موم گوش؛ ماده‌ای عجیب که رازهای سلامت بدن را فاش می‌کند
بازتاب– برای بسیاری از ما، موم گوش ماده‌ای ناخوشایند و بی‌ارزش به نظر می‌رسد که تنها زمانی به آن فکر می‌کنیم که بخواهیم با گوش‌پاک‌کن از شرش خلاص شویم. اما علم امروز نظر دیگری دارد. تحقیقات اخیر نشان داده‌اند که این ماده چسبناک، نارنجی‌رنگ و کمتر محبوب، می‌تواند حامل اطلاعاتی حیاتی درباره سلامت جسمی و حتی پیش‌بینی‌کننده بیماری‌هایی چون سرطان و آلزایمر باشد.
موم گوش چیست و چرا تولید می‌شود؟
موم گوش یا سرومن (Cerumen) ماده‌ای ترکیبی‌ست که از ترشحات دو نوع غده موجود در مجرای گوش خارجی – غدد سرومینوس و سباسه – به وجود می‌آید. این ترشحات با سلول‌های مرده پوست، موها و سایر ذرات ریز ترکیب شده و ماده‌ای مومی و محافظ تولید می‌کنند.
برخلاف آنچه تصور می‌شود، موم گوش تنها در همان نقطه‌ای که می‌بینیم تولید نمی‌شود. بلکه به‌آرامی و طی فرایندی مشابه نوار نقاله، از داخل به بیرون حرکت می‌کند و ضمن حرکت، بقایای سلولی و آلودگی‌ها را با خود از مجرای گوش خارج می‌سازد. سرعت این حرکت حدود ۰٫۰۵ میلی‌متر در روز است و ممکن است ماه‌ها طول بکشد تا موم از عمق گوش به سطح برسد.
کارکرد اصلی موم گوش همچنان موضوع بحث میان دانشمندان است. اما توافق کلی بر این است که سرومن نقشی چندجانبه دارد: تمیز نگه‌داشتن گوش، جلوگیری از خشک شدن پوست مجرا، و محافظت در برابر ورود میکروب‌ها و حشرات.
ویژگی‌های ژنتیکی موم گوش
شکل و ترکیب موم گوش به‌طور مستقیم با ژنتیک انسان در ارتباط است. در واقع، نوع موم گوش یکی از معدود ویژگی‌های فیزیکی‌ست که می‌توان آن را از روی یک ژن مشخص تعیین کرد: ژن ABCC11.
اکثر افراد اروپایی و آفریقایی دارای نوع «مرطوب» موم گوش هستند که بافتی چسبناک و رنگی زرد یا نارنجی دارد. در مقابل، بیش از ۹۵٪ از مردم شرق آسیا مانند ژاپنی‌ها، چینی‌ها و کره‌ای‌ها، دارای موم «خشک» هستند که خاکستری‌رنگ، سخت و شکننده است.
جالب این‌که همین ژن ABCC11 علاوه بر نوع موم گوش، در تولید بوی بدن نیز نقش دارد. افرادی که موم خشک دارند، معمولاً غدد تعریق زیر بغلشان ترکیبات بودار کمتری تولید می‌کند. به‌همین دلیل، آن‌ها به‌طور طبیعی کمتر به دئودورانت نیاز دارند.
موم گوش به‌عنوان آینه‌ای از وضعیت سلامت
تا همین اواخر، موم گوش در مطالعات علمی چندان مورد توجه نبود، اما اکنون شواهد نشان می‌دهد که این ماده می‌تواند یک منبع ارزشمند اطلاعات زیستی باشد. همان‌گونه که نمونه‌های خون یا ادرار برای بررسی سلامت بدن به کار می‌روند، موم گوش نیز می‌تواند اطلاعاتی درباره سوخت‌وساز، سطح چربی‌ها، مواد فرّار و حتی هورمون‌ها در اختیار ما قرار دهد.
