نخستین گام های ایران و عربستان برای بهبود روابط
حدود دو سال پس از حمله به سفارت عربستان در تهران و کنسولگری این کشور در مشهد، برخی منابع آگاه ایرانی در گفت‌وگو با یک روزنامه کویتی از سفر قریب‌الوقوع هیات عربستانی برای ارزیابی خرابی‌های ناشی از حمله به سفارت و کنسولگری عربستان در تهران و مشهد خبر داده‌اند. به گفته این منابع آگاه قرار بوده این سفر بعد از عید قربان صورت بگیرد، اما تا لحظه انتشار این خبر هنوز سفر این مقامات به کشور تایید نشده است.
به نوشته روزنامه کویتی «الجریده»، پیش از این قرار بود که هیات دیپلماتیک سعودی دو ماه قبل به ایران سفر کنند اما این سفر به‌دلیل اختلافات میان دو کشور در مورد دستور کار هیات سعودی و جلسات آنها با مسوولان ایرانی به تعویق افتاد. این منبع آگاه به الجریده گفت: «هیات سعودی درخواست دیدار با قضات و مقام‌هایی را داشتند که در پی حادثه حمله به سفارت و کنسولگری در تهران و مشهد پیگیر مساله بودند.
اما وزارت خارجه ایران گفته نمی‌تواند این دیدارها را برنامه‌ریزی و ساماندهی کند.» 10 روز پیش نیز محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه در گفت‌وگو با «ایسنا» در پاسخ به سوالی در مورد سفر هیاتی از عربستان برای بازدید از سفارتخانه و کنسولگری این کشور در تهران و مشهد به ایران و سفر متقابل هیاتی از ایران به عربستان برای بازدید از سفارت و کنسولگری کشورمان به عربستان گفته بود: «ویزا برای دو طرف جهت انجام این سفر صادر شده است. منتظر هستیم که اقدامات نهایی انجام شود تا دیپلمات‌های دو کشور بتوانند از سفارتخانه‌ها و کنسولگری‌هایشان بازدید کنند و احتمالا این اتفاق به بعد از ایام حج موکول می‌شود.»
انتشار خبر سفر احتمالی هیات دیپلماتیک از عربستان به ایران در شرایطی منتشر شده است که به‌نظر می‌رسد بعد از یک دوره تنش‌آلود در روابط تهران و ریاض، عربستان به سمت روابط نرم‌تری با ایران گام برداشته است. صدور ویزا برای حجاج ایرانی برای حضور در مراسم حج امسال و دیدار و مصافحه ظریف و عادل الجبیر وزرای خارجه دو کشور در حاشیه اجلاس سازمان همکاری‌های اسلامی در استانبول ترکیه در تاریخ دهم مردادماه سال‌جاری را بسیاری نشانه‌ای روشن از تغییر تاکتیک ریاض در قبال تهران توصیف می‌کنند. تغییر رویکردی که پس از انتصاب محمدبنسلمان به‌عنوان ولیعهد جدید سعودی در دو ماه اخیر صورت گرفته است.
به این ترتیب هرچند محمدبنسلمان پیش از رسیدن به ولیعهدی در اظهاراتی تند وعده کشاندن جنگ به خاک ایران را داده بود پس از رسیدن به مقام تازه‌اش تلاش کرد تا لحنش را در قبال ایران نرم کند. همزمان با این تغییر رفتارها محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه و عادل الجبیر در حاشیه اجلاس سازمان همکاری‌های اسلامی در استانبول ترکیه با هم رو‌به‌رو شدند و با یکدیگر دست دادند. اقدامی که هرچند ظریف آن را معمولی و در چارچوب آشنایی قبلی با همتای عرب خود دانست، اما بسیاری آن را نشانه‌ای از تصمیم احتمالی دو کشور برای بهبود روابطشان توصیف کردند. حالا یک ماه پس از آن دیدار و مصافحه، زائران ایرانی در حج حضور دارند و خبرها از احتمال سفر هیاتی از ریاض به ایران برای ارزیابی خرابی‌های ناشی از حمله به سفارت و کنسولگری عربستان در تهران و مشهد حکایت می‌کند.
