نوبل و آغاز جنبش مبارزه با خشونت علیه زنان

زنی از خاورمیانه پرآشوب و مردی از آفریقای پرمناقشه که تلخکامی مردمان جنگ زده را برای جهانیان فریاد زدند، به طور مشترک برنده جایزه نوبل صلح 2018 شدند.

«نادیا مراد» زنی 25 ساله از تبار کردهای ایزدی عراق و دکتر «دنیس موکوگه» جراح 63 ساله از جمهوری دموکراتیک کنگو مشترکا برنده جایزه نوبل صلح شدند و هر دو جایزه خود را به قربانیان خشونت های جنسی علیه زنان تقدیم کردند.
کمیته نوبل نروژ گفت: نادیا و موکوگه را به دلیل تلاش هایشان برای پایان دادن به خشونت جنسی به عنوان یک سلاح جنگی شایسته دریافت این جایزه دانسته است.
‘نادیا مراد’ اولین شهروند عراقی است که برنده جایزه نوبل صلح می شود. او سال ها جنگ و تباهی را لمس کرد تا به نوبل صلح رسید. اما این جایزه مرهم دردهای او نیست. شاید آنچه اندکی از وحشت و هراس او می کاهد مبارزه جهانیان به خشونت علیه زنان به ویژه در جنگ هاست.

**آخرین دختر
این زن ایزدی در روستای کوچک «کوچو» واقع در منطقه سنجار در نزدیکی مرز سوریه زندگی آرامی را با خانواده اش سپری می کرد. وقتی تروریست های داعشی در سال 2014 بخش هایی از عراق را اشغال کردند محل سکونت ایزدی ها نیز به محل تاخت و تاز خونین آنها تبدیل شد و کابوس آغاز شد.
داعشی ها در یک روز تابستانی سال 2014 به کوچو حمله کردند. آنان مردان را کشتند و کودکان را به اسارت بردند تا بعد از شست و شوی مغزی از آنها ستیزه جویانی کم سن و سال بسازند. داعشی ها هزاران زن را نیز به کار اجباری و بردگی جنسی محکوم کردند.
تکفیری های داعشی نادیا را گرفتند و عزیزانش را کشتند. در یک روز هفت نفر از اعضای خانواده اش را به قتل رساندند، از جمله مادرش را. خودش به موصل برده شد. کتکش زدند، شکنجه اش کردند و دسته جمعی به او تجاوز کردند. نادیا در بازار برده فروش های موصل بارها فروخته شد و تاریخ خشونت برایش تکرار شد. در نهایت از موصل گریخت و خود را به اردوگاه آوارگان ایزدی در اقلیم کردستان عراق رساند.
او می توانست لب فرو ببندد و از جنایتی که در حق او و هزاران زن دیگر می شود، سخنی نگوید. اما پیش از آنکه غربی ها کمپینی برای مبارزه با آزارهای جنسی به راه اندازند، نادیا داستان خود را بازگو کرد. او بعدها به خواهرش پیوست که در آلمان زندگی می کند.
نادیا سال گذشته (2017) کتابی به نام «آخرین دختر» منتشر کرد و به بازگویی رنج و مصیبت های خود پرداخت. چرا آخرین دختر؟ چون می خواهم «آخرین دختری در دنیا باشم که این اتفاق برایش افتاده است.» او در کتابش نوشت: دستکم طی ده سال گذشته یعنی از وقتی که عراقی ها گرفتار جنگی شدند که آمریکایی ها سال 2003 به راه انداختند و تبدیل به درگیرهای محلی باطل و تروریسم تمام عیار شد، فاصله میان خانه های ما بیشتر شده است.
او خواهان عدالت برای ایزدی ها و شناسایی جنگ علیه آنها به عنوان «نسل کشی» است. هدف او حمایت از قربانیان خشونت های جنسی، اجرای عدالت و مجازات تکفیری های داعشی است.
نادیا سال 2016 به عنوان «سفیر حسن نیت سازمان ملل برای شان بازماندگان قاچاق انسان» انتخاب شد. او دوستش «لامیا حاجی بشار» مشترکا برنده جایزه حقوق بشر ساخاروف در سال 2016 شدند. آنها برای و به یاد سه هزار زن ایزدی که همچنان اطلاعاتی از سرنوشت آنها در دست نیست، مبارزه می کنند.
نادیا سرانجام برنده نوبل صلح شد و روز جمعه به رویترز گفت: «این جایزه را با همه ایزدی ها، همه عراقی ها، کردها و همه اقلیت ها و بازماندگان خشونت های جنسی در سراسر دنیا قسمت می کنم.» آن دوران ترسناک، اواسط یک روز تابستانی آغاز شد اما برای ساختن دورانی تازه تابستان امسال را مبدا قرار داد و اعلام کرد که با یک جوان ایزدی ازدواج کرده است.
هنوز از سرنوشت سه هزار زن ایزدی دیگر خبری در دست نیست. هزاران زن غیر ایزدی هم مثل آنها قربانی خشونت های جنسی در جنگ ها شده اند. آفریقا جایی است که شمار زیادی از این زنان را می توان یافت. همان جایی که «دکتر معجزه» برای التیام دردهای آنها تلاش کرده است.