بیماری‌هایی که می‌توان با موم گوش شناسایی کرد
یکی از شناخته‌شده‌ترین مثال‌ها در این زمینه، بیماری نادر ژنتیکی بوی شیره افرا (Maple Syrup Urine Disease) است. در این بیماری، بدن نمی‌تواند برخی از اسیدهای آمینه را تجزیه کند. یکی از ترکیباتی که در این حالت در بدن جمع می‌شود، سوتولون (Sotolon) است. ماده‌ای با بویی شبیه شیره افرا. این ترکیب نه تنها در ادرار، بلکه در موم گوش نوزادان مبتلا نیز یافت می‌شود و می‌تواند راهی ساده برای تشخیص اولیه بیماری فراهم کند.
همچنین شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد موم گوش می‌تواند در تشخیص دیابت نوع ۱ و ۲، کووید-۱۹، و حتی بیماری‌های قلبی مؤثر باشد.
موم گوش و سرطان
در دهه ۱۹۷۰، دکتر نیکلاس پتراکِس، محقق دانشگاه کالیفرنیا، متوجه شد که زنان با موم گوش مرطوب، بیش از زنان با موم خشک در معرض ابتلا به سرطان سینه هستند. در ادامه، مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۰ در ژاپن نشان داد که زنان ژاپنی مبتلا به سرطان سینه، ۷۷٪ بیش از افراد سالم، ژن ABCC11 را دارند.
هرچند برخی از این یافته‌ها در مطالعات دیگر تأیید نشده‌اند، اما پژوهش‌های جدیدتری ابعاد تازه‌ای از ارتباط بین موم گوش و سرطان را نشان می‌دهد.
در سال ۲۰۱۹، گروهی از دانشمندان برزیلی با بررسی موم گوش ۱۰۲ نفر (۵۲ بیمار سرطانی و ۵۰ فرد سالم)، موفق شدند ۲۷ ترکیب شیمیایی خاص را شناسایی کنند که می‌توانستند با دقت بسیار بالا، وجود سرطان را نشان دهند. این ترکیبات مانند «اثر انگشت شیمیایی» عمل می‌کردند و به دانشمندان این امکان را می‌دادند تا حتی قبل از ظاهر شدن علائم بیماری، آن را شناسایی کنند.
مزایای موم گوش برای تشخیص بیماری‌ها
یکی از مزایای کلیدی موم گوش این است که برخلاف خون یا ادرار، ترکیبات موجود در آن به‌مرور زمان و طی ماه‌ها انباشته می‌شوند. این به‌معنای آن است که می‌توان از طریق موم گوش به «تاریخچه‌ای» از تغییرات شیمیایی بدن دست پیدا کرد، نه فقط به لحظه‌ای گذرا از وضعیت فعلی.
به‌گفته پروفسور بروس کیمبال، پژوهشگر مرکز مونل در فیلادلفیا، موم گوش مانند یک حافظه شیمیایی از فعالیت‌های متابولیک بدن عمل می‌کند.
ساخت ابزارهای تشخیصی بر پایه موم گوش
تیمی از پژوهشگران در برزیل و ایالات متحده در حال توسعه ابزارهایی هستند که بتوان با نمونه‌گیری ساده از موم گوش، بیماری‌هایی مانند سرطان یا بیماری منییر را تشخیص داد.
دکتر ربی‌ان موسا، پژوهشگر دانشگاه ایالتی لوئیزیانا، موفق شده ترکیبات خاصی در موم گوش بیماران منییر پیدا کند. بیماری‌ای که باعث سرگیجه شدید و ناتوان‌کننده می‌شود و تشخیص آن همواره دشوار بوده است.
او اکنون در تلاش است تا کیتی تشخیصی مشابه تست‌های خانگی کووید-۱۹ بسازد، که به کمک آن بتوان با دقت بالا و بدون نیاز به تجهیزات پیشرفته، بیماری‌ها را از طریق گوش شناسایی کرد.
موم گوش، ماده‌ای که سال‌ها آن را نادیده گرفته‌ایم و اغلب با ناخشنودی از بدن خارج می‌کنیم، اکنون در آستانه تبدیل شدن به ابزاری حیاتی برای پیشگیری، تشخیص زودهنگام و حتی درک بهتر بیماری‌های مزمن قرار گرفته است. این کشفیات تازه، چشم‌اندازی نو برای علم پزشکی و تشخیص غیرتهاجمی بیماری‌ها فراهم می‌آورد. تنها کافی است از جایی که کمتر به آن توجه کرده‌ایم، دوباره نگاه کنیم.
منبع bbc
