موسویان: گفت‌وگوی پشت پرده‌ای میان ایران و آمریکا وجود ندارد
یک دیپلمات پیشین کشورمان گفت: کاربرد برجام بسیار فراتر از موضوع ایران، یک سرمایه جهانی برای عاری‌سازی خاورمیانه و جهان از بمب هسته‌ای است.
به گزارش بازتاب، سید حسین موسویان در گفت‌وگو با “رادیو کالیفرنیا” اظهار کرد که “اگر آمریکا واقعا مایل به گفت‌وگو با ایران است باید برجام را اجرا کند.”
متن این گفت‌وگو به شرح زیر است:
مجری: آیا خروج ترامپ از برجام، موجب تعجب ایرانی‌ها شد؟
موسویان: خیر! از ابتدای مذاکرات هسته‌ای، ایران در مورد پایبندی آمریکا به تعهداتش مظنون بود. رهبر عالی ایران از همان ابتدایی که با مذاکرات موافقت کردند، مکرر اعلام کردند که به آمریکا نمی‌شود اعتماد کرد و آمریکا اهل عمل به تعهداتش نیست. مقامات دولت آمریکا مکررتاکید می‌کردند که موضوع هسته‌ای ایران، تهدید اول امنیت ملی آمریکاست. با این وجود آمریکا درحالی توافق هسته‌ای را نقض کرد که برای اولین بار مذاکرات در سطح وزرای خارجه ایران و آمریکا صورت گرفت، توافق جامعی برای اطمینان از صلح آمیز بودن برنامه هسته‌ای ایران حاصل شد ، همه قدرت‌های جهانی در این توافق حضور داشتند و ایران هم طبق گزارشات مکرر آژانس بین المللی انرژی اتمی به تمام تعهداتش عمل کرد.
مجری: چه شد که باوجود این بدبینی، ایران مذاکره کرد؟
موسویان: مذاکرات هسته‌ای ایران ازسال 2003 تا 2013 یعنی به مدت ده سال با سه کشور اروپایی انجام شد. علاوه بر اروپا، ایران با سایر قدرت‌های جهانی مثل روسیه و چین هم مذاکره می‌کرد اما نهایتا هیچ نتیجه‌ای حاصل نشد چون ایران و آمریکا گفت‌وگو نمی‌کردند. هر نوع توافقی هم باید به تصویب شورای امنیت سازمان می‌رسید که بدون موافقت آمریکا ممکن نبود. لذا ایران ضمن بدبینی به پایبندی آمریکا به توافق احتمالی، تصمیم گرفت که با همه اعضاء دائم شورای امنیت از جمله آمریکا گفت‌وگوی مستقیم سطح بالا داشته باشد.
مجری: اکنون که آمریکا خارج شده، آیا این برای ایران بهتر نیست که برجام را با اروپا و چین و روسیه منهای آمریکا انجام دهد؟
موسویان: برجام جامع ترین توافق تاریخ عدم اشاعه سلاح‌های هسته‌ای است که بعد از 13 سال مذاکره بیش از 200 دانشمند برجسته اتمی و دهها دیپلمات ارشد جهان در170 صفحه تعریف شده است. کاربرد برجام بسیار فراتر از موضوع ایران و یک سرمایه جهانی برای عاری‌سازی خاورمیانه و جهان از بمب هسته است. لذا جامعه جهانی باید یک‌پارچه از آن حمایت کند.
مجری: آیا همین استدلال شما کافی نیست که ایران و سایر پنج قدرت جهانی به برجام متعهد بمانند؟
موسویان: نکته اول اینکه ایران با رفتار خود در مورد برجام به جهان نشان داد که برای رفع اختلافات اولا آماده گفت‌وگوست، ثانیا انعطاف پذیر عمل می‌کند تا مسیر دیپلماسی موفق باشد و ثالثا اگر توافقی حاصل شود آن را کامل و درست اجراء می‌کند. نکته دوم اینکه جامعه جهانی باید از برجام باقدرت تمام حمایت کند چون بهترین امکان برای تحقق خاورمیانه عاری از سلاح هسته‌ای است. بیش از 50 سال است که قدرت‌های جهانی در اجرای مصوبات سازمان ملل برای عاری‌سازی خاورمیانه از سلاح کشتار جمعی شکست خورده‌اند. اما آنها اکنون با اجرای اصول برجام در کل خاورمیانه می‌توانند این مهم را تحقق بخشند. نکته سوم اینکه برجام برای اقای ترامپ فرصتی ایجاد کرده که میراثی بزرگ‌تر از اوباما ازخود به جای بگذارد. اگر ترامپ برای اجرای اصول برجام توسط سایر کشورهای خاورمیانه اقدام کند، تئوری خاورمیانه عاری از سلاح هسته‌ای تحقق خواهد یافت که میراثی به مراتب بزرگ‌تر از میراث اوباما خواهد بود.
