ناوها، جنگنده‌ها و سیا؛ هدف نهایی ترامپ در ونزوئلا چیست؟
بازتاب– برای نخستین بار در چند دهه اخیر، ایالات متحده آمریکا بزرگ‌ترین آرایش نظامی خود را در دریای کارائیب مستقر کرده است؛ مجموعه‌ای از ناوهای جنگی، بمب‌افکن‌ها، جنگنده‌ها، پهپادها، یگان‌های تفنگداران دریایی و هواپیماهای جاسوسی که همگی در نزدیکی سواحل ونزوئلا صف‌آرایی کرده‌اند. اما پرسش اساسی این است: هدف واقعی دونالد ترامپ از این نمایش قدرت چیست؟ مبارزه با قاچاق مواد مخدر، یا تغییر رژیم نیکلاس مادورو؟
بزرگ‌ترین استقرار نظامی در کارائیب از زمان جنگ سرد
به نوشته BBC؛ در دو ماه گذشته، ارتش آمریکا با مجوز مستقیم ترامپ، حضور نظامی خود را در دریای کارائیب به‌طور چشمگیری گسترش داده است. بمب‌افکن‌های دوربرد B-52 عملیات‌های موسوم به «نمایش حمله بمب‌افکنی» را در نزدیکی سواحل ونزوئلا انجام داده‌اند. هم‌زمان، منابع آمریکایی تأیید کرده‌اند که سازمان اطلاعات مرکزی (CIA) نیز مأموریت‌هایی را در خاک ونزوئلا آغاز کرده است.
واشنگتن مدعی است طی عملیات‌هایی علیه قایق‌های کوچک که از خاک ونزوئلا حرکت می‌کردند و ظاهراً حامل مواد مخدر و «تروریست‌های مواد مخدر» بوده‌اند، ده‌ها نفر را کشته است؛ هرچند هیچ سند یا جزئیات دقیقی از این ادعا ارائه نکرده است. این حملات با واکنش منفی کشورهای منطقه روبه‌رو شده و کارشناسان مشروعیت حقوقی آن را زیر سؤال برده‌اند.
به باور بسیاری از تحلیلگران، این اقدامات بیش از آنکه یک «جنگ علیه مواد مخدر» باشد، تلاشی برای ایجاد رعب و فشار سیاسی بر دولت کاراکاس و در نهایت، حذف نیکلاس مادورو از قدرت است.
“نمایش قدرت” برای ترساندن حلقه نزدیک مادورو
«این عملیات، بیشتر از آنکه مقدمه تهاجم باشد، تلاشی برای القای ترس است.» این را دکتر کریستوفر ساباتینی، پژوهشگر ارشد اندیشکده چتم‌هاوس در امور آمریکای لاتین می‌گوید. به گفته او، واشنگتن با این آرایش نظامی می‌خواهد به فرماندهان ارتش و نزدیکان مادورو پیام دهد که وقت فاصله‌گیری از او فرا رسیده است.
داده‌های ماهواره‌ای و اطلاعات پروازهای نظامی نشان می‌دهد تا تاریخ ۲۳ اکتبر، دست‌کم ۱۰ کشتی نظامی آمریکا شامل ناوشکن‌های موشک‌انداز، ناوهای آبی-خاکی و نفتکش‌های سوخت‌رسان در منطقه حضور دارند.
جایزه ۵۰ میلیون دلاری برای خیانت به رئیس‌جمهور
دولت ترامپ بارها خواستار برکناری مادورو شده است. مارکو روبیو، وزیر خارجه فعلی و از منتقدان سرسخت کاراکاس، پیش‌تر مادورو را «دیکتاتور وحشتناک» خوانده بود. واشنگتن همچنین پاداش دستگیری یا اطلاعات منجر به بازداشت مادورو را به ۵۰ میلیون دلار افزایش داده است.
با این حال، این جایزه تاکنون نتیجه‌ای نداشته است. به گفته خوزه ایگناسیو هرناندز، استاد حقوق و عضو اندیشکده امنیت ملی CSIS، این مبلغ برای حلقه قدرت در ونزوئلا «رقمی ناچیز» است؛ چراکه فساد گسترده در کشوری نفت‌خیز مانند ونزوئلا، میلیاردها دلار سود برای نخبگان حاکم به همراه دارد.
کارشناسان می‌گویند ارتش ونزوئلا کلید اصلی هرگونه تغییر رژیم است، اما این نیروها تنها زمانی ممکن است علیه مادورو اقدام کنند که در برابر تعقیب قضایی مصونیت کامل داشته باشند — امری که تاکنون هیچ نشانه‌ای از آن دیده نمی‌شود.
جنگ مواد مخدر یا فشار سیاسی؟
ترامپ اعلام کرده است که این عملیات‌ها بخشی از جنگ با قاچاقچیان مواد مخدر است و حتی مدعی شد یکی از قایق‌های هدف قرار گرفته در ۱۶ اکتبر «پر از فنتانیل» بوده است. با این حال، کارشناسان یادآور می‌شوند که فنتانیل در مکزیک تولید می‌شود، نه در آمریکای جنوبی.
