نقشه آمریکا و خشم اردوغان
رجب طیب اردوغان، رییس جمهور ترکیه، دو روز پیش هشدار داد که نیروی نظامی‌ای که آمریکا قصد دارد در مرز سوریه با این کشور تشکیل دهد را منهدم می‌کند.
رییس جمهور ترکیه امروز (دوشنبه ۱۵ ژانویه/۲۵ دی) در اظهاراتی گفت: ترکیه تلاش برای آموزش نیروهای دمکراتیک سوریه و تشکیل این نیروی مرزبانی را در نطفه خفه خواهد کرد. او دیروز نیز این نیرو را “ارتش ترور” خواند.
ترکیه یگان‌های مدافع خلق -نیروی شبه نظامی کرد در سوریه- را وابسته به حزب کارگران کردستان ترکیه -پ‌ک‌ک- می‌داند که سال‌ها است با دولت مرکزی در تنش و درگیری‌اند و خواهان خودمختاری هستند. دولت ترکیه یگان‌های مدافع خلق را تروریست می‌داند، اما آمریکا این نظر را قبول ندارد و این یگان‌ها را در نبرد با گروه داعش حیاتی می‌داند.
چند روز پیش سرهنگ تامس ویل، سخنگوی ائتلاف بین‌المللی علیه داعش، که آمریکا رهبری آن را به عهده دارد از تشکیل یک “نیروی مرزبانی” جدید خبر داد.
او گفت که در حال حاضر ۲۳۰ نفر در کلاس‌های اولیه آموزشی حضور دارند و هدف این است که این نیرو به سی هزار نفر برسد.
نیمی از این نیرو را رزمندگان کرد و عرب نیروی دمکراتیک سوریه تشکیل خواهند داد که دیگر درگیر جنگ با داعش نیستند و گفته شده است که عضوگیری برای نیم دیگر نفرات این نیروی نظامی نیز در جریان است.
نیروی مرزبانی سوریه در مرز شمالی این کشور با ترکیه و در کرانه شرقی فرات هم مستقر خواهند شد، جایی که در عمل مرز بین نیروهای دمکراتیک سوریه و نیروهای دولت مرکزی بشار اسد است که با یکدیگر در نبردند. نیروی مرزبانی سوریه زیر نظر نیروی دمکراتیک سوریه فعالیت خواهد کرد.
بجز ترکیه، دولت سوریه و روسیه هم این طرح آمریکا را محکوم کرده‌اند. دولت سوریه این اقدام را در راستای سیاست‌های “مخرب” آمریکا در منطقه و حمله آشکار به “یکپارچگی و حاکمیت ملی و نقض قوانین بین‌المللی” خوانده است. سرگی لاوروف، وزیر خارجه روسیه، هم گفته است که تشکیل این نیروی نظامی به تجزیه سوریه منجر خواهد شد.
نیروهای دمکراتیک سوریه در نبرد با داعش در خاک روسیه نقش مهمی داشتند و بخش بزرگی از نیروی زمینی را تشکیل دادند که با حمایت آمریکا ده‌ها هزار کیلومتر مربع از خاک سوریه را از داعش پس گرفتند.
در ماه اکتبر این نیرو‌ها رقه، پایتخت بالفعل داعش را تصرف کردند، شهری که از سال ۲۰۱۴ که این گروه اعلام تشکیل خلافت اسلامی کرد یکی از مهمترین پایگاه‌های آن‌ها بود.
اما هدف از تشکیل این نیرو چیست؟ تشکیل این نیرو چه شرایطی را ایجاد خواهد کرد؟
دکتر عبدالرضا فرجی راد سفیر پیشین ایران در نروژ و مجارستان، کارشناس مسائل بین الملل و مدیر گروه جغرافیا و استاد ژئوپلیتیک واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی به فرارو گفت: «آمریکا ۳۰ هزار نیرو در آن منطقه تربیت کرده است و بهانه می‌اورد که این نیرو‌ها برای حفاظت از مرز است. اولا اینکه مرزبانی نیازمند ۳۰ هزار نیرو نیست. از طرف دیگر می‌گویند این نیرو‌ها برای این است که داعشی‌ها از مرز تردد نکنند در حالیکه خود آمریکایی‌ها نیروهای داعش را در مناطقی همچون رقه جابه جا می‌کنند.»
او ادامه داد: «اما هدف آمریکا چیست؟ این نیرو‌ها آموزش دیده اند و مدتی است که با آمریکایی‌ها کار می‌کنند و پشتوانه ان‌ها ایالات متحده است. آمریکا هم از این گروه به عنوان یک جای پا در سوریه استفاده می‌کند. با توجه به اینکه حضور روسیه در سوریه تثبیت شده است، آمریکا می‌خواهد با استفاده از این نیرو‌ها موقعیت خود را در سوریه حفظ کند. در واقع یک بالانس قدرتی میان روسیه‌ها و آمریکایی‌ها در سوریه به وجود آید. از طرف دیگر آمریکا، چون این سی هزار نیرو را دارد می‌خواهد در مذاکرات صلح سوریه در آستانه و به خصوص در ژنو دست بالا را داشته باشد.»
این استاد دانشگاه افزود: «همچنین این گروه اگر در آینده هم بخواهد با دولت سوریه به تفاهم برسد، پشتوانه اش قدرت بزرگ جهانی یعنی آمریکاست؛ لذا می‌تواند امتیازات بالایی از دولت مرکزی سوریه بگیرد و حتی ممکن است آمریکا فشار بیاورد که این‌ها به خودمختاری هم برسند شبیه آن چیزی که در اقلیم کردستان عراق می‌بینیم. در واقع همانطور که روس‌ها پایگاهی برای خود در سوریه دارند، آمریکایی هم می‌خواهند پایگاه دائمی در آنجا داشته باشند.»