مجری: پاکستان و اسرائیل بمب هسته‌ای دارند و نمی‌پذیرند که خلع سلاح شوند.
موسویان: پاکستان درخاورمیانه نیست. اسرائیل هم قطعنامه عاری‌سازی خاورمیانه از سلاح هسته‌ای را پذیرفته است. اسرائیل ایران را در موضوع هسته‌ای متهم می‌کند درحالیکه ایران هم عضو ان پی تی است، هم بمب هسته‌ای ندارد، برجام را کامل اجراء کرده و آژانس بین المللی انرژی هسته ای هم صلح آمیز بودن برنامه هسته ای ایران را تایید کرده است. متقابلا اسرائیل تنها کشور دارنده سلاح هسته ای در خاورمیانه است که در پنجاه سال گذشته قطعنامه های مکرر سازمان ملل در مورد عاری‌سازی خاورمیانه از سلاح هسته‌ای را زیر پا گذاشته است. آمریکا به جای تحریم ایران، باید اسرائیل را برای عدم اجرای قطعنامه‌های سازمان ملل مجازات کند نه ایرانی که عضو معاهده ان پی تی است و بمب هسته‌ای ندارد.
مجری: با توجه با تجدید تحریم‌های آمریکا، حفظ برجام برای ایران و اروپا چقدر مشکل خواهد بود؟
موسویان: حفظ برجام دشوار خواهد بود چون آمریکا برجام و قطعنامه‌های مربوطه شورای امنیت سازمان ملل و آژانس بین‌المللی را نقض و بدتر از آن سایر کشورها را نیز برای نقض برجام تحت فشار قرار داده است. طبق برجام هر شش قدرت جهانی ملزم به تسهیل تجارت با ایران است. اروپا، روسیه و چین مصمم به حفظ برجام هستند اما اعمال تحریم‌های ثانویه و فرامرزی آمریکا، درآینده نزدیک برجام با بحران بزرگی روبرو خواهد کرد.
مجری: در این شرایط دشوار آیا چین نقش مهم‌تری برای حفظ برجام خواهد داشت؟
موسویان: تجربه گذشته نشان داده که چین نقش کلیدی دارد. در دولت قبل که ایران تحت بدترین تحریم‌های سازمان ملل و چند جانبه قرار گرفت، اروپا عمده سهم خود در تجارت با ایران را از دست داد متقابلا چین سهم بزرگی در اقتصاد ایران کسب کرد.
در عین حال شرایط در دوره دولت آقای روحانی متفاوت‌تر خواهد بود چون در این دوره ایران قطعنامه سازمان ملل را اجرا و آمریکا نقض کرده است و از نظر جامعه جهانی در این ماجرا ایران بازیگرخوب و آمریکا بازیگر بد است. لذا باوجودی‌که شرایط بسیار پیچیده شده است شانس حفظ برجام وجود دارد.
مجری: تاثیر این شرایط بر وضعیت منطقه چگونه خواهد بود به ویژه با توجه به تقابل ایران و اسرائیل؟
موسویان: در ایران مقام معظم رهبری تصمیم گیرنده نهایی است همانطور که در آمریکا ترامپ تصمیم گیرنده نهایی است. با این تفاوت که اختیارات رئیس‌جمهور آمریکا بیش از اختیارات رهبر عالی ایران است. در جریان مذاکرات هسته‌ای، رهبر عالی ایران اعلام کرد که اگر توافقی صورت گیرد و آمریکا به تعهداتش عمل کند، زمینه برای گفت‌وگو راجع به سایر مسائل همچون موضوعات منطقه باز خواهد شد. اگر آمریکا واقعا مایل به گفت‌وگو با ایران است باید برجام را اجرا می‌کرد، اما اکنون با نقض برجام برای جامعه جهانی ثابت شد که اصولا سیستم حکومتی آمریکا قابل اعتماد نیست چون هر رئیس‌جمهوری می‌تواند توافقات و تعهدات بین‌المللی رئیس‌جمهور قبلی را لغو کند.
