ناتو توان هماهنگی در بحرانها را ندارد/ ناتو ببر کاغذی است

استاد دانشگاه سانفرانسیسکو آمریکا معتقد است اختلاف نظرهای بسیار زیادی میان دولت های عضو ناتو وجود دارد که با دقت از چشم دیگران دور نگه داشته شده است.

از زمان شکل گیری بحران در شرق اوکراین، مقام های روسیه همواره ناتو را به انجام پاره ای از تحریکات، تهدید و اقدامات تخاصم برانگیز طی ۲۵ سالهای گذشته متهم کرده است. ناتو با آوردن عذر و بهانه های مختلف سعی در نزدیک شدن به مرزهای روسیه داشته و در همین راستا صدها نیرو و تجهیزات نظامی در شرق اروپا مستقر کرده است.

مسکو همواره ناتو را به نقض بخش مهمی از توافق میان روسیه – ناتو در سال ۱۹۹۷ و مستقر کردن نیروی نظامی دائمی در نزدیکی مرزهای خود متهم کرده است.

«ینس استولتنبرگ» دبیرکل ناتو اخیرا اعلام کرد که نیروهای نظامی ناتو تا هر زمان که لازم باشد به منظور حفاظت از متحدان خود در منطقه باقی خواهند ماند. استولتنبرگ گفت: ما در حال گام برداشتن به سمت جلو هستیم، ما در حال افزایش آمادگی نیروهای نظامی خود هستیم. ما برای نخستین بار در تاریخ خود، نیروهای نظامی ناتو را در بخش شرقی مرزهای متحدین خود مستقر کرده ایم. ما همچنین در حال تقویت توانایی خود برای به حرکت درآوردن نیروهای نظامی (ناتو) نه تنها در سرتاسر اروپا بلکه تمامی بخش شمالی اقیانوس اطلس هستیم.

سخنان دبیرکل ناتو درحالی خطر عصبانی کردن روسیه را به همراه دارد که از سوی دیگر اخباری در خصوص اختلافات داخلی میانی برخی اعضای ناتو با یکدیگر شنیده می شود؛ مانند اختلاف آلمان و آمریکا پس از روی کار آمدن ترامپ و یا اختلاف نظر میان ترکیه و آمریکا.

در همین راستا مهر گفتگویی با «فیلیپ واچویچ» استاد ژئوپلیتیک دانشگاه سانفرانسیسکو آمریکا داشته و نظرات وی را در این خصوص جویا شده است. متن کامل این گفتگو رد ادامه آمده است.

*مجله آلمانی اشپیگل اخیرا به نقل از یک منبع محرمانه در ناتو گزارشی منتشر کرده که توانایی ناتو برای دفاع از متحدین خود در برابر روسیه را زیر سوال برده است. هرچند «اوآنا لانگسکو» سخنگوی ناتو از اظهار نظر درباره مطلب منتشر شده در این مجله خودداری کرده است. نظر شما در خصوص توانایی و آمادگی دفاعی ناتو چیست؟

به عقیده من، ناتو در زمان حاضر مانند ببر کاغذی است. اختلاف نظرهای بسیار زیادی میان دولت های عضو ناتو وجود دارد که با دقت از چشم دیگران دور نگه داشته شده و به سختی می توان متصور شد که آنها زمان بحران چگونه خواهند توانست به صورت هماهنگ عمل کنند. هرچند، ناتو به شکل گسترده ای از سوی جریان رسانه ای غالب، اتاق فکرهای آکادمیک، سازمان های مردم نهاد شبکه های جاسوسی مخفی در اروپا و آمریکا حمایت می شود. لذا افکار عمومی بر این باور است که ناتو یک اتحاد نظامی پایا، اثرگذار و حتی شکست ناپذیر است.

هیچ کدام از اینها حقیقت ندارد. ناتو برای ۱۵ سال در افغانستان به عنوان یکی از فقیرترین کشورهای جهان گرفتار شده و هیچ پیشرفتی در آنجا نداشته است. آنها حتی هیچ کاری جز فرستادن چند هزار نیروی نظامی به افغانستان نتوانسته اند انجام دهند. تنها کاری که آنها توانسته اند انجام دهند پر کردن حساب بانکی آن دسته از صاحبان صنایع تسلیحات سازی در آمریکا و اروپا است.

*آیا می توان گزارش ناتو را به منزله تلاش برای گسترش روسیه هراسی و یا اخطاری به ترامپ در خصوص تضعیف شدن ناتو دانست؟

ناتو از زمان شکل گیری در سال ۱۹۴۹، آخرین ملجاء خشونت طلب ترین چهره های دوران جنگ سرد و متنفرین از روسیه بوده است. نباید فراموش شود که رهبران ناتو در دهه های ۵۰ و ۶۰ میلادی را مقام های نازی تشکیل می دادند. این گزارش هم مانند تمام گزارش های ناتو در ۷۰ سال گذشته بازتاب دهنده همین ذهنیت است و همان افکار کلیشه ای گروهی و روسیه هراسی است. ناتو تهدید روسیه را در جهت دریافت بودجه مالی بیشتر در جهت پروژه های جنگ طلبانه خود بزرگ جلوه می دهد. در حقیقت، من فکر می کنم که این گزارش یک درز اطلاعاتی نبوده، بلکه به شکلی هدفمند از سوی فرمانده ناتو به رسانه ها راه پیدا کرده تا بتواند از این طریق توجه آمریکا و اروپا را به حلقه های حاکم بر ناتو جلب کند.