فرجی راد گفت: «حتی اگر در آینده طی فرآیند صلح در سوریه، قرار بر این باشد که این نیرو‌ها به ارتش سوریه بپیوندند، باز هم به عنوان حامیان امریکا در سوریه شناخته خواهند شد. در آن زمان نیز آمریکا ۳۰ هزار نیرو نزدیک به خود در ارتش سوریه خواهد داشت. پس در واقع آمریکا به دنبال بالانس قدرت خود در قیاس با روسیه در داخل سوریه است. از طرف دیگر می‌خواهد روابط با ترکیه را به نحوی تنظیم کند. دولت حاضر در ترکیه، روابط مناسبی با آمریکا ندارد و نیروهای مورد حمایت امریکا را دشمن خود و وابسته به پ. ک. ک. می‌داند. به این ترتیب تقوبت این نیرو‌ها در واقع تقویت پ. ک. ک. است و نوعی نیروی فشار به دولت اسلام گرای اردوغان به حساب می‌آید، تا در آینده دولت ترکیه با این نیروی فشار براساس تصوری که آمریکایی‌ها دارند به آن‌ها امتیاز دهد.»
این استاد دانشگاه معتقد است “از جهت دیگری نیز تشکیل این نیرو، می‌تواند در مذاکرات با دولت سوریه نقش یک اهرم فشار بر دولت مرکزی داشته باشد. دولت ترامپ برخلاف دولت اوباما خیلی جدی با مسئله سوریه روبه رو شده است، همین طرز برخورد باعث شده است ماجرا‌های سوریه کش‌دارتر شود و حتی از صلح دورتر گردد. ”
او درباره واکنش تند اردوغان و دولت ترکیه به تشکیل این نیروی مرزی گفت: «اردوغان دو سال است به طور مستمر به نحوی اعتراض خود را به تقویت نیروهای کرد در مرز ترکیه بیان می‌کند. چون این را در راستای امنیت ملی ترکیه نمی‌داند. اردوغان معتقد است، تشکیل این نیرو در داخل ترکیه بی ثباتی ایجاد می‌کند. مرز‌های ترکیه ناامن می‌شود.»
فرجی راد افزود: «اعتراض این بار اردوغان کمی متفاوت است. به این دلیل که او تاکنون فشار آورده است که این کار انجام نشود. حتی در دو ماه اخیر تلاش کرده بود روابطش با اروپا و آمریکا را بهبود ببخشد، اما با اینکه هم به آمریکا و هم اروپا امتیاز داد و سعی کرد از تنش‌ها بکاهد، اما آمریکا کاری که می‌خواست را انجام داد. حالا اردوغان می‌تواند مثل گذشته اعتراض کند، چیزی از این نوع اعتراض دستگیرش نخواهد شد. جامعه جهانی، طرفین منازعات و مردم ترکیه تصور خواهند کرد که اردوغان کاری نمی‌تواند کند. یا اینکه اردوغان واقعا وارد یک درگیری با نیروهای متحد کرد و اعراب شود که البته بیشترشان نیروهای دموکراتیک کرد سوریه هستند.»
به گفته این تحلیلگر مسائل بین الملل “اردوغان اگر بخواهد اعتراض جدی کند باید وارد درگیری و جنگ با این گروه شود در غیر اینصورت اگر بخواهد راه گذشته را ادامه دهد، حرف زدن تاثیری در داخل سوریه و منطقه نخواهد داشت. ”
او در پاسخ به این سوال که اگر جنگ شود چه اتفاقی رخ می‌دهد، گفت: «اگر جنگ شود اردوغان از دیگر اضلاع مثلث آستانه یعنی ایران و روسیه انتظار حمایت دارد. اگر ایران و روسیه به کمکش بیایند، اتحاد سه گانه تقویت می‌شود و اگر ایران و روسیه به کمک ترکیه نروند ممکن است ترکیه نیز از اتحاد آستانه فاصله بگیرد. باید این نکته را هم در نظر داشته باشیم که اخیرا ترکیه از اقدامات ارتش سوریه در ادلب نگرانی‌هایی داشته و به ایران و روسیه در این باره اعتراض کرده است.»
این استاد دانشگاه افزود: «حالت دیگر این است که اردوغان و ترکیه به اسد و دولت سوریه نزدیک شودند. دولت سوریه مخالفت خود را با اقدام آمریکا اعلام کرده است. در این شرایط تشکیل نیروی ۳۰ هزار نفره از کرد‌ها و برخی گروه‌های عرب سوری با حمایت آمریکا هم برای دمشق خطرناک است هم برای آنکارا. به این ترتیب این اتفاق می‌تواند دو دولت را به هم نزدیک کند البته بی اعتمادی فراوانی از سمت سوریه نسبت به ترکیه وجود دارد، اما در عالم سیاست اتفاقات زیادی ممکن است رخ دهد.»
فرجی راد اظهار کرد: «من فکر مسئله نیروهای دموکراتیک سوریه در شمال این کشور بحران زاست، باید دید که طرفین ماجرا چه مواضعی در ادامه اتخاذ می‌کنند. موضع اروپایی‌ها چیست؟ اگر اروپایی‌ها هم از اقدام آمریکا حمایت کند باز هم بحران بین ترکیه و اروپا افزایش می‌یابد. روسیه هم با این اقدام مخالفت کرده واین کار را مخالف ثبات در سوریه و منافع مردم این کشور دانسته است. ایران هم صدر صد مخالف است. یعنی مثلث استانه با این اقدام مخالف است باید دید عملکرد هر کدام در ادامه چه خواهد بود.»