دکتر ساباتینی تأکید می‌کند: «این ماجرا ربطی به مواد مخدر ندارد، بلکه ترامپ از ادبیات مخالفان مادورو استفاده می‌کند تا او را نه فقط دیکتاتور، بلکه رئیس یک رژیم جنایی معرفی کند.»
گزارش سال ۲۰۲۵ اداره مبارزه با مواد مخدر آمریکا (DEA) نشان می‌دهد ۸۴ درصد کوکائین واردشده به آمریکا از کلمبیا می‌آید و نامی از ونزوئلا در میان تولیدکنندگان اصلی نیست.
ترس و ناامنی در میان ماهیگیران ونزوئلایی
در پی حملات آمریکا، ماهیگیران ونزوئلایی از حضور نظامی سنگین در آب‌های کارائیب ابراز نگرانی کرده‌اند. مادورو اتهامات واشنگتن درباره رهبری یک شبکه مواد مخدر را قاطعانه رد کرده و آمریکا را متهم کرده است که با تحریم‌ها، اقتصاد کشورش را به نابودی کشانده است.
با این حال، برخی نزدیکان او در گذشته به اتهام قاچاق محکوم شده‌اند. از جمله، در سال ۲۰۱۶ دادگاهی در نیویورک دو برادرزاده همسر مادورو را به تلاش برای ارسال کوکائین به آمریکا محکوم کرد — هرچند آنها بعدها آزاد شدند.
حضور سنگین دریایی و هوایی آمریکا
تحلیلگران نظامی می‌گویند چنین نیروی عظیمی برای عملیات ضد قاچاق ضروری نیست. تصاویر ماهواره‌ای حضور چندین ناو آمریکایی در نزدیکی پورتوریکو و شرق ترینیداد و توباگو را تأیید کرده‌اند، از جمله ناو موشک‌انداز USS Lake Erie و کشتی پشتیبانی عملیات ویژه MV Ocean Trader که قابلیت استقرار پهپاد، هلیکوپتر و قایق‌های کوچک را دارد.
در حوزه هوایی نیز، تصاویری از استقرار جنگنده‌های F-35، پهپادهای MQ-9 Reaper و بمب‌افکن‌های B-52 و B-1 منتشر شده است. حتی در شبکه‌های اجتماعی، فیلم‌هایی از پرواز هلیکوپترهای نظامی Little Bird در نزدیکی سواحل ونزوئلا به اشتراک گذاشته شده است.
مأموریت سیا؛ از نفوذ تا سرنگونی
وقتی از ترامپ پرسیده شد آیا به سیا اجازه «حذف مادورو» را داده است یا نه، پاسخ داد: «جواب دادن به چنین سؤالی مضحک است.»
او در عین حال گفت آمریکا اکنون «در حال بررسی عملیات زمینی» است — عبارتی که گمانه‌زنی‌ها درباره مداخله مستقیم را افزایش داده است.
کارشناسان یادآور می‌شوند که سیا سابقه طولانی در مداخلات پنهانی در آمریکای لاتین دارد، از کودتای شیلی گرفته تا حمایت از دیکتاتورهای نظامی برزیل. ند پرایس، مشاور پیشین سیا، می‌گوید اقدامات مخفیانه این سازمان می‌تواند از «عملیات اطلاع‌رسانی و خرابکاری» تا «تأمین مالی مخالفان یا حتی سرنگونی رژیم‌ها» گسترده باشد.
به گفته دکتر ساباتینی، با توجه به اینکه ونزوئلا تولیدکننده عمده مواد مخدر نیست، هدف احتمالی سیا می‌تواند باندهای نظامی یا مسیرهای پرواز و بندرهایی باشد که در قاچاق نقش دارند — یا حتی تلاش برای دستگیری مادورو و انتقال او به خاک آمریکا.
پرسش نهایی: تا کجا ادامه خواهد یافت؟
اکنون که ده‌ها کشتی و هواپیمای آمریکایی در دریای کارائیب مستقر شده‌اند، پرسش اصلی این است که ترامپ تا چه زمانی این وضعیت پرتنش را حفظ خواهد کرد و آیا هدف صرفاً ایجاد فشار روانی است یا مقدمه‌ای برای اقدامی نظامی جدی‌تر.
به گفته مایکل آلبرتوس، استاد علوم سیاسی دانشگاه شیکاگو: «هیچ‌کس نمی‌داند این نمایش قدرت تا چه اندازه پیش خواهد رفت؛ اما اگر هدف اصلی تهدید مادورو باشد، معلوم نیست چنین فشاری بتواند به ریزش درون حکومت منجر شود.»
در حالی‌که دولت ترامپ ادعا می‌کند درگیر جنگی علیه قاچاقچیان مواد مخدر است، شواهد و اظهارات کارشناسان نشان می‌دهد مأموریت واقعی احتمالاً فشار برای تغییر رژیم مادورو است. با این حال، تجربه تاریخی در آمریکای لاتین نشان می‌دهد چنین سیاست‌هایی اغلب نتیجه معکوس دارند — تقویت ملی‌گرایی، انسجام داخلی رژیم و افزایش بی‌اعتمادی نسبت به واشنگتن.