*گزارش ناتو شامل ساختار فرماندهی این پیمان از زمان پایان جنگ سرد، توان پاسخ دهی ناتو و البته نقاط ضعف این اتحاد نیز می شود. به نظر شما مهمترین عقب ماندگی های ناتو چه مواردی هستند؟

گسترش ناتو به شکلی جدی منجر به بی ثباتی اروپا منجر شده است. این موضوع منجر به از بین رفتن موازنه قوای شکننده ای بود که برای مدتی طولانی توانسته بود این قاره را در صلح و آرامش نگه دارد. ناتو هیچگاه پیشنهاد روسیه برای همکاری بلندمدت را جدی نگرفت، درحالیکه میخائیل گورباچف آخرین رهبر شوروی سابق اعلام کرد که اروپا خانه همه ماست. ناتو به شکلی خصمانه ای به دنبال فروپاشی شوروی بود. بله، ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه با مقاومتی سرسختانه به تحقیر ژئوپلیتیکی روسیه پایان داد و رهبری ناتو سر جمع را بر باد داد.

آنها نمی دانند به جز ایجاد فضای ترس و تخاصم در شرق اروپا از راه بزرگنمایی تهدید روسیه چه کنند. ناتو همچنین سعی دارد روسیه را با استفاده از رسانه های جمعی و عوامل خود در جنبه های مختلف زندگی اجتماعی تخریب کند. به علاوه، ناتو به دنبال درگیر کردن مستقیم روسیه در جنگ داخلی اوکراین و ایجاد تحریکی مصیبت بار در داخل کشورهای اسلاو زبان است. افشای ایمیل های شخصی «فیلیپ بریدلاو» فرمانده عالی اسبق ناتو در سال ۲۰۱۶ خود گواهی بر این مدعاست.

*آیا اساسا ناتو قادر به پاسخگویی و مواجهه با تهدید هایی مانند تروریسم جدید جهانی است؟

ناتو یک اتحاد نظامی است (درحالیکه) نحوه برخورد با تروریسم آن چیزی است که پلیس و سرویس های اطلاعاتی محلی آموزش دیده و مجهز انجام می دهند و نه نیروهای نظامی. از آنجاکه مبارزه علیه تروریسم در حال پیشروی است، این کار باید با همکاری در سطح سازمان ملل انجام شود. تمامی کشورها باید در این تلاش همگانی دخیل بوده و تمامی اعضای دارای حق وتو در شورای امنیت نیز باید هم جبهه شوند. بدون همکاری و تشریک اطلاعاتی با روسیه و چین این اقدام بسیار مخرب بوده و نمی توان جلوی گروه های تروریستی را گرفت. اداره جدید التاسیس مبارزه با تروریسم سازمان ملل (UNOCT) به رهبری دیپلمات روسی کارکشته به نام «ولادیمیر ورونکوف» در مسیر صحیح انجام این مبارزه قرار دارد.

*با توجه به گسترش نظامی ناتو به سمت شرق، ارزیابی شما از آینده روابط میان روسیه و ناتو چیست؟

این روابط دیگر روی خوش به خود نخواهد دید. گسترش ناتو پتانسیل وجود صلح و آسایش در اروپای شرقی را از بین برد. هرچند، نخبگان دوستدار ناتو در بسیاری از کشورهای اروپای شرقی به شکلی فزاینده در حال از دست دادن اعتبار و مشروعیت خود نزد افکار عمومی هستند. تغییر این نخبگان قریب الوقوع است. نخبگان حوزه آتلانتیک به سرعت با آن دسته از نخبگانی که گرایشی ژئواستراتژیک به اوراسیا دارند عوض خواهند شد. تاثیر چین نیز از طریق پیاده سازی برخی پروژه های زیرساختی در شرق اروپا احساس می شود. درحالیکه اقدامات مبتکرانه چین (در شرق اروپا) نوید بخش اشتغال زایی و زندگی بهتر است، ناتو بر نیرنگ و استفاده بی رحمانه از قدرت برای پیشبرد اهداف خود تکیه می کند. انتقاد از ناتو آشکارا در کشورهای مختلف غربی به چشم می خورد.

*آیا تنش های اخیر میان آنکارا و آمریکا و برخی متحدین ترکیه در ناتو بر سر گستره وسیعی از مسائل از حمایت آمریکا و ناتو از «نیروهای دمکراتیک ترکیه» و «پ ک ک» گرفته تا خرید سامانه موشکی S-۴۰۰ روسیه توسط ترکیه، تاثیری بر همکاری میان ناتو و ترکیه خواهد گذاشت؟

این اختلاف نظرها منجر به ایجاد دگرگونی شدید در روابط میان ترکیه و آمریکا از یک سو و اعضای مختلف اتحادیه اروپا از سوی دیگر شده است. تا زمانی که رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه باشد، این روابط دیگر به گرمای سابق نخواهد رسید. به همین خاطر، ما شاهد پشتیبانی شدید مالی از رسانه ها و تلاش هوشمندانه برای تخریب چهره اردوغان در غرب هستیم.

برخی شخصیت های آکادمیک و حلقه های سازمان های مردم نهاد نزدیک به سیاستمداران هواداران ناتو اردوغان را متهم به ارتکاب جنایات جنگی می کنند. خواهیم دید چه خواهد شد، اما من نگران هستم که آن دسته از مخالفان رویکرد و تمایل ژئوپلیتیکی ترکیه به سمت اوراسیا هستند، این کشور را به سمت یک بحران اقتصادی و سیاسی جدی سوق داده و برای براندازی دولت این کشور تلاش کنند.