**معجزه دکتر
موکوگه که با نادیا مشترکا برنده نوبل صلح شده، در میان هوادارانش به «دکتر معجزه» معروف است. او هزاران زن همچون نادیا را پناه داده و برای درمان آنها کوشیده است. اما این کمک ها را کافی نمی داند و خواهان افزایش آگاهی عمومی درباره خشونت جنسی علیه زنان است.
موکوگه سال 1955 در شرق جمهوری دموکراتیک کنگو به دنیا آمد. سومین فرزند خانواده است و هشت خواهر و برادر دارد. موکوگه جوان در بروندی پزشکی خواند، برای ادامه تحصیل به فرانسه رفت و پزشک بیماری های زنان شد. او می خواست در کشورش به زنان باردار کمک کند اما درگیری های داخلی باعث شد تا به مبارزی علیه خشونت های جنسی در جنگ ها و حامی حقوق زنان تبدیل شود.
موکوگه در سال 1999 کلینیکی برای درمان بیماری های زنان تاسیس کرد اما کارکرد آن تغییر کرد و به محلی برای حمایت از قربانیان خشونت های جنسی در کنگو تبدیل شد. او و همکارانش بیش از چهل هزار زن را درمان کرده اند، نه فقط درمان جسمی بلکه حمایت اجتماعی و روحی و روانی نیز از آنها به عمل آورده اند.
دختران جوان و زنانی هشتادوچند ساله در میان بیماران او دیده می شود. بسیاری از کودکانی که به کلینیک او مراجعه می کنند خود حاصل خشونت های جنسی هستند. بدین ترتیب، هراس و وحشت نسل به نسل از مادر به کودک منتقل می شود. موکوگه وقتی برنده صلح نوبل شد، جایزه اش را به همین زنان تقدیم کرد.
جنگ در کنگو از سال 1998 شروع شد و رسما در سال 2003 تمام شد اما شرق کشور همچنان گرفتار نزاع است. افرادی که کنترل شرق را در دست دارند از تجاوز به عنوان تاکتیکی برای وحشت زده کردن مردم و کنترل بی دردسر بر منابع معدنی منطقه استفاده می کنند. دکتر معجزه خواستار اراده سیاسی برای تغییر شده تا منابع معدنی کنگو که در ابزارهای مدرنی مانند گوشی های تلفن همراه استفاده می شود، در کمال پاکی اخلاقی مورد بهره برداری قرار گیرد، نه در سایه تجاوز و خشونت جنسی.
موکوگه گفته این اقدامات خشونت آمیز در برخی مناطق در حال افزایش است و حتی برخی غیرنظامیان هم مرتکب چنین جنایاتی می شوند. بعضی از آنان پیش تر در صف شبه نظامیان بودند و تجریه تجاوز و خشونت را از همان سال ها با خود آورده و حالا در شهرها و روستا همان را تکرار می کنند.
دکتر معجزه با عاملان خشونت و تجاوز مبارزه کرده است و آنان نیز به جنگ او رفته اند. موکوگه سال 2012 از ترور جان سالم به در برد اما محافظش کشته شد. سپس سه ماه از کشور خارج شد اما حامیانش خواستار بازگشت وی شدند. وقتی به کشور بازگشت مردم در خیابان ها صف کشیدند و برایش هورا کشیدند. تلاش های موکوگه جایزه ساخاروف را در سال 2014 و جایزه صلح سئول را در سال 2016 برای وی به ارمغان آورد.
زن عراقی و مرد کنگویی امروز برای همگان شناخته شده اند. اما جایزه صلح دوای درد آنها نیست چرا که بحران فقط شناسایی شده و مشکل حل نشده است. شورشیان کنگو در مقابل چشمان نیروهای دولتی اقدام به خشونت علیه زنان می کنند و داعشی ها در مقابل دیدگان غرب زنان ایزدی را به اسارت گرفتند. هنوز از سه هزار زن ایزدی و چتر حمایتی دولت کنگو برای زنان خبری نیست. دشوارترین بخش کار نادیا و موکوگه که همانا ایجاد جبهه جهانی بر ضد خشونت علیه زنان است، تازه شروع شده است.