وی می افزاید: « قراردادهای مهاجرت با کارگران مهمان در آلمان، 65 سال است که وجود دارد. این افراد در اینجا متولد و بزرگ شده اند. تابعیت آلمانی دارند و بخشی از کشور هستند. در مورد این افراد نباید مدام به گذشته بازگردیم. مهم این است که نسل دوم و سوم این مهاجران را که من هم جزء آنها هستم، در کشور بپذیریم.»

یوگودا مرینیچ همچنین درباره این مسئله می گوید: «از نظر رشد جمعیتی در کشور ما مشکل وجود دارد. از یک سو گفته می شود که به نیروی کار واجد شرایط نیاز است، از سوی دیگر می بینیم که برای جوانان ما دوره کارآموزی پیدا نمی شود و مدتهای مدید بیکار می مانند و افرادی هم که بالای 50 سال سن دارند، بسختی می توانند شغل پیدا کنند. این به این معنی است که این افراد هر روز از خودشان می پرسند که کشور به خارجی نیاز دارد، در حالیکه به سراغ من نمی آیند و من بیکارم؟ رای دهندگان باید این سوال را از مسئولان کشور بپرسند و آنها هم باید جواب بدهند، تنها پس از آن است که پذیرفتن پناهجویان ممکن خواهد بود. تا زمانیکه مردم در زندگی شخصی شان احساس امنیت نکنند، پناهجویان را نمی پذیرند.»

چه کارهایی باید برای برابری جنسیتی در بازار کار آلمان انجام شود؟

در حالیکه اقتصاد آلمان وضع خوبی دارد بسیاری در کشورهای مرفه و پیشرفته از این متعجبند که چرا زنان از نظر حرفه ای در آلمان عقب مانده اند. بر اساس بررسی سازمان همکاری و توسعه اقتصادی هفتاد و پنج درصد درآمد خانواده های آلمان را مردان تامین می کنند.

یوتا آلمندینگر، رئیس مرکز علوم اجتماعی در برلین در این باره می گوید که «در آلمان افکار و اهداف ما آزاد است اما وقتی به واقعیتهای اجتماعی مثل تربیت فرزند و نگهداری از پدرومادر یا حقوق متفاوت برای زنان در پستهای عالی می رسیم، وضع اینطور نیست و زنان آنقدرها هم آزاد نیستند.»

بر اساس آمار یورواستات درآمد زنان آلمان بیست و دو درصد از همکاران مردشان کم تر است.در بقیه اروپا تنها در جمهوری چک و در استونی وضع زنان بدتر است. چنین چیزی برای کشور پیشرفته و ثروتمندی مثل آلمان چطور ممکن است؟

خانم آلمندینگر در پاسخ به این سوال می گوید: «اوضاع از این هم بدتر است چون آن رقم 22 درصد مربوط به دستمزد ساعتی است. زن آلمانی خیلی کمتر از مرد آلمانی کار می کند و به همین دلیل درآمد ماهانه یا سالانه زن یا درآمد زن در طول عمرش نصف درآمد مردان است. این باعث می شود که وضع حقوق بازنشستگی زن خیلی بد شود. می توان دید که زنان آلمانی از نظر توانایی هایشان با بقیه کشورهای اروپایی هیچ فرقی ندارند. اما وقتی بچه دار می شوند همسرشان که شغل بهتر دارد و در بازار کار تجربه بیشتری اندوخته است، به کارش ادامه می دهد و بازار کار آلمان هم کسانی را که مدتی سر کار نمی روند تنبیه می کند. اگر نیمه وقت کار کرده اید دیگر به شغل های مدیریتی در تراز میانی و بالا دسترسی نخواهید داشت.»

وی همچنین می گوید: «نیاز به شرکتهایی داریم که از زنان حرفه ای حمایت کنند و شرایط کار را برای خانواده مناسب کنند. کارهای خیلی بیشتری هست که باید انجام شود مثلا از نظر زیرساختهایی که برای نگهداری و مراقبت کودکان لازم است.هنوز به اندازه کافی مهد کودک نداریم و این مشکل بزرگی است.»

آلمندینگر همچنین گفت که حتی باید به این بیاندیشیم که وزراتخانه ای برای امور زنان و امور جنسیتی داشته باشیم، نه وزارتخانه زنان و خانواده و جوانان و سالمندان که اکنون داریم.»

دولت بعدی آلمان چگونه باید با چالش تروریسم مبارزه کند؟

اخیرا با شکست های گروه تروریستی داعش در مناطق بحرانی عراق و سوریه تعداد جهادی هایی که از این منطقه به کشورهای اروپایی از جمله آلمان بازگشته اند بسیار افزایش پیدا کرده است.

بسیاری از کارشناسان ترور، درباره وقوع حملات تروریستی بیشتر در آلمان و اروپا هشدار داده و بر این باورند که این چالش سال ها با اروپا همراه خواهد بود.

در چنین شرایطی مبارزه با حملات تروریستی هم زمان با حفظ آزادی های اجتماعی برای شهروندان مشکل بزرگ و پیچیده ای است که دولت آینده آلمان باید وقت و بودجه زیادی را برای غلبه بر آن صرف کند.

در همین راستا بسیاری از احزاب آلمان خواستار افزایش نیروهای امنیتی پلیس شده و دولت آلمان با وجود مخالفت کمیسیون اروپایی تمدید کنترل های مرزی برای مقابله با هجوم پناهندگان را خواستار شده است.

مقابله با چالش های اقتصادی در سایه تیرگی روابط با ترکیه و روسیه

تحریم های اقتصادی که اروپا و آلمان علیه روسیه به دلیل بحران اوکراین تصویب کرده اند روابط اقتصادی بین دو کشور را تحت تاثیر قرار داده و تاثیر مستقیمی بر روابط تجاری بین دو کشور و صادرات آلمان داشته است.

از طرفی روابط بین ترکیه و آلمان هم بعد از کودتای نظامی نافرجام در این کشور رو به تیرگی نهاده و بعد از درخواست های زیاد از طرف احزاب مختلف، صدر اعظم آلمان اخیرا اعلام کرده است که به دلیل دستگیری اتباع آلمانی در این کشور باید همکاری های اقتصادی با ترکیه را کاهش دهیم. این گونه اقدامات مطمئنا به بسیاری از شرکت های آلمانی که فعالیت های اقتصادی در ترکیه دارند آسیب خواهد رساند.

رئیس جمهور آمریکا نیز با شعار معروف اول آمریکای خود سیاست های اقتصادی و منافع این کشور را در اولویت قرار داده است.

در چنین شرایطی دولت آینده آلمان برای رهایی از عواقب اقتصادی این گونه بحران ها باید برنامه ریزی دقیق و حساب شده ای داشته باشد.

دولت آینده آلمان برای مقابله با این چالش های اجتماعی باید کفش های آهنین به پاکرده و خستگی ناپذیر پیش برود.