نقشه عربستان شکست خورد
عربستان می خواهد همه رقابت های منطقه ای با ایران را در یک میدان تعارض به سمت دو قطبی شدن پیش ببرد و هزینه های ایران را در منطقه و جهان به شدت افزایش دهد.
علی شهروئی کارشناس حوزه انرژی در گفت و گویی درباره قرارداد اخیر ایران با کنسرسیومی به رهبری توتال که در قالب قراردادهای جدید نفتی امضا شده به سوالات خبرنگار ایلنا پاسخ داد که در ادامه مشروح این گفت و گو را می خوانید.
شرکت ملی نفت ایران و کنسرسیوم توتال فرانسه، شرکت ملی نفت چین (سیانپیسی آی) و پتروپارس قرارداد توسعه فاز 11 پارس جنوبی را در قالب الگوی قراردادهای نفتی مصوب هیئت وزیران امضا کردند. ویژگی های این قرارداد چه بود که امضاء آن بازتاب زیادی در رسانه های جهان داشت؟
این قرارداد که بر اساس الگوی قراردادهای جدید نفتی تنظیم شده، واجد چند ویژگی مهم بود. یکی مبلغ قابل توجه سرمایه گذاری بیش از 4.8 میلیارد دلار که توسط پیمانکاران طرف قرارداد بطور کامل تامین می شود. دیگری مبحث ازدیاد برداشت توسط فن آوری های جدید و انتقال تکنولوژی های نوین به کشور و پیمانکاران ایرانی و نیز ساخت تجهیزات در داخل کشور که سهم شرکت های داخلی را در احداث این فاز به میزان قابل توجهی افزایش می دهد.
اینها مباحث فنی و اقتصادی است اما این قراداد لایه های دیگری نیز برای بررسی دارد که اتفاقاً اهمیت زیادی دارد. درست است که برجام اجرایی شد و تحریم های مرتبط نیز لغو شد اما نگرانی و تردیدی که در شرکت ها و سرمایه گذاران بزرگ جهانی برای حضور در ایران وجود داشت، با روی کار آمدن ترامپ در امریکا و نیز تحولات و تحرکات منطقه ای ائتلاف برخی کشورهای منطقه به رهبری عربستان، تشدید شده بود. لذا این قرارداد برای تغییر این فضای روانی علیه ایران و البته تغییر بازی بزرگ منطقه ای، اقدام مناسبی بود. من روی این قرارداد بعنوان یکی از استراتژی های وزارت نفت برای کمک به وزارت امورخارجه در تغییر بازی بزرگ منطقه ای ایران تاکید دارم.
یعنی شما معتقدید این قرارداد بر معادلات منطقه ای و رقابت های ایران و عربستان تاثیر دارد؟
اجازه بدهید من کمی وارد بحث های حوزه روابط بین الملل شوم. تعارض ها، رقابت ها و استراتژی های کشورها در منطقه خاورمیانه در دوره گذار قرار دارد. میدان بازی این منطقه از سیستم تعادلی قبلی خارج شده و در حال حرکت به نظمی نوین و خاورمیانه ای با معادلات متفاوت است.
رفتارهای عربستان در سالهای اخیر نیز بخشی از این تغییر است.عربستان با تصور به حداکثر رساندن منافع منطقه ای خود، بدنبال کشاندن ایران به یک بازی با مجموع صفر یا باصطلاح برد-باخت است. تصور برنده شدن در این باری برای این کشور بعد از روی کار آمدن ترامپ و نیز کاهش نقش روسیه در معادلات منطقه ای شدت گرفته است.
عربستان می خواهد همه رقابت های منطقه ای با ایران را در یک میدان تعارض به سمت دو قطبی شدن ( بازی دونفره) پیش ببرد و هزینه های ایران را در منطقه و جهان به شدت افزایش دهد. عملکرد این کشور شباهت زیادی به بازی تهدید متقابل در نظریه بازی ها دارد.
ما باید بعنوان طرف مقابل، ضمن پرهیز از تهدیدهای متقابل که به طرف مقابل در ادامه بازی کمک خواهد کرد، استراتژی هایی با حاصل جمع مثبت یا به اصطلاح برد-برد را با طرف های ثالث از جمله اتحادیه اروپا در منطقه تعریف کرده و با افزایش بازیگران حاضر در حل و فصل مشکلات منطقه ای از دوقطبی شدن فضا جلوگیری کنیم. ورود بازیگران قدرتمند از جمله کشورهای اروپایی در این معادله، بازی عربستان را کم اثر و از هزینه های ایران خواهد کاست.
به همین دلیل باید سعی شود بجای تهدید متقابل و اینکه دیگران بخواهند و بتوانند تعمداً ایران را در صدر مباحث امنیتی در رسانه های جهان قرار دهند و در همکاری دیگران با ایران تردید ایجاد کنند، ما در مقابل با چنین اقداماتی ایران را در صدر خبرها و تحلیل های اقتصادی رسانه های جهان قرار دهیم. کاری که با همکاری خوب وزارت نفت و وزارت امور خارجه در مقطعی حساس انجام گرفت و سود چنین رویکردی را همه گروه های نظام خواهند برد.
شایع است که آقایان زنگنه و ظریف تا کنون به پیشنهاد حضور در هیات دولت پاسخ نداده اند آیا می توان به ادامه حضور ایشان در دو وزارتخانه خارجه و نفت و ادامه رویکردهایشان همچنان امیدوار بود؟
امیدوارم این مباحث در حد شایعه باشد و با توجه به شرایط کنونی، جناب مهندس زنگنه و دکتر ظریف چنانچه قصد کناره گیری از مناصب اجرایی را دارند، آن را به زمان و شرایط مناسب تری موکول کنند.
در هر صورت ادامه چنین رویکردی در هر دو وزارتخانه قطعاً یک ضرورت است.