تاکید ظریف بر حُسن همجواری
همزمان روز گذشته محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه در گفت‌وگویی با خبرگزاری دولت، در پاسخ به سوالی در مورد عربستان با اشاره به مراسم حج امسال و حضور زائران ایرانی تاکید کرد: جمهوری اسلامی همواره خواهان روابط حسن همجواری و همکاری در منطقه بوده است.
ظریف با بیان اینکه سیاست ما، سیاست مبتنی‌بر گفتمان همسایگی است، تصریح کرد: گفتمان همسایگی به این معنا است که شما با همسایگانتان ضرورتا باید روابط مبتنی‌بر احترام متقابل داشته باشید. به‌خاطر اینکه در یک محله شما نمی‌توانید در کنار ناامنی، امنیت داشته باشید. ما نیاز داریم منطقه‌ای امن و قدرتمند داشته باشیم. او در ادامه این گفت‌وگو همچنین تاکید کرد: ما معتقد هستیم که قدرت منطقه ما با اتکا به مردم منطقه و با اتکای به ارتباطات و هماهنگی‌ها بین کشورهای منطقه تامین می‌شود. خارجی‌ها نمی‌توانند برای منطقه ما قدرت و امنیت ایجاد کنند. اعتقاد داریم که هر زمان همسایگان ما آمادگی داشته باشند، جمهوری اسلامی را یک همکار و یک همسایه قدرتمند و خواهان تعامل و همکاری خواهند دید. حسن روحانی رئیس‌جمهوری نیز سه‌شنبه گذشته در اولین گفت‌وگوی تلویزیونی خود با مردم در دولت دوازدهم، سفر حجاج ایرانی به عربستان را علامت خوبی یاد کرد و گفت: معتقدم این سفر حجاج یک علامت خوبی است برای اینکه ببینیم با عربستان چگونه می‌توانیم مسائل‌مان را حل کنیم. او همچنین گفت: اگر حجاج ما راضی برگردند و عربستان رفتارش با حجاج در چارچوب موازین دینی و قوانین بین‌المللی باشد، فکر می‌کنم فضای مناسب‌تری ایجاد شود تا اگر مشکلی بین ما وجود دارد، حل و فصل کنیم.
برادران دینی
از آن سو نیز شاهزاده «خالد الفیصل»، امیر شهر مکه مکرمه با ابراز امیدواری نسبت به اینکه حجاج ایرانی در آرامش و راحتی مناسک حج را به‌جا آورند، ایرانی‌ها را برادران دینی خطاب کرد.
به گزارش خبرگزاری اسپوتنیک، خالد الفیصل در یک نشست خبری افزود: حجاج ایرانی برادران دینی ما هستند که در این سرزمین مقدس از آنها استقبال و پذیرایی کردیم. الفیصل ابراز امیدواری کرد که حجاج ایرانی مناسک حج را در راحتی و آرامش به‌جا آورند و مشکلی برای آنها رخ ندهد و خاطره خوبی از عربستان در ذهن آنها ثبت شود. زائران ایرانی امسال در شرایطی عازم حج شدند که به‌دلیل فاجعه منا در مهر سال 94، ماجرای تعرض به دو نوجوان ایرانی در فرودگاه جده و مسائل منطقه‌ای از جمله حمله عربستان به یمن در فروردین 94 که به قطع روابط دو کشور ایران و عربستان انجامید از حضور در مراسم حج محروم شدند. با این تفاسیر به‌نظر می‌رسد تهران و ریاض نخستین گام‌ها را برای بهبود روابط تیره و تار خود برداشته‌اند. روابط دیپلماتیک ایران و عربستان پس از اعدام شیخ نمر روحانی شیعه و حمله برخی نیروهای خودسر به سفارت عربستان در تهران در تاریخ 12 دی‌ماه سال 94 به‌صورت کامل قطع شد. حالا دو سال پس از تمامی فراز و نشیب‌های دو کشور در روابط دیپلماتیک‌شان دو کشور تصمیم گرفته‌اند ابرهای تیره را از فضای روابطشان کنار بزنند. هرچند تصمیم برای سفر مقامات دو کشور به خاک یکدیگر به بهانه بررسی خسارت ناشی از حمله به سفارت صورت گرفته است اما می‌تواند گام بزرگی برای حل مشکلات فیمابین باشد.