مجری: آیا ایران حاضر به مذاکره مجدد خواهد شد؟
موسویان: اگر آقای ترامپ واقعا خواستار گفت‌وگوست باید ابتدا برجام را کامل اجرا کند و احترام به قطعنامه سازمان ملل را نشان دهد. این مسیر ممکن است راه گفت‌وگو در مورد مسائل منطقه را باز کند. گفت‌وگو و همکاری این دو قدرت می‌تواند به صلح و ثبات وحل بحران‌های منطقه کمک کند. بحران جنگ و تروریسم و کشورهای به گل نشسته، گریبانگیر خاورمیانه شده و این منطقه را در آستانه سقوط قرارداده است. چه بخواهیم یا نخواهیم ایران به عنوان قدرت منطقه‌ای و آمریکا به عنوان قدرت جهانی در مورد مسائل منطقه نقش مهم دارند و همکاری آنها می‌تواند به صلح و ثبات کمک کند. البته فراموش نکنیم که بخش مهمی از بحران‌های منطقه حاصل جنگ عربی -عربی است. کشورهای عربی و ناتو مشترکا به لیبی حمله و آن را بی‌ثبات کردند. عربستان و امارات با کمک آمریکا به یمن حمله نظامی کردند. صدام به کویت حمله کرد. عربستان و امارات دنبال ساقط کردن حکومت بحرین هستند. لذا واقعیت این است که کشورهای عربی باعث ایجاد بحران و بی‌ثباتی در کشورهای عربی هستند لاکن ایران را متهم می‌کنند.
مجری: در عین حال تقابل بین ایران و اسرائیل هم یک عامل بحران در منطقه است.
موسویان: درست است اما تقابل بین اسرائیل و ایران از بعد انقلاب ایران وجود داشته و هر دو کشور هم متقابلا مستمرا یکدیگر را تهدید کرده‌اند. نتانیاهو شب و روز دنبال حمله نظامی و تغییر رژیم در ایران است. منتهی مشکل رسانه‌های غرب این است که تهدیدات ایران علیه اسرائیل را بزرگ اما به تهدیدات اسرائیل علیه ایران اهمیتی نمی‌دهند.
مجری: فکر می‌کنید اروپایی‌ها اراده حفظ برجام را دارند؟
موسویان: برجام مهمترین دستاورد سیاست خارجی اروپا در دو دهه گذشته است. من شک ندارم که اروپا اراده سیاسی محکمی برای حفظ برجام دارد اما در مورد ظرفیت اقتصادی اروپا برای تامین منافع اقتصادی برجامی ایران تردید دارم.
مجری: تاثیر تحریم‌های جدید آمریکا بر ایران چیست؟
موسویان: تحریم‌های جدید آمریکا مطمئنا به ایران خسارت خواهد زد اما این تحریم‌های آمریکا عامل همه مشکلات اقتصادی امروز ایران نیست. ناکارآمدی‌های بزرگ سیستم داخلی ایران همچون فساد عامل اصلی مشکلات اقتصادی ایران است. در عین حال سیاست تحریم‌های آمریکا موجب تغییر رژیم در ایران نخواهد شد. تحریم‌های آمریکا در چهل سال گذشته با هدف تغییر رژیم در ایران بوده و شکست خورده ضمن اینکه ایران امروز از متحدین آمریکا در منطقه باثبات تر و قدرتمندتر است. لذا سیاست ترامپ در مورد تحریم و فشار هم همچون سیاست دولت‌های آمریکا در چهل سال گذشته شکست خواهد خورد. بهتر است که آقای ترامپ از برجام به عنوان مدل دیپلماسی برای حل سایر بحران‌های منطقه استفاده کند.
مجری: آیا گفت‌وگوهای پشت پرده‌ای بین ایران و آمریکا هست؟
موسویان: وزیر خارجه ایران چند روز قبل گفت که کشورهای عمان و سوئیس تمایل به میانجیگری دارند اما تا آنجایی که او مطلع است، گفت‌وگوی پشت پرده‌ای وجود ندارد.
